Zwierzęta
Ciekawostki o Gawronie zwyczajnym
Corvus frugilegus
Pomimo niechlubnej historii relacji człowieka z gawronami, ptaki te nadal zachowały towarzyski charakter i nie obawiają się człowieka. Odpowiednio dokarmiane aklimatyzują się jeszcze bardziej i mogą zbliżać się do ludzi na naprawdę niewielkie odległości. Są bardzo inteligentne, potrafią rozwiązywać zagadki, używać i modyfikować narzędzia, a w przypadku napotkania większych problemów współpracować między sobą.
W przeszłości rolnicy oskarżali te ptaki o niszczenie ich upraw i podejmowali wysiłki, aby je wypędzić lub zabić. Władcy wydawali nawet dekrety nakazujące tępienie zarówno gawronów jak i innych krukowatych.
1
Gawron należy do rodziny krukowatych. Wyróżniamy dwa podgatunki gawrona: gawron zwyczajny, który występuje u nas i gawron syberyjski zamieszkujący wschodnią Azję. Rodzina krukowatych obejmuje 133 gatunki żyjące na wszystkich kontynentach za wyjątkiem Antarktydy.
2
Zamieszkuje Europę, środkową i południową Rosję. Zimuje na południu Europy w Iraku i Egipcie. Podgatunek syberyjski zajmuje tereny wschodniej Azji a zimuje w południowo-wschodnich Chinach i na Tajwanie.
3
Najlepiej czują się na zadrzewionych terenach choć świetnie zaadaptowały się również do warunków miejskich. Zamieszkują w parkach, zagajnikach na łąkach. W miastach chętnie siadają na wysokich budynkach a w sezonie lęgowym nawet na nich gniazdują.
4
Są to średniej wielkości ptaki, długość ciała dorosłych osobników wynosi 44 do 46 cm. Rozpiętość skrzydeł gawronów to 81 do 99 cm a waga od 280 do 340 g. Samce i samice gawronów mają podobne rozmiary.
5
Ciało gawronów pokryte jest czarnymi piórami, które w świetle słonecznym opalizują na niebiesko lub niebiesko-purpurowo. Nogi mają kolor czarny, dziób czarno-szary a tęczówka ciemnobrązowa. Dorosłe osobniki tracą pióra u nasady dzioba pozostawiając nieosłoniętą skórę.
6
Młode są czarne z lekkim zielonkawym połyskiem, z wyjątkiem tylnej części szyi, grzbietu i podogonia, które są brązowo-czarne. Przypominają młode
wrony, gdyż pasek piór przy nasadzie dzioba nie zdążył im się jeszcze wytrzeć. Młode tracą pokrywę piór z nasady dzioba w szóstym miesiącu życia.
7
Gawrony są wszystkożerne, badania wskazują że 60% ich diety stanowi pokarm roślinny. Pokarm roślinny to głównie zboża, korzenie, ziemniaki, owoce i nasiona. Pokarm zwierzęcy stanowią głównie dżdżownice i larwy owadów, choć gawrony mogą również polować na małe ssaki, ptaki oraz jaja. Żerowanie odbywa się głównie na ziemi, gdzie ptaki spacerują, a czasem podskakują i sondują glebę wbijając w nią swoje masywne dzioby.
8
W sytuacji braku odpowiedniej ilości pokarmu gawrony odżywiają się również padliną.
9
Podobnie jak większość krukowatych, gawrony cechuje wysoka jak na zwierzęta inteligencja. Są w stanie wykorzystywać znalezione przedmioty jako narzędzia. Gdy zadanie wymaga większego wysiłku, gawrony potrafią współpracować w grupie.
10
Samce i samice łączą się w pary na całe życie, a pary pozostają razem formując stada. Wieczorem ptaki często gromadzą się a następnie przeniosą na wybrane przez siebie wspólne miejsce grzędowania. Stada zwiększają swoją liczebność jesienią, kiedy to różne grupy łączą się. W towarzystwie gawronów można wtedy spotkać również kawki.
11
Okres lęgowy gawronów trwa od marca do kwietnia. W zdecydowanej większości przypadków gniazdują w grupach. Gniazda zwykle budowane są na szczytach dużych, rozłożystych drzew a na terenach zurbanizowanych również na budynkach. Na jednym drzewie może znaleźć się od kilku do nawet kilkudziesięciu gniazd. Zbudowane są z gałązek i patyków zespolonych błotem i gliną a wyściełane wszelkimi dostępnymi miękkimi materiałami - trawą, włosami, sierścią.
12
Samica składa w lęgu od 4 do 5 jaj. Średni rozmiar jaja to 40 x 29 mm i mają kolor zielonkawo niebieski z brązowym i żółtym nakrapianiem o marmurkowej fakturze. Wysiadywanie rozpoczyna się od momentu złożenia pierwszego jaja i trwa 18 do 19 dni.
13
Młode pozostają w gnieździe przez 4 do 5 tygodni. W tym czasie są karmione przez oboje rodziców.
14
Średnia długość życia gawronów na wolności to sześć lat. Rekordzista pośród tych ptaków osiągnął wiek 23 lat i 9 miesięcy.
15
Populacja gawrona w Europie szacowana jest na 16,3 do 28,4 mln sztuk. Liczebność populacji polskiej 366 do 444 tysięcy sztuk, przy czym ich populacja w latach 2007 - 2018 zmniejszyła się aż o 41%.
16
Nie jest gatunkiem zagrożonym. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody klasyfikuje gawrona zwyczajnego jako gatunek najmniejszej troski (least concern). W Polsce ptaki te są objęte ścisłą ochroną gatunkową na obszarach administracyjnych miast a poza nimi częściową ochroną gatunkową. W 2020 roku na Czerwonej liście ptaków Polski sklasyfikowano je jako gatunek narażony.
