Rośliny
Ciekawostki o morelach
Smaczny znak lata
Te bardzo smaczne owoce nie są specjalnie popularne, zwłaszcza w formie świeżej, a szkoda. W formie suszonej popularność zdobywają głównie w okolicach większych świąt, gdyż są niezbędnym składnikiem bakalii do ciast. Tymczasem morele są wartościowymi owocami, których składniki bardzo pozytywnie wpływają na organizm człowieka. Wystarczy wspomnieć długowieczne himalajskie plemię Hunza, w którego diecie morele w różnej formie są stale obecne.
1
Morela zwyczajna, zwana również pospolitą, jest gatunkiem należącym do rodziny różowatych. Do tej rodziny należy około 3400 gatunków, z czego w Polsce można spotkać około 200 gatunków. Są to bardzo piękne i popularne rośliny ozdobne i użytkowe, jak: drzewa, krzewy i rosliny zielne. Do różowatych należą najważniejsze drzewa owocowe świata, w tym jabłoń, śliwa, grusza, wiśnia, brzoskwinia, pigwa, no i morela. Ale także truskawki i poziomki, maliny i jeżyny i in.
2
Jej naturalnym obszarem występowania jest Azja, a przede wszystkim Kirgistan, Chiny i Korea. Do Polski, a także innych krajów została introdukowana.
3
Morela jest drzewem mogącym dorastać do wysokości około 8 m. W warunkach naturalnych drzewo osiąga rozmiar około 4-5 m. Jej białe, rzadziej różowe kwiaty rozwijają się przed liśćmi. Liście moreli są długoogonkowe, sercowate lub owalne, z wyciągniętym końcem. Łatwo odróżnić drzewo moreli od brzoskwini, bo liście brzoskwini są wąskie. Morela kwitnie zarówno na krótkopędach jak i na długopędach, zwłaszcza jednorocznych. Kwitnienie przypada na około połowę kwietnia i trwa zazwyczaj od 3 do 7 dni. Z powodu dość wczesnego kwitnienia, w Polsce kwiaty moreli często przemarzają.
4
Owocem moreli jest pestkowiec o masie 30- 70 g, kulisty, lekko spłaszczony, o pomarańczowożółtej skórce. Miąższ jest pomarańczowy lub żółty.
5
Zbiór owoców, w zależności od odmiany, przypada na okres od połowy lipca do końca sierpnia.
6
W Polsce największe uprawy moreli są w rejonie tarnobrzeskim. Polska stanowi północną granicę zasięgu upraw moreli. Uprawa wymaga dużej ilości światła i ciepła. Ze względu na częste wiosenne przymrozki, kwiaty przemarzają i z tego powodu uprawa moreli w Polsce na większą skalę nie jest możliwa, uprawia się je tylko amatorsko w cieplejszych rejonach kraju.
7
Wiodącym producentem moreli, zarówno świeżych jak i suszonych, jest Turcja. Poza Turcją produkcja rozwija się także w Uzbekistanie, Iranie, Algierii, Włoszech, Hiszpanii, Pakistanie, Francji, Japonii i na Ukrainie.
8
Morele są źródłem żelaza, fosforu, potasu, wapnia, witamin z grupy B, witaminy C, prowitaminy A, flawonoidów, pektyn, garbników, kwasów organicznych (winowy, cytrynowy, jabłkowy) i dość dużej ilości cukrów. Surowe owoce zawierają 336 mg/100g kwasu askorbinowego, 1,523 mg/100g beta-karotenu, 300mg/100g potasu. Zawierają 25 razy więcej witaminy B2 niż brzoskwinie.
9
Wartość kaloryczna moreli świeżych w 100 g wynosi 48 kcal, ale suszonych już 241,2 kcal.
10
Jedzenie moreli poprawia trawienie. Działają one zasadotwórczo na organizm, dlatego polecane są osobom cierpiącym na nadkwaśność, a także spożywającym duże ilości mięsa.
11
Zawarty w morelach beta-karoten jest silnym przeciwutleniaczem chroniącym organizm przed wolnymi rodnikami. Ponoć wystarczy zjeść trzy morele dziennie, aby dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość beta-karotenu.
12
Potas zawarty w tych owocach reguluje ciśnienie krwi i pracę nerek. Polecane są sportowcom po treningu.
13
Chińska medycyna ludowa od wieków ceni nie tylko owoce moreli, ale także pestki. Są dwa rodzaje pestek: gorzkie, pochodzące z Europy i słodkie - azjatyckie. Pestki moreli nazywane są morelowym migdałem lub gorzkim migdałem. Zawierają one w swym składzie amigdalinę, substancję wykorzystywaną do produkcji leku na raka. Niestety pestki zawierają również cyjanek, a więc nadmiar spożytych pestek może doprowadzić do zatrucia. Można spożywać 2-3 pestki dziennie.
14
Z pestek moreli zwyczajnej produkuje się olej morelowy. Pestki te zawierają około 40% tłuszczu. Jest on bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych. Wykazuje działanie przeciwzapalne, wzmacnia układ immunologiczny oraz ogranicza ryzyko pojawienia się chorób naczyniowo-sercowych.
15
Poza przeznaczeniem spożywczym, olej z pestek moreli ceniony jest także w kosmetyce.
16
Znaczenie lecznicze wykazuje też substancja wyciekająca ze zranionych pni i konarów drzewa morelowego. Jest bogata w sole mineralne, białka, kwas glikuronowy, galaktozę i arabinozę. Przyjmowana doustnie ma zastosowanie w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
17
Morele wykazują właściwości przeczyszczające, dlatego jedzenie ich w dużej ilości może być niewskazane.
18
Nie należą one do owoców lekkostrawnych, dlatego nie powinno się ich spożywać na czczo. Nie powinno się ich popijać wodą, zjadać jednoczesnie ze śliwkami, zimnym mlekiem i ogórkami, bo może to skutkować problemami żołądkowymi.
19
Na bazie pestek moreli powstaje słynny włoski likier amaretto.
20
Najlepiej zjadać niekonserwowane suszone morele, mają one wtedy ciemny, brązowy kolor, ale są zdrowe. Te ładnie wyglądające, pomarańczowe suszone morele są siarkowane i spożycie ich, zwłaszcza w wiekszej ilości, może wiązać się z kłopotami z układem trawiennym.
21
Pestek moreli nie powinny jeść dzieci, kobiety w ciąży i mamy karmiące.
22
W Himalajach, na terenach północno-wschodniego Pakistanu, żyją długowieczni, zdrowi ludzie - plemię Hunzów. Fascynują oni swą długowiecznością, znakomitą odpornością, siłą fizyczną, jasnością umysłu, a także sposobem odżywiania. Ich dieta opiera sie na zbożu, warzywach i owocach. Wśród owoców główne miejsce zajmują morele, które uważają za bardzo cenne. Zjadają je w każdej postaci, a głównie w postaci oleju z pestek. Być może to jest tajemnica ich długowieczności?