Ludzie
Ciekawostki o Krzysztofie Kolumbie
Żeglarz
Krzysztof Kolumb podróżnik i żeglarz był wielkim pasjonatem morskich wypraw. Możliwość poznawania odległego, nieznanego świata była myślą przewodnią jego życia. I temu w całości je poświęcił. Kierując się w dużej mierze intuicją, dokonał wielkich odkryć i choć panuje przekonanie, że nie miał świadomości tych dokonań, jego pamiętniki dowodzą, że zdawał sobie sprawę z odkrycia nowego lądu - Ameryki.
1
Krzysztof Kolumb był włoskim żeglarzem, podróżnikiem i nawigatorem. Był także tercjarzem franciszkańskim Tercjarz franiszkański to członek Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, katolickiego międzynarodowego stowarzyszenia publicznego, którego członkowie uczestniczą w duchu zakonu franciszkańskiego. Prowadzą oni życie apostolskie i dążą do doskonałości chrześcijańskiej pod kierownictwem zakonu. Za inspiratora i założyciela tego zakonu uważany jest św. Franciszek z Asyżu. Znani polscy tercjarze to m.in. : Józef Haller, Jacek Malczewski, ks. Jerzy Popiełuszko, kard. Stefan Wyszyński i kard. Henryk Gulbinowicz.
2
Urodził się prawdopodobnie w Genui, w 1451 roku. Nie ma zgodności między historykami dotyczącej pochodzenia Kolumba - istnieje na ten temat kilka teorii. Jedna z nich, obowiązująca, podaje jako miejsce urodzenia Genuę, gdzie przyszedł na świat między 25 sierpnia a 31 października 1451 roku. Był synem genueńskiego tkacza i drobnego kupca, Domenico Colombo. Jako młody człowiek rozpoczął pracę w domu bankowym Centurionich i w związku z profesją zaczął żeglować w celach handlowych.
3
W 1476 roku prawdopodobnie wziął udział w wyprawie genueńskich statków handlowych do Lizbony i Flandrii. Podczas tej wyprawy, w okolicach Przylądka Św. Wincentego flota francusko-portugalska napadła na genueński konwój i rozbiła go. Kolumb cudem uratował sie z opresji i jako rozbitek dopłynął na ląd w pobliżu Lagos, skąd po kilku tygodniach wyjechał do Lizbony. Tam rozpoczął pracę w lizbońskiej filii banku Centurionich.
4
W ramach obowiązków służbowych zaczął wypływać na swoje pierwsze oceaniczne podróże handlowe do: Anglii, na Maderę i do Gwinei. Wkrotce też ożenił się z Felipą Perestrello de Moniz, córką dawnego gubernatora Porto Santo - wysepki w pobliżu Madery. Rok później urodził się im syn, Diego Colon, a pięć lat później Felipa zmarła.
5
Jako wdowiec, Kolumb poznał w Hiszpanii Beatriz Enriquez, której nigdy nie poślubił, ale pozostawił jej sporą część majątku. Beatriz traktowała Diego jak własnego syna, a w 1488 roku urodziła Kolumbowi syna Ferdinanda. Obaj synowie bardzo wspierali ojca w momencie, gdy jego reputacja żeglarska została nadwyrężona - pomagali w odbudowaniu jej.
6
Kolumb nabywając morskiej praktyki jednocześnie kształcił się czytając pisma antycznych i klasycznych pisarzy: Strabona, Seneki i Arystotelesa, a także współczesnych mu humanistów. Wielki wpływ na kształtowanie jego światopoglądu wywarło dzieło Imago Mundi, Pierre'a d'Ailly , a także pisma i słynna mapa florentyńskiego astronoma Toscanellego. Był pod wrażeniem opowieści o dalekich morskich podróżach portugalskich i baskijskich żeglarzy, którzy docierali na łowiska nowofunlandzkie, a nawet na wybrzeża Ameryki Północnej.
7
Kolumb był przekonany na podstawie informacji, które zebrał, że podróżując na zachód, można dotrzeć do Azji. Jednak ówczesna wiedza geograficzna nie była zbyt rozległa, Kolumb był przekonany, że dotarcie do odległych lądów zajmie zaledwie kilka dni żeglugi - nie miał należytego pojęcia o wielkości globu.
8
Kolumb chciał przekonać do swoich pomysłów króla Portugalii Jana II, ale ten odesłał go do swoich doradców, którzy odrzucili jego plan. Wobec takiego obrotu sprawy, Kolumb przeniósł się w 1485 roku do Hiszpanii, gdzie jego idee znalazły posłuch na dworze królewskim. Można je było realizowac dopiero, gdy Hiszpania uporała się z rekonkwistą (walka chrześcijan o wyparcie Maurów z Półwyspu Iberyjskiego) w 1492 roku.
