Płazy to zmiennocieplne kręgowce, z których większość rozpoczyna swoje życie w środowisku wodnym i dopiero po osiągnięciu dojrzałej formy część z nich wyrusza na ląd. Chociaż wyróżniamy trzy rzędy tych zwierząt, 90% z nich to płazy bezogonowe takie jak żaby i ropuchy.
1
Płazy należą do kręgowców.
Współcześnie żyjące płazy dzielimy na trzy rzędy: bezogonowe, ogoniaste i beznogie. Płazów beznogich opisano dotychczas 7360 gatunków, ogoniastych 764 a beznogich 215.
2
Pierwsze płazy pojawiły się na Ziemi w Dewonie, około 370 milionów lat temu.
Wyewoluowały z ryb mięśniopłetwych, których zmodyfikowane płetwy służyły do przemierzania podwodnego dna oceanicznego.
3
Tylko dwa gatunki żab i jedna salamandra żyją w środowisku słonowodnym, wszystkie pozostałe w słodkowodnym.
Nawet płazy lądowe muszą żyć w wilgotnym środowisku, które jest niezbędne do utrzymania wilgotnej skóry.
4
Skóra płazów jest przepuszczalna dla wody i umożliwia wymianę gazową.
Musi być wilgotna, dlatego płazy posiadają na skórze głowy, tułowia i ogona specjalne gruczoły śluzowe. Część z nich posiada również gruczoły jadowe służące zwierzęciu do obrony.
5
Płazy oddychają za pomocą prymitywnych płuc.
Większość z nich potrafi jednak oddychać także skórnie. W stadium larwalnym wiele salamander i wszystkie kijanki wyposażone są w skrzela, które tracą po przeobrażeniu. Istnieją pewne wyjątki, na przykład aksolotle zachowują swoje skrzela również w dorosłym życiu.
6
Zdecydowana większość płazów to drapieżniki.
Podstawą ich diety są organizmy, które poruszają się dość wolno i które są odpowiednio małe, by nie trzeba było ich rozdrabniać a więc: chrząszcze, gąsienice, dżdżownice i pająki. Jedne gatunki polują aktywnie podczas gdy inne czają się w ukryciu i polują z zasadzki. Zwykle płazy łapią zdobycz swoim lepkim językiem i wciągają do jamy ustnej a następnie połykają swoje ofiary w całości, choć mogą je również przeżuwać w celu uprzedniego podduszenia.
7
Wśród płazów są również roślinożercy.
Niektóre tropikalne żaby drzewne odżywiają się owocami. Również kijanki żab i ropuch są organizmami roślinożernymi z racji swoich niewielkich rozmiarów, żywią się głównie glonami które stanowią dla nich istotne źródło witaminy C.
8
Wśród płazów istnieją również specjaliści pokarmowi.
Nosatka meksykańska ma specjalnie przystosowany język, który umożliwia jej łapanie mrówek i termitów.
9
Niektóre gatunki płazów są kanibalami.
Nie jest to bardzo powszechne ale zdarza się zarówno u dojrzałych osobników jak i u larw. Młodsze kijanki niektórych gatunków atakują te bardziej dojrzałe podczas ich przeobrażenia.
10
Choć większość żyje w środowiskach wilgotnych niektóre płazy przystosowały się do suchego klimatu.
Żyjąca w Australii Pustynnica katolicka większość swojego życia spędza zagrzebana w ziemi a na powierzchnię wychodzi po obfitych opadach deszczu. Oprócz przystosowania trybu życia do suchych warunków płazy żyjące w suchych ekosystemach posiadają również organy, które łączą jamy ciała z układem moczowym. Dzięki temu są w stanie magazynować wodę w układzie moczowym i wykorzystać te zapasy w momencie ograniczonego dostępu do wody.
11
Do rozmnażania większość płazów wymaga środowiska słodkowodnego.
Niektórym gatunkom udało się wykształcić mechanizmy składania jaj na ziemi i utrzymywania ich wilgotnych w takim środowisku.
