Zwierzęta
Ciekawostki o leniwcach
Najbardziej powolne ssaki świata
Leniwce to sympatyczne, bardzo powolne zwierzęta żyjące wyłącznie na drzewach, które są dla nich całym światem. Tam odbywają się prawie wszystkie istotne dla nich procesy życiowe. Po ziemi poruszają się niezdarnie, pełzając niezgrabnie, potykają się o nierówności terenu. W przeciwieństwie do swoich przodków, nie są zdolne do uniesienia ciała nad ziemię.
1
Leniwce to ogólna nazwa dwóch rodzin z rzędu szczerbaków (Xenarthra): leniwcowatych (Bradypodidae) - trójpalczastych i leniuchowcowatych (Megalonychidae) - dwupalczastych. Szczerbaki stanowią grupę lądowych ssaków łożyskowych o zredukowanym uzębieniu. Należą do nich zwierzęta różniące się wyglądem zewnętrznym i trybem życia, ale o podobnej budowie anatomicznej: mrówkojady, leniwce i pancerniki.
2
Leniwcowate zwane również leniwcami trójpalczastymi są monotypową (należy do niej tylko jeden rodzaj) rodziną ssaków lądowych, nadrzewnych. Jedynym rodzajem należącym do tej rodziny jest leniwiec (Bradypus) z następującymi gatunkami:
- leniwiec pstry
- leniwiec karłowaty
- leniwiec trójpalczasty
- leniwiec grzywiasty
3
Leniwce żyją w lasach w Ameryki Środkowej i w północnych rejonach Ameryki Południowej. Najstarsze zachowane ślady występowania leniwcowatych datowane są na plejstocen. Żyły tam wówczas leniwce - Megaterium ("wielka bestia") osiągające rozmiary współczesnego słonia. W przeciwieństwie do swych dzisiejszych krewnych, leniwców nadrzewnych, megaterium należało do największych ssaków, jakie kiedykolwiek chodziły po Ziemi, ważyło 5 ton. Megaterium zazwyczaj poruszało się na czterech kończynach, przyjmowało również postawę dwunożną - osiągało wówczas wysokość około 6 m. Tak wielkie rozmiary umożliwiały mu żywienie się na wysokości, do której nie dosięgali współcześni mu roślinożercy. Jednak bytując w nieznacznie zalesionych okolicach Ameryki Południowej, pożywiały się także liśćmi jukki, agawy i trawami.
4
Cechą charakterystyczną leniwców jest obecność trzech długich palców dłoni i stóp, uzbrojonych w 3 potężne, hakowato zagięte pazury, dzięki którym mogą się zwieszać z gałęzi drzew. Pazury mają długość około 6 cm.
5
Są zwierzętami średniej wielkości, o walcowatym ciele, grubych i silnych kończynach i małej okrągłej głowie. Długość ich ciała wynosi 48,5 - 75,5 cm, ogon jest szczątkowy (u dwupalczastych leniuchowcowatych jest zredukowany). Masa ciała leniwca wynosi 2,5-10,1 kg. Samice są z reguły większe i cięższe od samców.
6
Tylne kończyny leniwca są krótsze, przednie, znacznie dłuższe, zakończone trzema palcami. Palce połączone są ściśle ze sobą i pokryte wspólną skórą, co uniemożliwia niezależne ruchy.
7
Sierść leniwca składa się z krótkich, wełnistych i długich, szczeciniastych włosów. Ubarwienie zależy od gatunku, i tak np. sierść leniwca grzywiastego wybarwiona jest na kolor jasnobrązowy, włosy na szyi opadają na ramiona i mają kolor czarny. Leniwiec trójpalczasty ma szarą sierść, po bokach brązową, a między łopatkami występuje jaśniejsza plama (speculum) z ciemnym deseniem pośrodku (obecność takiego ciemnego pasa odróżnia samca od samicy). Na tym obszarze znajduje się gruczoł wydzielniczy, który ma prawdopodobnie duże znaczenie w czasie kopulacji.
8
Włosy leniwca trójpalczastego rosną w kierunku od brzucha do grzbietu, co niewątpliwie ma związek z "wiszącym" trybem życia i klimatem, w którym żyje. W sierści leniwców rozwijają się bakterie i glony, które nadają jej zielonkawą barwę. Zielonkawy kolor futra i powolne nawyki leniwców zapewniają im skuteczny kamuflaż na drzewie - wiszące cicho leniwce przypominają wiązkę gałęzi. U leniwców hodowanych w ogrodach zoologicznych glony zanikają. Ponad to w ich futrach na stałe mieszkają 4 gatunki chrząszczy i 9 gatunków ciem.
9
Leniwiec ma 18 stale rosnących zębów: 10 w szczęce i 8 w żuchwie. Ich budowa jest prymitywna, nie pozwalająca wyróżnić trzonowców i przedtrzonowców. Brak u nich siekaczy i kłów.
10
Są to zwierzęta roślinożerne, ich pożywienie stanowią liście, pędy, kwiaty, owoce. Posiadają wielokomorowe żołądki, w których żyją bakterie żywiące się celulozą. Trawienie jest bardzo powolne. W celu defekacji leniwce schodzą na ziemię, ale dzieje się to tylko raz na tydzień.
11
Temperatura ciała leniwca waha się od 30 do 34 stopni C. Leniwce nie regulują swojej temperatury (jak większość ssaków) przez zmianę tempa metabolizmu, tylko przez przechodzenie z nasłonecznionego obszaru do cienia. Efektem tego jest mniejsze zapotrzebowanie kaloryczne, niż u innych ssaków o podobnych rozmiarach. Z tego powodu roślinny pokarm zupełni leniwcom wystarcza.
12
Leniwce poruszają się bardzo wolno, ze średnią prędkością 0,24 km/h. Prowadzą osiadły tryb życia , w ciągu doby przebywają odległość rzędu 24 m, z czego 17 m w porze dziennej, a 5 nocą. Przemieszczanie zajmuje im tylko 6-17% czasu w ciągu dnia. 60-80% dziennej części doby zwierzęta te poświęcają na odpoczynek, 7-17% na żerowanie, a 1-6% na zaloty.
13
Zwierzęta odbywają gody pod koniec pory suchej i na początku pory deszczowej (sierpień-październik). Zarówno poszukiwanie partnerów, łączenie w pary, akt kopulacji i w efekcie wydanie na świat potomstwa odbywa się w koronach drzew. Samica rodzi zwykle jedno młode rocznie, które karmi przez sześć miesięcy. Ponieważ nie budują gniazda, dlatego potomstwo, dopóki nie podrośnie, przyczepione jest do ciała matki. Leniwce osiągają dojrzałość płciową po trzech latach.
14
Leniwce są samotnikami, wyjątek stanowi matka z młodym. Są pokojowo nastawione do otaczającego świata, nie muszą się bronić, bo rzadko są atakowane. Nie walczą między sobą i żyją na drzewach razem z małpami.
15
Leniwce są bardzo odporne na infekcje. Nawet głębokie zranienia ciała nie kończą się u nich zakażeniem, jak w przypadku innych zwierząt czy ludzi w tych warunkach klimatycznych. Poznanie tego mechanizmu odporności pozwoliłoby na wykorzystanie go w medycynie ludzi.
16
Są bardzo dobrymi pływakami. Ma to znaczenie zwłaszcza podczas okresowych wylewów wielkich rzek. Pod wodą mogą wytrzymać nawet 40 minut bez zaczerpnięcia powietrza.
17
Mają bardzo słaby wzrok i słuch. Najlepiej wykształconym zmysłem jest smak.
18
Leniwce nie potrzebują specjalnego źródła wody, aby ugasić pragnienie. Wystarcza im rosa albo krople deszczu.
19
Leniwce posiadają 9 kręgów szyjnych (większość ssaków posiada ich 7). Daje im to możliwość odwracania głowy o 180 stopni.
20
Największym zagrożeniem dla leniwców jest wycinka drzew w Ameryce Południowej. Polują też na nie Indianie z Ameryki Południowej, ze względu na ich mięso.
