Pleszka zwyczajna

Phoenicurus phoenicurus

Pleszka zwyczajna (Phoenicurus phoenicurus) jest wędrownym ptakiem z rodziny muchołówkowatych. Po raz pierwszy została opisana przez Karola Linneusza w 1758 roku. Choć kiedyś żyła głównie na terenach lesnych, dziś ptaka tego można spotkać w pobliżu ludzkich osad, w parkach miejskich i skwerach.

Wyróżniamy dwa podgatunki pleszki:

pleszka zwyczajna (Phoenicurus phoenicurus phoenicurus)- występująca w Europie, Afryce północnej aż po Azję centalną

pleszka białoskrzydła (Phoenicurus phoenicurus samamisicus) - występująca na terenie Bałkanów, Iranu, Turkmenistanu, Uzbekistanu i Grecji.

Status zagrożenia

LC najmniejszej troski
NT
VU
EN
CR
EW
EX

Zasięg

Lęgi - Eurazja, Zimowanie - Afryka subsaharyjska
Zasięg występowania pleszki zwyczajnej obejmuje praktycznie całą Europę kontynentalną, za wyjątkiem południowego Półwyspu Iberyjskiego i rozciąga się aż do środkowej Azji. W Irlandii można spotkać od 1 do 5 par lęgowych w ciągu roku. 

Zimują w Afryce, w strefie subsaharyjskiej oraz na południu Półwyspu Arabskiego. Odlatują w okresie od połowy sierpnia do początku października.

Środowisko

Ptaki te zamieszkują dojrzałe lecz prześwietlone lasy liściaste (dęby lub brzozy najchętniej), mieszane i iglaste o niewielkiej ilości krzewów i zarośli. Ze względu na swoje upodobanie do prześwietlonych lasów, można je często spotkać w miejscach wycinek. Chętnie osiedlają się również w sąsiedztwie ludzkich zabudowań, gdzie znajdują odpowiednie dla siebie warunki w parkach czy skwerach. Gniazda zakładają w dużych dziuplach lub szczelinach gałęzi więc martwe drzewa lub drzewa z obumarłymi gałęziami są dla niej idealnym rozwiązaniem.

Pleszki mogą sporadycznie zamieszkiwać także budki lęgowe.

Wygląd

Długość ciała
13 - 14.5 centymetry
Rozpiętość skrzydeł
20 - 24 centymetry
Waga
11 - 23 gramów

Pleszka jest bardzo smukłym ptakiem o długich nogach. Osiąga długość ciała do 14,5 centymetrów przy rozpiętości skrzydeł dochodzącej do 24 centymetrów. Masa tego ptaka waha się od 11 do 23 gramów.

Samiec

Głowa oraz grzbiet są niebieskoszare, skrzydła koloru brązowego z beżowymi krawędziami piór. Na bokach oraz piersi ptaki te są rudawe, brzuch mają biały a ogon pomarańczowy. Na głowie czarna maska i gardło oraz białe czoło.

Samica

Głowa i grzbiet niebieskoszare, reszta ciała płowa przechodząca w jasnokremowy kolor na podbrzuszu. Ogon podobnie jak u samców jest pomarańczowy jednak słabiej wybarwiony.

Samiec
Samiec pleszki zwyczajnej jest kolorowo ubarwiony. Żółtawo-złote ubarwienie rozciąga się aż od gardła do podbrzusza. W rdzawożółtym kolorze jest również ogon.
Samica
Samica jest płowo-szara i jedynie ogon odróżnia się rdzawym odcieniem.

Odżywianie

Żywią się głównie owadami skrzydlatymi, na które poluje podczas lotu lub zbiera z liści, gałęzi i pni drzewa. Z obserwacji wynika, że owady w locie częściej padają łupem samców niż, samic, które wybierają pożywienie pobierane z podłoża.

W ciągu 8 godzin ptaki te potrafią zjeść więcej pokarmu niż wynosi waga ich ciała. Jeśli otrzymują mniej niż 10g owadów dziennie czeka je śmierć głodowa.

W okresie jesiennym mogą wzbogacać swoją dietę o różne owoce i jagody.

Zachowanie

Są to ptaki migrujące, które do Europy przybywają w połowie kwietnia. Samce na ogół pojawiają się kilka dni wcześniej niż samice. Wylatują do Afryki i na Półwysep Arabski pomiędzy końcem sierpnia a początkiem października.

Cechą charakterystyczną pleszki jest przykucanie i kiwanie ogonem. W ten sposób ptaki te manifestują swoją przynależność do gatunku. Za dnia są raczej niewidoczne a podróże odbywają nocą.

Samce często śpiewają, ich śpiew jest dość szybki i często wplatają w niego głosy innych ptaków. Najczęściej ich głos rozlega się o świcie ze szczytu drzew. Śpiew pleszki białoskrzydłej jest wolniejszy i bardziej zgrzytliwy od pleszki zwyczajnej.

Rozmnażanie

Ilość jaj w lęgu
5 do 7
Okres inkubacji
14 - 15 dni
Okres usamodzielnienia się
1 miesiąc

Okres lęgowy pleszki trwa od końca kwietnia do połowy lipca. Mogą wyprowadzać dwa lęgi, pierwszy zwykle w maju, drugi w czerwcu. Samica składa pięć do sześciu niebieskich lub zielonkawoniebieskich jaj. Wysiadywanie jaj trwa około 2 tygodni.

Zdarza się, że pleszki wysiadują podrzucone przez kukułkę jajo. Paradoksalnie, podrzucone kukułcze jajo w przypadku pleszki okazuje się korzystne, gdyż świeżo wyklute pisklę kukułki zapewnia ogrzewanie pozostałych jaj przyspieszając ich wyklucie. Dodatkowo, zaobserwowano, że lęgi z podrzuconą kukułką są bardziej obficie dokarmiane przez rodziców.

Po wykluciu się młodych pleszek oboje rodzice dostarczają pokarm do gniazda. Szacuje się że ptaki te mogą odbyć nawet 400 lotów z takim zaopatrzeniem dziennie. Pisklęta opuszczają gniazdo po około dwóch tygodniach od wyklucia a po następnych dwóch tygodniach stają się samodzielne i opuszczają swoich rodziców.

Jajo pleszki zwyczajnej.
Jaja pleszki mają turkusowy kolor. Kukułcze jaja również muszą posiadać tę barwę, by nie zostały przez pleszkę odrzucone.