Architektura

Ciekawostki o Bazylice Mariackiej w Gdańsku

Znaleźliśmy 38 ciekawostek na temat Bazyliki Mariackiej w Gdańsku

"Korona Gdańska"

Bazylika Mariacka jest największym kościołem w Gdańsku i jedną z największych ceglanych świątyń w świecie. Jest to miejsce wyjątkowe, zarówno przez swój monumentalny wizerunek, jak i przez wiele wieków historii, której ślady obecne są w jej murach do dziś.
Bazylika Mariacka w Gdańsku
1
Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku powszechnie nazywana jest bazyliką Mariacką.
Jest historycznym kościołem farnym Głównego Miasta w Gdańsku. Kościół farny, fara, to dawne określenie kościoła parafialnego, nawiązujące do tradycji średniowiecznej. Fary budowane były najczęściej w bezpośrednim sąsiedztwie rynku.
2
Bazylika Mariacka jest trzecią pod względem objętości świątynią na świecie zbudowaną z cegły.
Architektura bazyliki jest przykładem gotyku ceglanego, rozpowszechnionego w krajach basenu Morza Bałtyckiego, będącego odmianą gotyku.
3
Początki dziejów bazyliki Mariackiej nie są do końca znane.
Zgodnie z tradycją, za datę rozpoczęcia budowy świątyni przyjmuje się rok 1243, choć badania archeologiczne pod obecną świątynią tego nie potwierdziły - nie znaleziono żadnych śladów materialnych. Prawdopodobnie w miejscu bazyliki stał wcześniej drewniany kościół, zbudowany przez księcia Świętopełka II Wielkiego, który wymienia się w 1271 roku obok kościoła św. Mikołaja - jednego z najstarszych gdańskich kościołów i kościoła św. Katarzyny - najstarszego kościoła parafialnego na Starym Mieście w Gdańsku.
4
Decyzję o budowie kościoła parafialnego wydano na podstawie przywileju nadanego Głównemu Miastu w 1342 roku przez mistrza krzyżackiego Ludolfa Koniga.
Kamień węgielny pod budowę obecnej świątyni położono 23 marca 1343 roku - mówi o tym łaciński napis umieszczony na tablicy przy wejściu do zakrystii.
5
W murach obecnej bazyliki zachowały się do dziś niektóre fragmenty dawnej ceglanej budowli z XIV wieku.
Pieczę nad budowlą od początku sprawowali gdańscy mieszczanie, jednak ich prawa były podporządkowane restrykcjom Zakonu, w przeciwieństwie do kościołów farnych w większych hanzeatyckich miastach. Ich wyobrażenie o kształcie świątyni było inne, Kzryżacy jednak stawiali swoje warunki. Budowę zakończono w latach 1360-1361.
6
Świątynia była przebudowywana przez następne pokolenia.
Zmieniono prezbiterium, a w latach 1454-1466 podwyższono wieżę (pierwotna wysokość wieży podyktowana warunkami Krzyżaków, nie mogła przekraczać wysokości wieży dawnego zamku), co było symbolicznym akcentem zwycięstwa Gdańszczan nad Zakonem Krzyżackim.
7
Bazylikę budowano etapami przez 159 lat.
28 lipca 1502 roku mistrz Henryk Hetzel położył ostatnią cegłę sklepienia.
8
Świątynię pokryto sklepieniami gwiaździstymi, sieciowymi i kryształowymi, które konstruował mistrz Henryk Hetzel.
Bazylika ma długość 105,2 m, szerokość w transepcie 66,2 m. Powierzchnia wynosi 5000 m2, a kubatura 155 000 m3. Powierzchnia dachów to 8000 m2 (gdyby rozciągnąć wszystkie dachy bazyliki Mariackiej, zajęłyby więcej miejsca niż boisko piłkarskie), wysokość wieży do kalenicy - 77 m. Do wnętrza świątyni światło wpada przez 37 ogromnych okien różnej wielkości, z których tylko dwa posiadają witraże. W świątyni znajduje się 29 kaplic.
9
W 1518 roku z inicjatywy ówczesnego proboszcza Maurycego Ferbera, przy bazylice powstała plebania w stylu wczesnego renesansu.
10
W 1529 roku, gdy zapoczątkowana w 1517 roku reformacja dotarła do Gdańska, w kościele farnym odbyło się pierwsze nabożeństwo protestanckie.