12
W zależności od rzędu, do zapłodnienia dochodzi wewnętrznie lub zewnętrznie.
U zdecydowanej większości płazów bezogonowych dochodzi do zapłodnienia zewnętrznego a ogonowych i beznogich wewnętrznego.
13
Większość płazów wydaje dźwięki jednak największy wachlarz dźwięków wydobywają z siebie żaby.
Płazy ogonowe i beznogie ograniczają się do pisków, chrząknięć i syków. Płazy beznogie wydają najwięcej dźwięków w okresie godowym. W zależności od tego do jakiej rodziny należy płaz, zmienia się rodzaj emitowanego przez niego dźwięku. Żaby i ropuchy rechoczą podczas gdy rzekotki trajkoczą.
14
Jajo płaza jest zwykle otoczone przezroczystą galaretowatą otoczką wydzielaną przez jajowody. Składa się z białek i cukrów.
Otoczka ta jest przepuszczalna dla wody i gazów, i w miarę wchłaniania wody pęcznieje. Otoczone nią jajeczko jest początkowo sztywno przytwierdzone, lecz w jajach zapłodnionych warstwa wewnętrzna otoczki upłynnia się i pozwala zarodkowi na swobodne poruszanie się.
15
Większość jaj płazów zawiera melaninę.
Pigment ten podnosi ich temperaturę poprzez absorpcję światła, a także chroni je przed promieniowaniem ultrafioletowym.
16
Szacuje się, że nawet u 20% gatunków płazów jeden lub oboje rodzice w pewnym stopniu opiekują się młodymi.
Ogólnie rzecz biorąc, im większą liczbę jaj w miocie składa samica, tym mniej prawdopodobne jest, że po wykluciu, którykolwiek z rodziców będzie się opiekować potomstwem.
17
Samica salamandry Desmognathus welteri, opiekuje się jajami, które składa w lesie pod kamieniami i martwymi konarami.
Po złożeniu strzeże ich przed drapieżnikami dopóki nie wyklują się z nich młode osobniki. Dopiero wtedy każde ze zwierząt rozchodzi się w swoją własną stronę. Nie jest to jedyny gatunek postępujący w ten sposób, wiele leśnych salamander wykazuje podobne zachowania.
18
Jad niektórych płazów jest niebezpieczny nawet dla człowieka. Najniebezpieczniejszym jest Liściołaz żółty.
Gatunek ten zamieszkuje zachodnie wybrzeża Kolumbii. Na skórze tej żaby znajduje się około 1 mg batrachotoksyny, która zdolna jest do zabicia od 10 do 20 ludzi. Tubylczy Indianie wykorzystywali toksynę liściołaza do zatruwania strzał.
19
Największym żyjącym obecnie płazem jest salamandra Andrias sligoi.
Płaz ten jest krytycznie zagrożony wyginięciem i prawdopodobnie nie żyje już na wolności. Największy osobnik schwytany na początku lat 20 XX wieku miał długość 180 cm.
20
Najmniejszym płazem na świecie jest Paedophryne amauensis.
Pochodzi z Papui-Nowej Gwinei i został odkryty w sierpniu 2009 roku. Długość ciała tej żaby wąskopyskiej to jedynie 7,7 mm długości. Poza byciem najmniejszym z płazów jest również najmniejszym kręgowcem.
21
Nauka zajmująca się badaniem płazów to batrachologia.
Jest ona elementem herpetologii, która zajmuje się badaniem zwierząt pełzających czyli płazów i gadów.
22
Wiele płazów jest obecnie zagrożonych wyginięciem.
Za główne powody zmniejszania się ich liczebności na całym świecie podaje się niszczenie ich naturalnych siedlisk, dziurę ozonową przez którą do ziemi dociera więcej promieniowania UV uszkadzającego ich skórę i jaja i chemikalia wpływające na ich gospodarkę hormonalną.
