Historia

Ciekawostki o Aztekach

Znaleźliśmy 32 ciekawostki na temat Azteków

Najbardziej znana meksykańska cywilizacja prekolumbijska

Na terenach współczesnego Meksyku istniało kilka cywilizacji prekolumbijskich, a najbardziej znaną była cywilizacja Azteków. Stworzyli oni potężne imperium ze stolicą położoną w miejscu obecnego miasta Meksyk. Ich państwo istniało od około połowy XIII wieku do 1521 roku i obejmowało znaczną część Mezoameryki. Cywilizacja Azteków została zniszczona przez hiszpańskich konkwistadorów pod wodzą Hernana Cortesa w przeciągu zaledwie czterech lat.
Aztekowie
1
Aztekowie byli kulturą mezoamerykańską, która rozwinęła się w środkowym Meksyku w okresie postklasycznym w latach 1300-1521.
Mezoamerykański okres postklasyczny był ostatnim etapem świetności cywilizacji zamieszkujących Mezoamerykę - historyczny region i obszar kulturowy w południowej Ameryce Północnej i większości Ameryki Południowej.

W tym regionie społeczeństwa prekolumbijskie rozkwitały przez ponad 3000 lat przed hiszpańską kolonizacją obu Ameryk.
2
Posługiwali się językiem nahuatl, który dominował w dużej części Mezoameryki od XIV do XVI wieku.
Język nahuatl zwany jest też językiem meksykańskim lub azteckim i był najbardziej rozpowszechnionym językiem z grupy uto-azteckiej. Do czasów konkwisty stanowił lingua franca (język mieszany, używany w basenie Morza Śródziemnego, powstały na bazie słownej języków: francuskiego, włoskiego, greckiego, hiszpańskiego i arabskiego - obecnie język martwy) na obszarze Meksyku. 

Był głównym językiem Azteków. Obecnie posługuje się nim około 1,6 mln mieszkańców Meksyku, ponad 200 tys. mieszkańców Stanów Zjednoczonych, 20 tys. mieszkańców Salwadoru, a także kilkuset mieszkańców Gwatemali i Nikaragui.
3
W polszczyźnie funkcjonuje wiele zapożyczeń z języka nahuatl.
Należą do nich takie wyrazy jak: awokado, kakao, chilli, czekolada, kopal, kojot, guacamole, mazcal (wysokoprocentowy alkohol meksykański), ocelot, pulque (musujący napój), quetzal (waluta Gwatemali) oraz wiele toponimów, m.in Meksyk.
4
Aztekowie zwykle określali siebie mianem Mexica.
Wierzyli, że miano to nadał im bóg Huitzilopochtli, najważniejsze bóstwo Azteków, ich plemienny bóg-opiekun.
5
Termin "Azteca" pierwotnie oznaczał "ludzi z Aztlan" - mitycznej krainy na północy, z której według legendy przybyli do Doliny Meksyku (płaskowyż w środkowej części Meksyku) Aztekowie.
Według współczesnych badaczy, kraina ta znajduje się na współczesnym pograniczu meksykańsko-amerykańskim, prawdopodobnie nad Rio Grande.

Było to niewielkie plemię, które przybyło do Meksyku w XIII wieku. Z czasem udało mu się podbić wiele innych ludów.
6
Według legendy, Aztekowie wyruszyli z mitycznej krainy Aztlan (Miejsce Czapli) na rozkaz boga Huitzilopochtli.
Aztekowie natknęli się kiedyś na kamienną głowę boga Huitzilopochtli, która wydawał świszczące dźwięki. Bóg obiecał im, że uczyni ich panami całego Meksyku i wskaże miejsce do osiedlenia się, jeśli zabiorą jego kamienną głowę ze sobą. Tak też uczynili.

Huitziolpochtli prowadził ich przez długi czas koczowniczego trybu życia, po czym nakazał się osiedlić i założyć miasto Tenochtitlan. W czasie wędrówki nieśli jego kamienną głowę w postaci świętego zawiniątka - tlaquimilolli.
7
Według wierzeń azteckich, Huitzilopochtli był bogiem wojny i słońca w zenicie, a także uosobieniem dziennego nieba, lata i południa.
W oficjalnej religii Azteków Huitzilopochtli upodobnił się do potężnego boga Tezcatlipoki (bóstwo zła, ciemności i zemsty), a także przejął niektóre atrybuty boga słońca Tonatiuha (bóg słońca i poległych wojowników) oraz Quetzalcoatla (jeden z najważniejszych bogów plemion Mezoameryki).

Władcy Mexików w czasie koronacji stawali się żywym wcieleniem Huitzilopochtla.
8
Zgodnie z wierzeniami Azteków Huitzilopochtli rodził się każdego dnia na nowo i umierał wraz z zachodem słońca.
Potrzebował siły jako bóg-słońce, aby odbywać swoją codzienną wędrówkę po niebie. Dlatego trzeba go było "karmić" krwią ludzi i jeszcze drgającymi ludzkimi sercami - w ofierze składano jeńców wojennych.

Aby zapewnić sobie odpowiednią ilość ofiar, Aztekowie prowadzili wiosną tzw. kwietne wojny, których celem było zdobycie jeńców, a nie podbój czy łupy.
9
Huitzilopochtli przedstawiany był z pomalowanym na niebiesko ciałem i żółtymi pasami na twarzy, dobrze uzbrojony i w stroju przyozdobionym piórami kolibra.
Na jego cześć obchodzono pod koniec roku święto Panquetzaliztli (podniesienie sztandaru). W czasie tego święta staczano ceremonialne walki, a pokonanych składano w ofierze.
10
Po przybyciu do Meksyku Aztekowie osiedlili się w miejscu zwanym Siedem Grot - mitycznym miejscu wymienianym w mitologiach wielu ludów Mezoameryki.
Następnie przenieśli się w okolicę miasta Tula, a po przybyciu do Kotliny Meksykańskiej osiedlili się w pobliżu miasta Calhuacan. Stoczyli bitwę z mieszkańcami miasta, którą przegrali. W ofierze złożyli ciało swego wodza, a sami stali się wasalami mieszkańców miasta.

Walczyli u ich boku i odznaczali się wielkim męstwem, za co zostali nagrodzeni córką wodza. Poślubili ją bogu Huitzilopochtli, tzn. obdarli ją żywcem ze skóry, w którą ubrał się jeden z kapłanów.

Uciekając przed zemstą ojca dziewczyny, Aztekowie osiedlili się na jeziorze Texcoco.
11
Według azteckiego kalendarza był to rok 1325 - rok osiedlenia się Azteków na wyspie, u źródeł strumienia.
Pod skałą, z której strumień wypływał, zobaczyli kaktus, na którym orzeł pożerał węża. Kapłani dostrzegli w tym znak od Huitzilopochtli i postanowili osiąść w tym miejscu. Założyli tam miasto Tenochtitlan - Miejsce Owocu Kaktusa, zwane też Kaktusową Skałą.
12
Wyspa, na której osiedli była niewielka.
Aby uzyskać nowe miejsca do rozbudowy miasta, wykonywali z sitowia i mułu z dna jeziora tzw. chinampas - platformy, na których zakładali ogrody.

Aztekowie nie posiadali dobrych relacji z innymi plemionami, które uważały ich za barbarzyńców, ludzi niezwykle krwiożerczych, mimo iż inne plemiona z Doliny Meksyku także składały ofiary z ludzi.
13
W 1357 roku doszło wśród Azteków do rozłamu.
Według legendy, na sąsiedniej wyspie zauważono ciągle powiększającą się górę piasku. Grupa Azteków przeniosła się na tę wyspę i założyła tam oddzielne miasto, nazwane od góry piasku Tlatelolco - "piaskowy nasyp".

Miasta te rywalizowały ze sobą, ale Tenochtitlan przeważał militarnie, dlatego Tlatelolco zostało do niego włączone zbrojnie i od tej pory stanowiło piątą dzielnicę miasta. Tlatelolco w czasie podboju hiszpańskiego w 1521 roku było miejscem najdłuższego oporu Mexików.
14
Początkowo Aztekowie nie stanowili siły i byli traktowani przez inne plemiona Doliny Meksyku z nieufnością i niechęcią.
Nie potrafili stawić oporu silniejszym, dlatego stali się wasalami miasta Azcapotzalco, które panowało nad całą Doliną Meksyku. Podporządkowane mu były wszystkie plemiona, które musiały łożyć na imperium.

Choć Tenochtitlan było wówczas bardziej wioską rybacką niż metropolią, starszyzna aztecka postanowiła wybrać swojego "króla" - tlatoani. Miało on być wodzem podczas wojny, a także najwyższym kapłanem.

Wraz z przedłużającą się wojną tlatoani otrzymywał ciągłe nowe kompetencje, aż stał się władcą absolutnym.
15
Pierwszym tlatoani był Acamapichtli (Garść Trzciny), wybrany w 1375 roku.
Został on prekursorem dynastii panującej u Azteków aż do przybycia w 1521 roku Hiszpanów.
16
W kolejnych latach Tenochtitlan stało się państwem suwerennym i zawarło sojusz z indiańskim miastem Texcoco, do którego dołączyło miasto Tlacopan, tworząc Trójprzymierze.
W 1430 roku Trójprzymierze zdobyło hegemonię nad światem meksykańskim. Przetrwało ono aż do przybycia Hiszpanów, ale w II połowie XV wieku Aztekowie byli na tyle silni, że przestali się liczyć z sojusznikami.

Sojusz militarny między sojusznikami właściwie przestał istnieć, bo Aztekowie byli już tak potężni, że go nie potrzebowali. Oficjalnie jednak został utrzymany, choć Texcoco i Tlacopan niewiele miały do powiedzenia.
17
Autorem sukcesów Azteków był m.in. Tlacaelel, dowódca wojsk azteckich.
Po zwycięstwie w 1428 roku został on mianowany Cihuacoatlem - był to tytuł porównywany w Europie do wicekróla. Stał on na czele wymiaru sprawiedliwości i skarbu państwa, miał szeroki wpływ na armię.
18
Tlacaelel zasłynął jako reformator społeczno-religijny społeczeństwa azteckiego.
Stworzył on mistyczną wizję Azteków jako narodu wybranego przez słońce. Był inicjatorem spalenia bądź skazania na zapomnienie wszystkich dotychczas spisanych lub zapamiętanych historii i stworzenie całej mitologii od nowa. Zyskał dzięki temu sławę Omara (Umara ibn al-Chattaba) zachodniej półkuli.

Przewidywał w tych działaniach misję zdobycia panowania nad światem, wyznaczoną przez bogów.

Konsekwentnie też palił wszystkie księgi ludów podbitych i zastępował je swoja wizją rzeczywistości. Ludom podbitym pozwalano na zachowanie panteonu lokalnych bogów, ale za najwyższych musieli uznać Huitzilopochtli i jego matkę Coatlicue, boginię ziemi.

Jego pomysłem były również wojny kwietne. Tlacealel nigdy nie został tlatoanim, ale w zasadzie działał jako szara eminencja rządząca polityka zagraniczną i wewnętrzną państwa.
19
Dzięki składom żywności założonym przez Tlacaelela, Aztekom udało się uniknąć głodu.
W 1449 roku wystąpiła powódź, a w 1450 i 1451 głód dotknął sąsiednie ludy z powodu mrozu i suszy.
20
Kolejni władcy toczyli liczne wojny i powiększali powierzchnię państwa Azteków.
Zwycięskie wojny doprowadziły do tego, że w końcu XV wieku większa część państw od północnego Meksyku po dzisiejszą Gwatemalę płaciła Trójprzymierzu trybut.

Państwo azteckie nigdy nie było scentralizowane, na podbitych terytoriach władzę sprawowała administracja lokalna. W ramach imperium istniały państwa-miasta, które posiadały namiastkę niepodległości w postaci lokalnej władzy i płaciły coroczny trybut władcom Trójprzymierza.
21
W 1502 roku władzę w państwie Azteków objął Montezuma II.
Był on dziewiątym tlatoani Azteków. Próbował on przeprowadzić reformę intelektualną w mieście i zmienić nieco ideologię państwową. Zaczął sprowadzać do stolicy urzędników, artystów i poetów z terenów podbitych i złagodził politykę państwa wobec podbitej ludności.

Za jego panowania w stolicy, obok wielkiej świątyni Huitzilopochtli, postawiono świątynię Coateocalli poświęconą wszystkim bogom.
22
Upadek imperium Azteków rozpoczął się od wkroczenia w latach 1519 -1524 Hernana Cortesa wraz z oddziałem 500 żołnierzy.
Podbili oni i opanowali terytorium państwa Azteków. Sytuacja sprzyjała najeźdźcom, gdyż zgodnie z wierzeniami Azteków, był to czas oznaczony na powrót azteckiego bóstwa Quetzalcoatla (Pierzasty Wąż, wąż w piórach ptaka kwezala), a Aztekowie początkowo brali za niego Cortesa. Zdumienie budziły też konie, którymi dysponowali Hiszpanie, a tubylcy ich nie znali.

Hiszpanom pomogły też podbite przez Azteków ludy, które bardziej nienawidziły Azteków niż Hiszpanów. Zasilili oni hiszpańskie oddziały w ilości kilku tysięcy wojowników.
23
Heroicznym obrońcą stolicy państwa Azteków był ostatni tlatoani, Cuauhtemoc.
Został on zamordowany przez Hiszpanów w 1525 roku. W 1545 i 1576 roku wybuchły dwie epidemie duru rzekomego, które doprowadziły do śmierci 80% Azteków.
24
Aztekowie pozostawili dla potomnych wiele obiektów kultury materialnej.
Najważniejszym ośrodkiem ich kultury było miasto Tenochtitlan. Było to trzecie centrum ceremonialne Mezoameryki, po Teotihuacan i Tuli.

Artyści azteccy preferowali rzeźbę w twardym kamieniu, przedstawiającą bogów, wojowników, kapłanów. Do częstych tematów należały również figurki zwierząt: ropuch, węży, małp i drapieżnych kotów.

Do najbardziej monumentalnych pomników epoki należy Kamień Słońca (Kamień Pięciu Er) - kamienny dysk z XV wieku, ważący 24 tony - kalendarz aztecki.

Aztekowie używali dwóch kalendarzy: kalendarza słonecznego, według którego obchodzono święta i składano ofiary, oraz kalendarza wróżbiarskiego, według którego przepowiadano np. przyszłość narodzonego w danym dniu człowieka.
25
Wyroby rzemieślnicze wytwarzane przez Azteków cechowała misterność i harmonijny dobór barw.
Były to dzieła z piór, mozaiki, przedmioty inkrustowane turkusami, muszlami, wyroby ze złota i srebra. Wykonywali też dzieła z drewna i kości. Do cenniejszych zabytków należy tarcza z piór należąca do azteckiego władcy Ahuitzotla (znajduje się w muzeum w Wiedniu).
26
Aztekowie nie znali żelaza ani brązu.
Mimo tego udało im się stworzyć imponującą metropolię z wieloma kamiennymi konstrukcjami. Zaskoczeni widokiem Tenochtitlan byli przede wszystkim Hiszpanie towarzyszący Cortesowi, gdyż prawdopodobnie spodziewali się ujrzeć prymitywną wioskę dzikusów.

W stolicy Azteków mogło mieszkać wówczas około 200 tys. osób. Historycy twierdzą, że było to trzecia najludniejsza metropolia świata, ustępująca jedynie Stambułowi i Paryżowi.

Jeden z przybyszy nazwał Tenochtitlan "Wenecją Nowego Świata".
27
Bogatsi mieszkańcy stolicy mieszkali w domach z kamienia, tynkowanych i pokrytych malowidłami ściennymi.
Biedota mieszkała w domach z gliny, ale dysponowała łaźniami, które uważane były za nieodzowny element domu. W mieście istniała sieć kanałów i akweduktów, które dostarczały wodę.

Szczególnie imponującymi budowlami były: kompleks pałacowy i budowle sakralne.
28
W centrum Tenochtitlan znajdowała się dzielnica ceremonialna, mająca kształt kwadratu, a centralny plac o boku 400 metrów mógł pomieścić jednocześnie osiem tysięcy osób.
Znajdowała się tam Wielka Świątynia w kształcie stromej piramidy, zwieńczona płaską platformą. Na niej wznosiły się dwa budynki, które poświęcone były bogu wody - Tlalocowi oraz Huitzilopochtli - bogu słońca i wojny.

Łącznie w dzielnicy tej było 78 różnych budowli, w tym okrągła świątynia pierzastego węża Quetzalcoatl, biblioteki, szkołę, rezydencję kapłanów, garnizon gwardii.

Architekturę aztecką charakteryzowało wielkie przywiązanie do porządku i symetrii.
29
W chwili, gdy Hiszpanie zaatakowali Tenochtitlan, znajdowały się tam trzy kompleksy pałacowe, które sąsiadowały z zabudowaniami świątynnymi.
Najnowszym był pałac Montezumy II, znajdował się on w miejscu, gdzie dziś wznosi się siedziba meksykańskiego rządu - Palacio Nacional.

Rezydencja ta zajmowała dwa i pół hektara. Główne budynki były dwupoziomowe, posiadały marmurową klatkę schodową. Wszędzie pełno było malowideł mozaik, złotych paneli i płaskorzeźb.

Na terenie kompleksu przebywało stale około tysiąca gwardzistów, służących, urzędników i kobiet z haremu. Wokół pałacu rozpościerały się ogrody oraz prywatne zoo, w którym Montezuma II trzymał także ludzi.

Informacje  o bogatym mieście Azteków pochodzą jedynie z nielicznych zapisków hiszpańskich najeźdźców, którzy stolicę, a zwłaszcza pałac Montezumy II splądrowali i zniszczyli.
30
Na miejscu Tenochtitlan, Hernan Cortes założył własną stolicę - miasto Meksyk.
Do jego budowy wykorzystał budulec pochodzący ze zburzonych świątyń i innych obiektów. Materiał ten posłużył m.in. do wybudowania katolickich kościołów.
31
Aztekowie odżywiali się głównie kukurydzą, zwaną zbożem Indian, a także nasionami chia, których uprawa była trzecią najważniejszą, po kukurydzy i fasoli, uprawą Azteków.
Chętnie jadali i uprawiali różne warzywa (nie znali ziemniaków, zbóż ani ryżu), były to głównie kabaczki, dynie, a także fasola. Uprawiali też i chętnie jedli pomidory, które nazywali xitomatl. Europejczycy jedli je po raz pierwszy w Meksyku w 1519 roku i stamtąd trafiły do Europy.

Mięso jadali rzadko (nie znali świń ani krów), głównie indyki - które także znane są w Europie dzięki Ameryce Prekolumbijskiej. Aztekowie hodowali dla mięsa małe, bezwłose psy. Za przysmak uznawali węża, a także czekoladę, na którą stać było jedynie bogatszych obywateli.

Ich kukurydziane placki wypełnione warzywami i duża ilością przypraw, stały się prekursorem dzisiejszej tortilli. Kuchnia aztecka miała ogromny wpływ na współczesną kuchnię meksykańską.
32
Aztekowie znali alkohol, pokątnie go wytwarzali, ale surowy obyczaj aztecki zabraniał spożywania go pod rygorem śmierci.
Do trzydziestego roku życia nie wolno było napić się alkoholu. Po skończeniu trzydziestu lat wolno było raz napić się z okazji ważnego wydarzenia, w ilości dwóch niewielkich naczyń. Natomiast po sześćdziesiątym roku życia można było pić do woli.

Alkoholem natomiast pojono skazańców, pili go również kapłani zajmujący się składaniem ofiar z ludzi.
Lubisz ciekawostki?

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy