Ciekawostki o wiośnie

Następuje po zimie, poprzedza lato.

Wiosna astronomiczna i kalendarzowa często rozumiane są jako tożsame, chociaż kalendarzowa przypisana jest sztywno do 21 marca, natomiast astronomiczna zależy od ruchu planet i od gwiazd. Zmiana pór roku zależy od obiegowego ruchu Ziemi wokół Słońca. Ziemia wokół Słońca krąży po orbicie, która ma kształt elipsy, a oś Ziemi jest lekko nachylona. Te dwa czynniki sprawiają, że w zależności od punktu orbity, w którym nasza planeta się znajduje, jest ona różnie oświetlona przez promienie słoneczne.

Moment, w którym dzień i noc trwają dokładnie tyle samo, czyli po 12 godzin (równonoc) jest początkiem astronomicznej wiosny. Jest to też ten moment, w którym półkula północna i południowa są tak samo oświetlone, a Słońce w zenicie znajduje się nad równikiem. Od tego momentu każdy dzień na półkuli północnej staje się coraz dłuższy, aż do przesilenia letniego w czerwcu.

Punkt ten zaobserwowano już w starożytności - wtedy leżał on w konstelacji Barana i stąd jego nazwa. Jego położenie nie jest stałe, przesuwa się on systematycznie, co spowodowane jest ruchem precesyjnym Ziemi (pewnym odchyleniem jej osi). Te czynniki powodują przesunięcie dokładnego momentu rozpoczęcia astronomicznej wiosny.

Data ta przyjęła się zwyczajowo, jako początek wiosny kalendarzowej, niezależnie od tego, że czasami nie zgadza się ona z wiosną astronomiczną - oba te terminy pokryją się ponownie dopiero w 2102 roku. Za to w 2044 roku astronomiczna wiosna zacznie się już 19 marca, a na kalendarzową trzeba będzie poczekać jeszcze dwa dni.

I tak mamy jeszcze wiosnę meteorologiczną, która trwa od 1 marca do 31 maja (w naszej szerokości geograficznej). Wynika to z ustaleń meteorologów, którzy podzielili rok na okresy wygodne do porównania ze względu na zachodzące wówczas zjawiska pogodowe. Wyróżnili oni cztery pory roku trwające po trzy miesiące każda - trzy najcieplejsze miesiące to lato, a trzy najchłodniejsze, zima. A pomiędzy nimi wiosna i jesień.

Najwcześniej zaczyna się w zachodniej i południowo-zachodniej części Polski, bo około 25 marca, najpóźniej na północnym wschodzie , bo około 10 kwietnia.

Nie przypisuje jej się konkretnych dat, bo jej początek wyznaczają zmiany zachodzące w przyrodzie. Dzieli się ona na kilka okresów:

• przedwiośnie (zaranie wiosny), którego początek wyznacza kwitnienie i pylenie leszczyny (Corylus avellana) i brzozy brodawkowatej (Betula pendula) - ich kwitnienie jednak jest mało widowiskowe i spektakularne. W tym okresie zakwitają też przebiśniegi, krokusy wiosenne, przylaszczki. Kwitną też drzewa i krzewy, jak olsza czarna i wawrzynek wilczełyko. Przedwiośnie najczęściej trwa od lutego poprzez marzec do początków kwietnia.
• wczesna wiosna (pierwiośnie) - początek tego okresu wyznacza kwitnienie czeremchy i mniszka lekarskiego oraz pojawianie się liści brzozy. Zakwitają wówczas m.in. pierwiosnki, kaczeńce, rzeżucha łąkowa, a w lasach czeremchy, borówki czarne i poziomki. Kwitną drzewa owocowe: jabłonie, grusze, wiśnie i czereśnie. Drzewa liściaste pokrywają się zielonymi liśćmi. Wczesna wiosna trwa średnio od połowy kwietnia do połowy maja bądź jego drugiej dekady.
• pełnia wiosny - to okres pełnego rozkwitu. Jej początek wyznaczają kwitnące kasztanowce i lilaki. W ogrodach zakwitają tulipany i narcyzy, kwitną jarzębiny i głogi i wiele innych.

One też zwiększają swoją aktywność po okresie zimowej stagnacji. Zwierzęta zaczynają wybieranie partnerów i rozpoczyna się faza okresu rozmnażania, aby doczekać się potomstwa i zdążyć je przygotować do samodzielnego życia przed zimą. Powracają też ptaki, które odleciały na zimę do ciepłych krajów.

W okresie wiosennym w religii chrześcijańskiej obchodzone są uroczystości największego święta tej religii, którym jest Wielkanoc. Z Wielkanocą związana jest tradycja tworzenia kolorowych pisanek czy śmigusa-dyngusa. W tradycji ludowej pielęgnowany jest zwyczaj topienia, bądź spalenia Marzanny - bogini zimy i śmierci, symbolizujący pożegnanie zimy.

Święto Pracy obchodzone jest 1 maja. Święto to obchodzone jest od 1890 roku i ma na celu podkreślenie znaczenia pracy ludzkiej, a upamiętniają go pochody pierwszomajowe. W Polsce obchodzone jest od 1950 roku i jest świętem państwowym.
W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja obchodzone jest w tym dniu w Polsce Święto Narodowe Trzeciego Maja, ustanowione w 1919 roku.

Niektórzy badacze pochodzenie zwyczaju wiosennych porządków upatrują w perskim nowym roku, który przypada w pierwszy dzień wiosny lub w starożytnej żydowskiej praktyce gruntownego sprzątania domu w oczekiwaniu na wiosenne święto Pesach. Tradycyjnie, w Wielki Czwartek, w Kościele katolickim dokładnie czyści się ołtarz kościelny i wszystko co z nim związane. Wiosenne porządki trwają do dziś w Grecji i innych krajach prawosławnych. Zwyczaj ten, oprócz wymiaru religijnego obejmuje też życie codzienne - tradycyjnie po zimie robi się gruntowne porządki na wiosnę, zarówno w domach, jak i wokół nich.