9
Izabela Kastylijska zezwoliła Kolumbowi na zorganizowanie wyprawy, która miała wypłynąć pod banderą korony hiszpańskiej. Wyprawę w części finansował dwór, w części kupiecka rodzina Pinzonów. Kolumbowi przyrzeczono dziedziczny tytuł Wielkiego Admirała, Wicekróla odkrytych ziem oraz dziesiątą część zysków.
10
W maju 1492 roku Kolumb przybył do portu Palos w Andaluzji, gdzie miasto przekazało mu do dyspozycji dwie karawele: Nina i Pinta, a na okręt flagowy wydzierżawił większy statek, karakę "Santa Maria". Trzeciego sierpnia 1492 roku, trzy statki z załogą składającą się z około 90 osób wyruszyły w morze i po krótkim postoju w Las Palmas na Wyspach Kanaryjskich, udały się na zachód. Rozpoczęła się pierwsza wyprawa Kolumba.
11
Po ponad dwumiesięcznej żegludze, jeden z żeglarzy dostrzegł ląd i statki dobiły prawdopodobnie do Wyspy Watlinga, niewielkiej wyspy grupy Bahama. Żeglarze dostrzegli u tubylców złote ozdoby. Na pytanie o ich pochodzenie, skierowali żeglarzy na południe. Kolumb obrał nowy kurs na południowy zachód i 28 pażdziernika 1492 roku odkrył Kubę, a 6 grudnia Haiti, które wybrał na swoją kwaterę.
12
Gdy Santa Maria rozbiła się, a w czasie burzy Kolumb stracił kontakt z Pintą, postanowił na jedynym ocałałym statku, Ninii, dostarczyć na dwór królewski wiadomość o odkryciu drogi do Ameryki. Część załogi, 43 ochotników, zostawił w ufortyfikowanym forcie Navidad na Hispanioli, a sam, z resztą załogi wypłynął w drogę powrotną do Hiszpanii. Po przybyciu do portu Palos, udał się do Barcelony na dwór królewski.
13
Powrót Kolumba wywołał wielkie poruszenie, witało go tysiące ludzi, zwłaszcza, że w podarku dla króla przywiózł złoto i kolorowe papugi ary. W rozmowie z parą królewską, Ferdynandem Aragońskim i Izabelą Kastylijską, Kolumb roztaczał wizję bogactwa, jakie miałoby spłynąć na Hiszpanię, jeśli wyprawa odkrywcza będzie kontynuowana. Rezultatem tych świetlanych wizji była druga wyprawa Kolumba.
14
Druga wyprawa Kolumba odbyła się w latach 1493-1494. Została ona bardzo szybko zorganizowana. Gdy na pierwszą wyprawę trudno było skaptowac 90 osób załogi, teraz trzeba było przeprowadzać selekcję, bo tylu chętnych się zgłosiło. Ostatecznie wybrano 1500 -2500 osob, które popłynęły na 15 - 17 statkach (nie ma wiarygodnych danych co do ilości ludzi i statków). Wśród wybranej załogi pojawili się też misjonarze, pragnący ewangelizować mieszkańców odkrytych ziem.
15
Podczas drugiej wyprawy Kolumb wybrał bardziej południową trasę. Dopłynął do Małych Antyli. Odkrył kolejno Dominikę, Marie-Galante, Gwadelupę, Antiguę i Portoryko. Ponownie popłynął na Haiti, by przekonać się, że z pozostawionych tam członków załogi pierwszej wyprawy nikt nie przeżył. Zginęli z rąk tubylców - Indian. Płynąc wzdłuż południowych wybrzeży Kuby, odkrył Jamajkę.
16
Załoga wyczerpana trudami wyprawy, autokratycznym i bezwzględnym postępowaniem kapitana oraz rozczarowana brakiem obiecanego bogactwa, zaczęła się buntować. Niektórzy odłączyli się od wyprawy i zaczęli poszukiwania skarbów na własną rękę, inni powrócili do Hiszpanii, zanosząc wiele skarg na Kolumba. Do skrg tych dołączyli również przeciwnicy żeglarza, którzy postulowali odebranie mu darowanych przywilejów. Kolumb, nie mając w tej sytuacji wyjścia, powrócił do kraju. Zdołał oczyścić się ze wszelkich zarzutów przed królem, uzyskał potwierdzenie wszystkich przyznanych mu przywilejów, oraz otrzymał zapewnienie trzeciej wyprawy.
17
Na zorganizowanie trzeciej wyprawy (1498-1500) musiał czekać jakiś czas, ponieważ trudno mu było odzyskać utracone zaufanie ludzi. Wyruszył sześcioma statkami kierując się na zachód. Trzy z nich od razu odesłał na Haiti, pozostałymi popłynął na południowy zachód w nadziei na odnalezienie kontynentu azjatyckiego.