Tylko główny ołtarz przeznaczony był dla  katolików do 1572 roku. Przez kolejne stulecia kościół służył gminie luterańskiej, ale do drugiej połowy XVII wieku proboszczami kościoła byli duchowni katoliccy wskazani przez króla polskiego. W XVII wieku, obok kościoła Mariackiego powstała Kaplica Królewska, w której odprawiano nabożeństwa dla gdańskich katolików. Katolicy przejęli kościół dopiero po 1945 roku.
11
Luteranie, zgodnie z doktryną Marcina Lutra, nieco zmienili wystrój świątyni.
W znacznym stopniu zachowano jej średniowieczny wystrój, lecz ściany pokryte polichromiami zostały pobielone. Nową przestrzeń liturgiczną wewnątrz świątyni zaakcentowano nowymi organami, chrzcielnicą i amboną.
12
Gdański patrycjat sprawujący patronat nad bazyliką, wyposażył ją w liczne dzieła sztuki.
Przepełnione były one treściami wyrażającymi potęgę Gdańszczan.
13
W 1730 roku Johann Sebastian Bach bezskutecznie zabiegał o rekomendację na stanowisko kapelmistrza kościoła Mariackiego.
O rekomendację zwrócił się do mieszkającego w Gdańsku przyjaciela z lat młodości Georga Erdmanna (prawnik niemiecki, oficer i dyplomata rosyjski), z którym studiował w Ohrdrufie muzykę i śpiew w liceum. Razem śpiewali też w chórze przy kościele św. Michała w Luneburgu.
14
Druda wojna światowa przyniosła znaczne zniszczenia kościoła Mariackiego.
W marcu 1945 roku, w wyniku ostrzału artleryjskiego, spłonęły drewniane konstrukcje dachów, runęło 40% sklepień, stopiły się niektóre dzwony, m. in. największy z nich Gratia Dei odlany w 1453 roku, ważący 5300 kg. Część wyposażenia kościoła uległa zniszczeniu bądź rozproszeniu (eksponaty znajdują się m. in. w Muzeum Narodowym w Warszawie).
15
Po wojnie rozpoczęto odbudowę kościoła.
Odgruzowano wnętrze, zabezpieczono pozostałe filary i sklepienia. Odrestaurowano dach, na którym ułożono około 200 tys. dachówek.
16
Poświęcenie odbudowanej po wojnie świątyni nastąpiło 17 listopada 1955 roku.
Cały czas trwały prace rekonstrukcyjne. Odkryto fragmenty gotyckiej polichromii zamalowanej przez luteran. W latach osiemdziesiątych XX wieku ściany i sklepienia pokryto warstwą bieli wapiennej.
17
Dziesięć lat po ostatniej konsekracji kościoła, papież Paweł VI podniósł kościół Mariacki do godności bazyliki mniejszej, od 1987 roku stał się konkatedrą diecezji, a od 1992 roku Metropolii Gdańskiej.
Dzięki ówczesnemu proboszczowi księdzu infułatowi Stanisławowi Bogdanowiczowi, do wnętrza świątyni powróciła znaczna część średniowiecznych zabytków ruchomych, po wojnie przejętych przez muzea w Polsce i w Niemczech.
18
W roku 2017 przystąpiono do czyszczenia elewacji świątyni i wymiany pokrycia dachowego.
Wykonano też szereg innych prac, m.in. renowację XVI- wiecznego ołtarza głównego, w wyniku której przywrócono otwieranie i zamykanie skrzydeł ołtarza. Był to największy remont bazyliki od czasu odbudowy świątyni po zakończeniu II wojny światowej. Trwał trzy lata i kosztował prawie 20 mln złotych.
19
Bazylika Mariacka jest miejscem pochówku 6 tys. osób pochowanych w kościele od początku XIX wieku.
Groby te umieszczone są pod posadzką bazyliki, którą w zasadzie tworzą płyty nagrobne. Przeprowadzono renowację tych kilkuset płyt, uszkodzonych działaniami wojennymi, czynnikami geologicznymi, upływem czasu i zapadaniem się dawnych miejsc pochówku.
20
Podczas renowacji elewacji budynku kościoła Mariackiego wykopano kamienny próg bramy wychodzącej na ulicę Grobla.
Wysunięto przypuszczenie, że może on pochodzić z rozebranego zamku krzyżackiego w Gdańsku. Elementy konstrukcji bardzo przypominają sięgacze w formie kapitelu, znajdujące się na zamku w Malborku.
21
Bazylika Mariacka zachowała niemal w pełni gotycki charakter architektury.
Kościół zbudowany jest na planie krzyża łacińskiego, jest trójnawową halą z trójnawowym korpusem nawowym i trójnawowym chórem. Transept w części południowej jest trójnawowy, a w części północnej dwunawowy. Do naw bocznych przylegają kaplice. Do naroża prezbiterium i północnego ramienia transeptu przylega zakrystia.
