Ciekawostki o czarnej śmierci

Nie jest znane dokładne żniwo, jakie zebrała choroba, liczbę ofiar szacuje się na 75 do 200 milionów osób.

Pierwszą była dżuma Justyniana, która wybuchła w roku 451 i atakowała kolejnymi falami aż do VIII wieku zabijając łącznie około 60% ludności Europy. Od ostatniej fali dżumy w latach 50 VIII wieku do wybuchu czarnej śmierci na terenie Europy nie pojawiły się żadne poważne epidemie.

Ostatecznych argumentów popierających tę teorię dostarczyły badania opublikowane w 2010 roku w piśmie PLOS Pathogens, które polegały na  przeanalizowaniu białek oraz DNA pobranych z masowych grobów okresu pandemii. Wyniki jednoznacznie wskazały na Y. pestis.

Podejrzewa się, że dżuma przybyła do Europy ze wschodniej lub środkowej Azji. Pierwsze udokumentowane przypadki zarejestrowano na Krymie  w roku 1347, gdzie dżuma dotarła najprawdopodobniej jedwabnym szlakiem. Bakteria rozprzestrzeniała się dzięki pchłom żywiącym się krwią szczurów, które podróżowały na pokładzie genueńskich statków przewożących niewolników z Krymu do Europy.

Pojawiające się susze spowodowały, że żyjące na nich gryzonie zaczęły szukać źródeł pożywienia bliżej ludzkich osad. Wraz z gryzoniami przybyły również pchły szczurze (Xenopsylla cheopis) będące głównym wektorem choroby.

Zablokowanie przewodu pokarmowego wzmagało u insekta uczucie głodu i zwiększało jego aktywność. Podczas pożywiania się na żywicielu do jego ustroju dostawały się pałeczki dżumy i infekcja rozprzestrzeniała się.

Stamtąd w kolejnych latach, głównie dzięki muchom dotarła w głąb kontynentu europejskiego i na ziemie Polskie około 1350 roku. W ostatnich latach 1352 - 1353 szalała na terenach dzisiejszej Estonii, Finlandii i północno-zachodniej Rosji.

Zaraza dotarła tam latem 1347 roku zabijając między innymi 13-letniego syna ówczesnego cesarza bizantyjskiego Jan VI Kantakuzena.

Polska i Czechy nie były miejscami odizolowanymi a więc zarówno insekty jak i podróżni przemieszczali się po tych terenach tak samo jak w pozostałych regionach. Za błędne przekonanie odpowiadają zapewne szczątkowe źródła pisane, z tego okresu, które można było omyłkowo uznać za fakt braku epidemii. Skoro zaraza dotarła do Niemiec w latach 1348 - 1350 to na pewno zakażenia na terenach Polski i Czech zaczęły pojawiać się kilka tygodni później.

Po Afryce rozprzestrzeniła się najpewniej z portu w Aleksandrii przetaczając się przez tereny Syrii, Iraku, półwysep Arabski aż po Jemen, do którego dotarła w 1351. Do Mekki dotarła wraz z pielgrzymami w 1348.