18
Dopłynął do kontynentalnej części Ameryki, docierając do brzegu na południe od ujścia Orinoko. Płynąc dalej wzdłuż wybrzeża w kierunku zachodnim, odkrył Trynidad. Następnie powrócił na Haiti, gdzie w międzyczasie założono pierwsze stałe hiszpańskie osiedle w Indiach Zachodnich - Santo Domingo. Jednak stosunki w tej hiszpańskiej społeczności nie układały się pomyślnie. Zarzucano Kolumbowi faworyzowanie swoich ludzi, a zwłaszcza syna Diega. Nie było nadal spodziewanych korzyści ekonomicznych wyprawy i znowu zaczęto donosić do korony na Kolumba.
19
Tym razem król zareagował zdecydowanie, wysyłając na zachód Francisco Fernandeza de Bobadillę, obdarzonego szerokimi pełnomocnictwami. Po przybyciu na Haiti, Bobadilla kazał aresztować Kolumba i jego syna Diega i zakutych w kajdany odesłał do Hiszpanii. Na miejscu, przed królem Kolumb ponownie oczyścił się z zarzutów, powrócił do łask pary królewskiej i otrzymał obietnicę czwartej wyprawy.
20
Czwarta wyprawa odbyła się w latach 1502-1504 i była ostatnią wyprawą Kolumba do Ameryki. Tym razem wyruszył flotyllą składającą się z czterech okrętów i 150 osób załogi. Wyruszył na zachód, uważając, że droga ta jest krótsza, wygodniejsza i bezpieczniejsza. Jego zamiarem było znalezienie drogi do Indii. Skierował się na zachód od Kuby i wkrótce dotarł do wybrzeży Hondurasu i Wybrzeża Moskitów na wschodzie Nikaragui.
21
Tam od tubylców dowiedział się o "bogatych królestwach" - cywilizacji Majów i być może Inków i o "wielkim morzu" (Oceanie Spokojnym), leżącym dalej na zachód. Nie zdołał jednak znaleźć wodnego przejścia na ten akwen. Straciwszy dwa z czterech statków, zrezygnowany dopłynął do Jamajki, gdzie zmuszony był do osadzenia statków na mieliźnie. Materiały ze zniszczonych statków posłużyły do budowy osiedla.
22
Jeden z towarzyszy Kolumba, Diego Mendez wyruszył na indiańskiej łodzi w poszukiwaniu pomocy dla rozbitków. Dopiero po paru miesiącach udało mu się dotrzeć na Haiti, skąd sprowadził pomoc. Kolumb w tym czasie poważnie zachorował i w takim stanie odtransportowano go do Hiszpanii.
23
Po powrocie do Hiszpanii schorowany Kolumb starał się o audiencję na dworze, ale jego największa protektorka Izabela Kastylijska już nie żyła, a król Ferdynand nie zechciał go przyjąć. Nie wypełniono też żadnego z przyznanych mu przywilejów. Mimo wszystko Kolumb był osobą zamożną, dzięki zdobyczom i dochodom z odkrytych ziem. Był jednak zgorzkniały i czuł się opuszczony. W takim stanie zmarł.
24
Krzysztof Kolumb zmarł 20 maja 1506 roku w Valladolid i tam został pochowany. Po trzech latach ciało przeniesiono do Sewilli. Życzeniem Kolumba było, aby został pochowany w Ameryce, dlatego w 1537 roku trumna ze zwłokami żeglarza trafiła do katedry w San Domingo na Dominikanie. Nie wiadomo jakie były dalsze losy ciała Kolumba, nie wiadomo też jakie jest obecne miejsce jego pochówku - prawdopodobnie w kolejnych wiekach ciało powróciło do Hiszpanii. Mieszkańcy San Domingo twierdzą, że ciało nigdy nie opuściło wyspy i nie zgadzają się na zbadanie grobu.
25
W wielu państwach obu Ameryk, a także w Hiszpanii obchodzone jest święto Columbus Day - Dzień Kolumba. Jest to upamiętnienie odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba 12 października 1492 roku. Nieoficjalne obchody tego święta sięgają XVIII wieku, a w większości krajów zostało uznane w XX wieku. Tradycyjnie obchodzone jest 12 października, natomiast w USA, w drugi poniedziałek października.
26
Na temat pochodzenia Krzysztofa Kolumba pojawiła się teoria mówiąca, że był on synem króla polskiego Władysława III Warneńczyka. Według tej teorii, Warneńczyk miał przeżyć bitwę pod Warną w 1444 roku i osiąść na portugalskiej Maderze. Rewelacje takie opisał w swojej książce "Kolumb. Historia nieznana" portugalski historyk-amator Manuel da Silva Rosa. Zwrócił się on nawet do katedry na Wawelu z prośbą o możliwość zbadania szczątków Władysława Jagiełły, ojca Warneńczyka, w celu ustalenia ewentualnego pokrewieństwa Kolumba z Jagiellonami.