22
Kiedyś kalenicę środkowego dachu zdobiły dwie wieżyczki na sygnaturkę, z których pierwotnie zrekonstruowano po wojnie tylko jedną, zwaną Wielką Sygnaturką.
Druga sygnaturka o masie 7 ton została zamontowana w 2018 roku. Naroża budynku posiadaja osiem wieżyczek, z których każda posiada własną nazwę, pochodzącą albo od nazwy ulicy albo dedykowana jest świętym, zgodnie z wezwaniami narożnych kaplic.
23
Jedna z wież kościoła, wznosząca się nad kaplicą św. Rajnolda, nosi taka samą nazwę, jest kilkukondygnacyjna i wysoka na 82 m.
Na szczycie tej wieży znajduje się taras widokowy, na który wiedzie 409 stopni. Z tarasu rozciąga się imponujący widok na Gdańsk, Bałtyk, Żuraw, a także Gdynię i Tczew.
24
Do kościoła Mariackiego prowadzi siedem portali: po jednym od stony zachodniej i wschodniej, trzy od strony południowej i dwa od północnej.
Na północnej elewacji bazyliki znajduje się barokowy Zegar Groblowy, na elewacji południowej zegar słoneczny z 1533 roku, oraz pozostałości wcześniejszego zegara słonecznego z drugiej połowy XV wieku - prawdopodobnie najstarszego w Gdańsku.
25
Bazylika posiada wiele cennych zabytków malarstwa i rzeźby gotyckiej, manierystycznej i barokowej i sporo z nich stanowi dzieła najwyższej klasy artystycznej i historycznej.
Wśród zabytków średniowiecznych na uwagę zasługują liczne figury, retabula ołtarzowe (nastawy ołtarzowe w formie tryptyków i poliptyków tworzące zamkniętą kompozycję) lub ich fragmenty pochodzące zarówno z okresu krzyżackiego, jak i polskiego, będące fundacją gdańskiego mieszczaństwa. Do najstarszych dzieł średnowiecznych należą: Piękna Madonna, Pieta z ok. 1390 roku nieznanego artysty, Św. Jerzy pokonujący smoka, Maria i Jan w kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic i in. Odrębną kategorię tworzą zabytkowe nagrobki posadzkowe, epitafia obrazowe i totenschildy z herbami zmarłych z luterańskiej społeczności gminy ewangelickiej.
26
Wiele elementów wystroju wnętrza bazyliki pochodzi z innych kościołów, m.in. z kościoła św. Jana.
Jest to m.in. ambona, prospekt organowy, chrzcielnica, kilka epitafiów i obrazów.
27
Najcenniejszym dziełem związanym z kościołem Mariackim jest tryptyk "Sąd Ostateczny" Hansa Memlinga.
Tryptyk został stworzony między 1467 a 1471 rokiem. Wykonano go w technice temperowo-olejnej na desce. Aż do połowy XVII w. autor dzieła był nieznany, od tego czasu zaczęto go przypisywać autorstwu braci van Eyck. Autorstwo Memlinga stwierdzono dopiero w 1843 roku. Obraz został wykonany na zamówienie włoskiego bankiera Angola di Jacopo Taniego (fundator i jego żona uwiecznieni są na zamkniętych skrzydłach ołtarza) z brugijskiej filii banku Medyceuszy i miał trafić do rodowej kaplicy San Michele w kościele pod Florencją. Podczas transportu do Italii na pokładzie galery San Matteo, obraz został zdobyty przez gdańskiego kapra Pawła Beneke, dowodzącego karaką (trzymasztowy statek) o nazwie Piotr z Gdańska. Właściciele kaperskiego statku ofiarowali tryptyk kościołowi Mariackiemu. W erze napoleońskiej obraz trafił do Luwru jako łup wojenny. Po klęsce Napoleona znalazł się w Berlinie, skąd w 1817 trafił ponownie do Gdańska. W okresie II wojny światowej Niemcy wywieźli obraz do Turyngii, skąd zrabowali go Rosjanie i jako zdobycz wojenna stał się eksponatem Ermitażu. Do Gdańska powrócił w 1958 roku, jednak nie zawisł już w bazylice. Oryginał znajduje się w Muzeum Narodowym w Gdańsku, a w kościele Mariackim, w przywieżowej kaplicy św. Rajnolda znajduje się jego kopia z XIX w.
28
W kościele Mariackim znajduje się zegar astronomiczny wykonany w latach 1464-1470, który stał się przedmiotem podziwu gości z całej Europy.

