Ludzie

Ciekawostki o Stanisławie Moniuszce

Znaleźliśmy 17 ciekawostek na temat Stanisława Moniuszki

Ojciec polskiej opery narodowej

Stanisław Moniuszko to polski kompozytor, dyrygent, pedagog, organista, twórca licznych pieśni, muzyki kościelnej i wielu oper. Jego muzyka, pełna elementów polskiego folkloru, nacechowana była miłością do Ojczyzny. Moniuszko należy do grona najwybitniejszych kompozytorów polskiego romantyzmu, nazywany jest ojcem polskiej opery narodowej.

Stanisław Moniuszko
1
Stanisław Moniuszko żył w latach 1819-1872.
Urodził się 5 maja 1819 roku w szlacheckiej rodzinie ziemiańskiej herbu Krzywda w folwarku Ubiel. Folwark znajdował się niedaleko Śmiłowicz (majątku należącego do dziadka kompozytora, sędziego Stanisława Moniuszki), w odległości około 30 km od Mińska, stolicy dzisiejszej Białorusi. O tym jak wyglądał majątek informują zachowane do dziś rysunki ojca kompozytora, Czesława, sporządzone w latach 20. XIX w. Miejsce to przeszło skomplikowana drogę - Ubiel w pewnym momencie przestał istnieć, co było konsekwencją II wojny światowej, a później wprowadzenia ustroju komunistycznego na terenach zależnych od ZSRR.
2
Był jedynym dzieckiem Czesława Moniuszki i Elżbiety z Madżarskich.
Czesław Moniuszko, przed narodzinami syna, służył w armii, biorąc udział w walkach pod Valence, Davoust, Muratem, a po upadku Napoleona przeszedł w stan spoczynku i zajął się gospodarowaniem w majątku ziemskim. Był osobą towarzyską i wesołą, przyjaźnił się z wieloma malarzami, m.in. z Walentym Wańkowiczem, autorem portretu "Mickiewicz na Judahu". Sam też chętnie malował. Pisał też pamiętniki, szkicował, pisał wiersze, miał na koncie również jeden wierszowany poemat, ale jego artystyczna działalność nigdy nie wyszła poza amatorskie ramy. Czesław był jedynym synem sędziego Stanisława Moniuszki, który nie otrzymał wyższego wykształcenia. Niezbyt dobrze też radził sobie z zarządzaniem majątkiem. Już w dzieciństwie Stanisława Moniuszki ojciec zaciągnął sporą liczbę długów, ze spłatą których miał wielki problem. Kompozytor do końca życia zmuszony był do regulowania zobowiązań ojca i wielokrotnie jeździł w rodzinne strony, aby spotykać się z wierzycielami. Rodzina zmuszona była do wyzbywania się kolejnych partii ziem, które były ich własnością, co poskutkowało obniżeniem rangi majątku. W końcu z fortuny nie pozostało nic, a dwór popadłszy w ruinę z czasem przestał istnieć.
3
Matka Stanisława Moniuszki, Elżbieta z Madżarskich pochodziła ze Słucka.
To oddalone od Mińska miasto było do końca XVIII wieku ważnym ośrodkiem oświatowym (działały tam powołane przez powstałą w 1773 roku Komisję Edukacji Narodowej szkoły podwydziałowe), jak i ważnym ośrodkiem skupiającym liczne manufaktury, m.in. producentów pasów kontuszowych. Naczelną słucką persjarnią (zakład produkujący pasy kontuszowe) kierował w latach 1758-1776 Ormianin, Jan Madżarski, a po nim interes przejął syn, Leon, który zarządzał manufakturą do 1807 roku.
Współczesna społeczność Ormian białoruskich łączy to nazwisko z rodziną Moniuszków, wskazując na przodków polskiego kompozytora w odległej Armenii.
4
Ubiel znikł po II wojnie światowej.
Zniszczone po wojnie zabudowania zarósł las. Przypadek sprawił, że w latach 60. XX w. znalazł się w tamtych okolicach wybitny historyk żydowskiego pochodzenia, meloman i miłośnik muzyki Stanisława Moniuszki, Marian Fuks. Po wielu trudach związanych z ustaleniem miejsca istnienia dawnego folwarku, okazało się, że na jego terenie utworzono wielkie gospodarstwo rybne. Marian Fuks odnalazł pozostałości dworku i nieopodal położonej kapliczki. W odnalezionym miejscu narodzin kompozytora został umieszczony obelisk wraz z tablicą  upamiętniającą Moniuszkę. Napis na tablicy głosi: "Tu w folwarku Ubiel 5 maja 1819 roku urodził się wielki kompozytor polski Stanisław Moniuszko". Napis ten wyryty został w języku polskim i białoruskim.
5
Główny obowiązek wychowania syna spoczywał na matce, po której kompozytor prawdopodobnie odziedziczył dobry słuch i talent muzyczny.
Z różnych przekazów wiadomo, że matka kompozytora śpiewał dość dobrze, grała też na klawikordzie. Pod okiem matki Moniuszko rozpoczął edukację muzyczną.
6
Naukę muzyki kontynuował później w Warszawie, gdzie rodzina przeniosła się w 1827 roku.
Ośmioletni wówczas Moniuszko rozpoczął naukę muzyki u Augusta Freyera, organisty w kościele Świętej Trójcy.
7
Po trzech latach pobytu w Warszawie rodzina przeprowadziła się do Mińska, gdzie Moniuszko uczył się muzyki u kompozytora, pedagoga muzycznego, Dominika Stefanowicza.
Na skutek represji caratu po powstaniu listopadowym (zamknięto wtedy szkołę, w której uczył się Moniuszko), kompozytor wyjechał do Berlina i przebywał tam od 1837-1840 roku. Studiował tam dyrygenturę, kompozycję, instrumentalizację, harmonię, kontrapunkt pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena, który był dyrektorem Towarzystwa Muzycznego Singakademie. Zaczął tam też interesować się operą. Poznał, m.in. włoskiego kompozytora oper Gaspara Spontiniego. Przebywając w Berlinie miał okazję usłyszeć wiele popularnych wówczas oper, analizować partytury - uczył się od najlepszych. 
Pierwsze jego kompozycje zostały wydane w trakcie pobytu w Berlinie, m.in. fortepianowe, a także pieśni, fugi czy utwory sceniczne. Zostały one dobrze przyjęte przez krytyków.
Po powrocie do kraju zaczął komponować opery.
8
Po powrocie z Berlina zamieszkał w Wilnie.
Pracował tam jako organista, kompozytor, pedagog i organizator życia muzycznego w mieście.
W Wilnie też ożenił się z Aleksandrą Müllerówną. Swoją przyszłą żonę Moniuszko poznał podczas pobytów w Wilnie ze swoim stryjem, z którym zawsze zatrzymywali się w kamienicy należącej do jej rodziny. Gdy miał 17 lat zaręczył się z Aleksandrą, ale do ślubu nie doszło, gdyż matka Aleksandry stwierdziła, że zięć powinien mieć zawód, aby utrzymać rodzinę. Dlatego wyjechał do Berlina aby dalej kształcić się muzycznie. Ślub odbył się po jego powrocie z Berlina w 1840 roku.
Ze związku tego urodziło się dziesięcioro dzieci. Najstarsza Elżbieta została graficzką, rysowniczką, malarka i pedagożką, założycielką Szkoły i Zakładu Drzeworytniczego w Warszawie. Była też działaczką na rzecz emancypacji kobiet.
Syn, Jan Czesław Moniuszko został malarzem rodzajowym. Na swoich obrazach przedstawiał postacie w strojach polskiej szlachty oraz w strojach epoki rokoka. Malował też obrazy o treściach historycznych i religijnych. Jego potomkinią jest aktorka Adrianna Janowska- Moniuszko.
9
W 1848 roku w Wilnie premierę miała pierwsza wersja jego opery "Halka".
W 1847 roku pod wpływem znajomości z Włodzimierzem Wolskim, przedstawicielem warszawskiego środowiska literackiego, napisał dwuaktową operę "Halka". Podobnie jak wcześniejsze dzieła zaprezentował ją w wersji koncertowej w Wilnie - zyskała niestety tylko rozgłos lokalny.
10
W 1858 roku wraz z rodziną przeprowadził się do Warszawy.
Wcześniej nawiązał kontakty z przedstawicielami warszawskiego mieszczaństwa i arystokracji, m.in. z krytykiem muzycznym Józefem Sikorskim, redaktorem naczelnym pisma "Ruch Muzyczny", jak i dyrektorem teatrów rządowych, gen. Ignacym Abramowiczem. Koneksje te przyniosły niebawem zmianę w jego życiu i karierze.
11
W 1858 roku odbyła się w Warszawie premiera nowej, czteroaktowej "Halki", która spotkała się z wielkim uznaniem.
Po tej premierze Moniuszko otrzymał nominację od dyrektora teatrów rządowych na stanowisko dyrygenta oper polskich w warszawskim Teatrze Wielkim.
Od tej pory co roku odbywały się nowe premiery jego dzieł: na koniec 1858 roku - "Flis", w 1860 - "Hrabina", w 1861 - "Verbum nobile".
12
Gęstniejąca przed wybuchem powstania styczniowego atmosfera w Warszawie spowodowała opóźnienie kolejnej premiery jego opery "Straszny dwór".
Pierwszy raz wystawiono ją dopiero w 1865 roku. Operę tę, obok "Halki" uznano za jego najwybitniejsze dzieło.
Istnieją przypuszczenia, że słynna aria z kurantem powstała pod wpływem opowieści jego dziadka, sędziego Stanisława Moniuszki, właściciela majątku w Śmiłowiczach, gdzie w holu stał stary zegar, który bardzo fascynował przyszłego kompozytora.
Premiera opery, która odbyła się pod dyrekcja kompozytora zachwyciła publiczność, entuzjazm przerodził się w manifestację uczuć patriotycznych, co bardzo zaniepokoiło władze i w efekcie doprowadziło do zawieszenia przedstawienia.
13
Moniuszko też sporo podróżował.
Wybrała się w podróż do Paryża, Niemiec i Pragi, a wcześniej odwiedził Kraków, gdzie szczególne wrażenie wywarła na nim wizyta na Wawelu, a zwłaszcza zwiedzanie katedry i grobów królewskich. Zaowocowało to projektem nowej, nigdy nie ukończonej opery "Rokiczana". Kraków odwiedził jeszcze ponownie w 1866 roku, odbyły się wówczas jego trzy koncerty - w jednym z nich udział brała Helena Modrzejewska.
W 1867 roku Moniuszko skomponował kantatę "Sonety krymskie" na głosy solowe, chór i orkiestrę do tekstów Adama Mickiewicza.
14
W Pradze Moniuszko spotkał się z Bedřichem Smetaną, aby omówić sprawy związane z wystawieniem tam "Halki".
Teatr w Pradze wystawił tę operę w 1868 roku, a inscenizacją kierował sam Bedřich Smetana.
"Halka" wystawiana była także w Moskwie (bez wiedzy i pod nieobecność kompozytora) i Petersburgu. Sukces "Halki" w Petersburgu był ogromny i wieść o tym dotarła także do dworu, książę Konstanty zaprosił Moniuszkę do pałacu na uroczysty koncert.
15
W 1872 roku Teatr Wielki wystawił ostatnie dzieło operowe kompozytora - "Beatę".
Stanisław Moniuszko zmarł na atak serca w 1872 roku w Warszawie . Miał zaledwie 53 lata.
Pogrzeb artysty, który odbył się na Powązkach, zgromadził około 100 tys. osób i przerodził się w manifestację narodową.
16
W Warszawie Moniuszko wraz z rodzina mieszkał w okolicach Teatru Wielkiego - dziś przy ulicy Mazowieckiej.
Na Starym Mieście w Warszawie istnieją tablice poświęcone jego pamięci.
17
Moniuszko przeszedł do historii jako twórca opery polskiej, a także jako czołowy przedstawiciel gatunku pieśni w muzyce polskiej.
Jego "Śpiewniki domowe" obejmują ponad 200 pieśni (najpopularniejsza "Prząśniczka"). Najważniejsze jego opery to: "Halka", "Hrabina", "Verbum nobile" i "Straszny dwór". Jest autorem kilku baletów, operetek, utworów wokalnych, mszy, utworów symfonicznych i instrumentalnych. Pozostaje jednak prawie nie znany jako twórca muzyki kameralnej, baletowej, utworów fortepianowych i organowych.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

Teatro Amazonas - opera w sercu amazońskiego lasu deszczowego
Teatro Amazonas - opera w sercu amazońskiego lasu deszczowego
Jedna z najpiękniejszych scen operowych świata
Teatro Amazonas to jeden z najważniejszych teatrów Brazylii i główną atrakcją miasta Manaus. Zlokalizowany  w Largo de São Sebastião, historycznym cen ...
13 ciekawostek o Operze Garnier
13 ciekawostek o Operze Garnier
Académie Nationale de Musique
Opera Garnier, oficjalnie znana jako Palais Garnier, jest wybitnym dziełem architektonicznym i symbolizuje złoty okres opery i baletu w XIX wieku. Zos ...
19 ciekawostek o Antonio Vivaldim
19 ciekawostek o Antonio Vivaldim
Il Prete Rosso
Antonio Vivaldi był jednym z najwybitniejszych skrzypków i kompozytorów włoskiego pochodzenia. Chyba wszystkim najbardziej znany jest dzięki swoim "C ...
40 ciekawostek o Fryderyku Chopinie
40 ciekawostek o Fryderyku Chopinie
Szczególna zdatność, geniusz muzyczny
Fryderyk Chopin, genialny polski kompozytor okresu romantyzmu i jeden z najsławniejszych pianistów swoich czasów. W Paryżu nazywano go Chopinetto, Geo ...
39 ciekawostek o Ludwigu van Beethovenie
39 ciekawostek o Ludwigu van Beethovenie
Dla wielu najważniejszy kompozytor w historii
Ludwig van Beethoven, niemiecki kompozytor i pianista jest jednym z najbardziej uznanych i podziwianych kompozytorów w historii muzyki. Jego utwory na ...
28 ciekawostek o Wolfgangu Amadeuszu Mozarcie
28 ciekawostek o Wolfgangu Amadeuszu Mozarcie
Muzyczny geniusz
Wolfgang Amadeusz Mozart, obok Haydna i Beethovena, zaliczany jest do grona klasyków wiedeńskich. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych i najwa ...
28 ciekawostek o Janie Sebastianie Bachu
28 ciekawostek o Janie Sebastianie Bachu
Najwybitniejszy kompozytor epoki baroku
Jan Sebastian Bach był najwybitniejszym kompozytorem epoki baroku i jednym z najważniejszych twórców muzycznych wszech czasów. Żył na przełomie XVII i ...
17 ciekawostek o Karolu Szymanowskim
17 ciekawostek o Karolu Szymanowskim
Jeden z najwybitniejszych kompozytorów polskich
Karol Szymanowski żył na przełomie XIX i XX wieku. Był jednym z najwybitniejszych kompozytorów polskich, a także przedstawicielem twórców Młodej Polsk ...

Najnowsze tematy

20 ciekawostek o Syrakuzach
20 ciekawostek o Syrakuzach
Miasto Archimedesa
Syrakuzy to miasto usytuowane na wschodnim wybrzeżu Sycylii we Włoszech. Jego korzenie sięgają czasów starożytnych, kiedy to było jednym z najważniejs ...
11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...

Podobne tematy