Zegar wykonał Hans Duringer z Torunia, a koszt dzieła wyceniono na 300 marek i 6 guldenów węgierskich oraz inne świadczenia w naturze, głównie w postaci domu przy ulicy św. Ducha.

Dzieło powstawało przez siedem lat. Zegar posiadał ponad 14 m wysokości i składał się z trzech kondygnacji: kalendarium, planetarium i teatru figur. Posiadał sześć niezależnych mechanizmów. Od 1554 roku zegar był już nieczynny i popadł w zapomnienie. Pod koniec II wojny światowej został zdemontowany. Odnaleziono 70% elementów jego zewnętrznej obudowy, które powróciły do kościoła.

W 1983 roku powstał Społeczny Komitet Odbudowy Zegara Astronomicznego i w wyniku jego działań, cztery lata później szafa zegarowa stanęła na swym miejscu. Zrekonstruowano wiele rzeźb i trwają prace nad przywróceniem zegara do działania.

29
Z konstruktorem zegara astronomicznego w Bazylice związana jest pewna legenda.

Wieść o wspaniałości zegara rozeszła się po sąsiednich państwach i któregoś dnia, władze Lubeki zaproponowały toruńskiemu mistrzowi wykonanie kolejnego zegara dla ich miasta.

Tymczasem zazdrośni rajcowie z Gdańska, na rozkaz burmistrza Konstantyna Ferbera kazali oślepić mistrza Duringera. Kiedy po latach zegar w kościele Mariackim się zepsuł, poproszono mistrza o naprawę. Ten, wzburzony złapał młot, którym zniszczył mechanizm zegara, po czym przeklinając głośno, spadł z wysokości na posadzkę kościoła i poniósł śmierć na miejscu.

30
Kolejnym zabytkiem kościoła Mariackiego jest Tablica Dziesięciorga Przykazań.
Tablica pochodzi z końca XV wieku i wykonana jest przez nieznanego autora. Jest ona jednym z najwcześniejszych dokonań malarskich ukazujących praktykę przestrzegania Dekalogu w życiu codziennym.
31
W prezbiterium Bazyliki Mariackiej znajduje się Ołtarz Koronacji Najświętszej Marii Panny - późnogotyckie retabulum (dekoracja ołtarza, nastawa ołtarzowa) ołtarza głównego.
Dzieło powstało w początkach XVI wieku i przypisywane jest Mistrzowi Michałowi z Augsburga i jego warsztatowi. Waży trzy tony i ma pięć metrów wysokości.
32
W kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic, usytuowanej przy południowej nawie obejścia prezbiterium, znajduje się zespół trzech gotyckich rzeźb przedstawiających Chrystusa na krzyżu oraz stojących obok, Marii i Jana Ewangelisty - Grupa Ukrzyżowania.
Rzeźby pochodzą z pierwszej połowy XV wieku. Nie wiadomo kto je wykonał, ale realizm gdańskiego wizerunku ukrzyżowanego Chrystusa zdobył sławę dzięki legendzie o nieznanym twórcy krucyfiksu. Legenda głosi, że mistrz ten był żonaty i posiadał córkę. Żona go jednak opuściła, udała się do Królewca, gdzie poznała mężczyznę, któremu urodziła syna. Mistrzowi powierzono wykonanie krucyfiksu i zamierzał on wykonać zlecenie z największą starannością, ale po rozstaniu z żoną opuściła go wena. Tymczasem córka mistrza poznała kawalera z Królewca, zakochała się w nim, a ojciec zaprosił młodzieńca do swojej pracowni w charakterze modela. Podczas rozmowy okazało się, że chłopak jest synem z nieprawego łoża jego żony. Wzburzony artysta przepełniony żądzą zemsty, żywcem ukrzyżował młodzieńca i zobrazował jego śmierć, tworząc postać Chrystusa na krzyżu. Gdy do pracowni przybyła córka, zastała w niej ukrzyżowanego narzeczonego, rzeźbę Chrystusa i martwego z powodu wyrzutów sumienia ojca. Na widok tego koszmaru, dziewczynie pękło serce.
33
Kaplica Jedenastu Tysięcy Dziewic odnosi się do postaci św. Urszuli, księżniczki angielskiej, która miała odbyć pielgrzymkę do Rzymu.
Towarzyszył jej liczny orszak kobiet - według tradycji wynoszący jedenaście tysięcy. Święta Urszula wraz z nimi poniosła śmierć z rąk Hunów i została pochowana w Kolonii nad Renem. Relikwie świętej i towarzyszących jej osób znajdują się w kościele św. Urszuli w Kolonii. W Gdańsku kult tej świętej i pozostałych męczennic zapoczatkował przybyły z Kolonii burmistrz Gdańska, Gerd von der Becke, który ufundował kaplicę w Bazylice Mariackiej, ale nie wiadomo, czy miał udział w fundacji rzeźby Grupa Ukrzyżowania.
34
Pieta w kościele Mariackim jest gotycką rzeźbą przedstawiającą Marię, trzymającą na kolanach martwe ciało Jezusa zdjęte z krzyża.
Rzeźba ta reprezentuje styl piękny w plastyce gotyckiej. Została wykonana na przełomie XIV i XV wieku przez nieznanego twórcę. Rzeźba wpisana jest do inwentarza Muzeum Narodowego w Gdańsku, a od 1980 roku, jako depozyt znajduje się w kościele Mariackim w kaplicy św. Rajnolda. Pieta ta jest jedną z trzech tego typu rzeźb zachowanych w Gdańsku. Nieco starszym, z 1390 roku, jest Pieta w ołtarzu św. Elżbiety w tej samej świątyni, druga, datowana na ok. 1410 rok, znajduje się w dominikańskim kościele św. Mikołaja.
35
Wśród dwudziestu dziewięciu kaplic w kościele Mariackim znajduje się Kaplica Ludzi Morza.
Została ona ufundowana w 1980 roku przez Andrzeja Bohomolca, który przed wojną jako pierwszy Polak przepłynął jachtem "Dal" Ocean Atlantycki. Kaplica dedykowana jest marynarzom, żeglarzom i rybakom spoczywającym na dnie mórz i oceanów.
36
Obecnie w wieży dzwonowej znajdują się dwa dzwony: Gratia Dei o wadze 7850 kg, oraz Ave Maria ważacy 2600 kg.
Dzwon Gratia Dei został odlany w 1970 roku w ludwisarni Jana Felczyńskiego w Przemyślu. W czasie II wojny światowej wywieziono z Bazyliki Mariackiej dwa dzwony: Osanna, który teraz znajduje się w kościele w Hildesheim i Dominicalis - obecnie w kościele w Lubece.
37
W Bazylice Mariackiej znajduje się gotycka rzeźba Pięknej Madonny z Gdańska.
Prezentowana jest w kaplicy św. Anny i odgrywa rolę rzeźby kultowej. Należy do charakterystycznych dla przełomu XIV i XV wieku rzeźb przedstawiających Marię z Dzieciątkiem zwanych Pięknymi Madonnami. Nie znana jest metryka rzeźby. Natomiast istnieje legenda dotycząca jej powstania. Po śmierci mistrza garncarskiego, jego warsztat odziedziczyła młoda wdowa. W warsztacie pracowali dwaj czeladnicy, jeden pobożny, spokojny i pracowity, drugi, wręcz przeciwnie. Obaj ubiegali się o rękę wdowy i kiedyś doszło między nimi do krwawej awantury. W bójce zginał agresywny czeladnik, który rozpoczął awanturę. Ten spokojny został uznany za agresora i zamknięty w gdańskiej Katowni, gdzie oczekiwał na wyrok śmierci. W celi skazany na śmierć modlił się do Marii, która ukazała mu się z Dzieciątkiem jako młoda, piękna kobieta. W ostatnim życzeniu skazaniec poprosił Radę Miejską o materiały do rzeźbienia i wykonał rzeźbę odzwierciedlającą jego senne wizje. Madonna okazała się tak piękna, że radni uznali, że ktoś, kto wykonał takie dzieło nie może być zdolny do morderstwa. Czeladnik został oczyszczony z zarzutów, uwolniono go i poślubił wdowę po garncarzu.
38
W bazylice Mariackiej w 2019 roku został pochowany Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska, który zmarł w wyniku zadania mu ran przez zamachowca podczas udziału w finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
Urna z prochami zmarłego została złożona w niszy, w kaplicy św. Marcina.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

37 ciekawostek o Kaszubach
37 ciekawostek o Kaszubach
"Wody niezbyt głębokie, wysoką trawą porosłe"
Kaszuby są rejonem Polski powszechnie znanym chociażby ze względu na Gdańsk, Sopot czy Gdynię. Kiedyś zajmowały obszar bardziej rozległy - od Gdańska ...
61 ciekawostek o Gdańsku
61 ciekawostek o Gdańsku
Miasto Solidarności
Leżący nad Morzem Bałtyckim Gdańsk jest miastem z 1000-letnią historią łączącą tradycję kultur wielu narodów. Jest miastem Heweliusza, bursztynu i Nep ...
30 ciekawostek o kościele Mariackim w Krakowie
30 ciekawostek o kościele Mariackim w Krakowie
Najsłynniejszy kościół w Krakowie
Kościół Mariacki w Krakowie jest ceglaną, trójnawową bazyliką znajdującą się przy rynku w Krakowie. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą jeszcze z XI ...
18 ciekawostek o katedrze Notre-Dame
18 ciekawostek o katedrze Notre-Dame
Nasza Pani Paryża
Piękna gotycka katedra z XIII wieku znana jest przede wszystkim ze swojej wyjątkowej fasady oraz okazałych rozet, przez które światło wpadające do śro ...
21 ciekawostek o Watykanie
21 ciekawostek o Watykanie
Stato della Città del Vaticano
Watykan jest najmniejszym suwerennym państwem na świecie, położonym w sercu Rzymu, stolicy Włoch. Jego historia sięga ponad dwóch tysięcy lat, a począ ...
17 ciekawostek o prawosławiu
17 ciekawostek o prawosławiu
Chrześcijaństwo powszechne
Prawosławie jest jednym z głównych odłamów chrześcijaństwa, opierającym swoją doktrynę na Piśmie Świętym i Tradycji Kościoła Wschodniego. Jest chrześc ...
30 ciekawostek o Jerzym Popiełuszce
30 ciekawostek o Jerzym Popiełuszce
Patron NSZZ "Solidarność"
Jerzy Popiełuszko był księdzem katolickim, którego posługa duszpasterska przypadła w trudnym okresie komunistycznej Polski. Był odważnym kapłanem, kt ...
22 ciekawostki o bazylice Sagrada Familia
22 ciekawostki o bazylice Sagrada Familia
Duma Barcelony
Bazylika Sagrada Familia jest dumą Barcelony i wyrazem geniuszu jej twórcy - Antonio Gaudiego. Choć jej budowa trwa już od 139 lat, na jej ostateczne ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy