Panama to kraj położony w samym sercu Ameryki Centralnej, łączący Amerykę Północną z Południową, a także kultury, historie i krajobrazy obu kontynentów. Kojarzy się głównie z Kanałem Panamskim stanowiącym jedno z najważniejszych dzieł inżynieryjnych na świecie, dzięki któremu państwo to odgrywa kluczową rolę w globalnym handlu.
Ale Panama posiada znacznie więcej do zaoferowania niż tylko przeprawa wodna. Obszar ten stanowi naturalne połączenie między dwoma oceanami - Atlantyckim na północy i Pacyfikiem na południu. Zachwyca różnorodnością krajobrazów, od pokrytej górami i dżunglą wschodniej części kraju po urocze plaże na wybrzeżu Pacyfiku i wyspy na Morzu Karaibskim.
Zachwyca też różnorodną i fascynującą kulturą, w której przeplatają się wpływy rdzennej ludności indiańskiej, hiszpańskie tradycje kolonialne i afrykańskie dziedzictwo. Jest krajem dla miłośników przyrody, którego dżungle i rezerwaty przyrody stanowią dom dla wielu gatunków zwierząt. Panama to państwo o fascynującej historii i obiecującej przyszłości.
Przesmyk Panamski zwany też Złotą Kastylią lub Tierra Firme jest pasem lądowym powstałym około trzech milionów lat temu, łączącym Amerykę Północną z Ameryką Południową. Jest najwęższą częścią kontynentu ciągnącą się od granic Kostaryki przez Panamę aż do granic Kolumbii. Przesmyk Panamski o długości około 640 kilometrów i szerokości od 47 do 192 kilometrów, oddziela Ocean Atlantycki (Morze Karaibskie) od Oceanu Spokojnego (Zatoka Panamska).
Przesmyk Panamski od 1914 roku przecięty jest Kanałem Panamskim.
Drugim sąsiadem jest Kostaryka, z którą Panama graniczy na północy. Długość granicy z Kolumbią wynosi 225 kilometrów, a z Kostaryką 330 kilometrów.
Powierzchnia państwa wynosi 78 200 kilometrów kwadratowych. Terytorium ciągnie się na długości około 700 kilometrów. W najwęższym miejscu ma około 50 kilometrów, a w najszerszym około 200 kilometrów.
Od strony południowej oblewają ją wody Oceanu Spokojnego, a od północy Oceanu Atlantyckiego. Linia brzegowa o długości 2490 km jest rozwinięta i urozmaicona - występują tam zatoki i półwyspy, a w pobliżu mniejsze i większe wysepki.
Największe zatoki od strony Oceanu Atlantyckiego (Morze Karaibskie) to: Zatoka Moskitów z największą wyspą na swoich wodach - Escudo de Veraguas (żyje na niej krytycznie zagrożony wyginięciem leniwiec karłowaty Bradypus pygmaeus), ztoka Limon, zatoka San Blas i Laguna Chiriqui.
Od strony Pacyfiku są to: Zatoka Panamska, w której północnej części znajduje się wejście do Kanału Panamskiego łączącego Pacyfik z Morzem Karaibskim i Oceanem Atlantyckim, zatoka Parita i zatoka San Miguel.
Azuero - Peninsula de Azuero - od zachodu i południa oblewają wody Oceanu Spokojnego a od wschodu wody Zatoki Panamskiej. Obszar półwyspu jest górzysty, z najwyższym szczytem Cerro Hoya o wysokości 1559 m n.p.m. Powierzchnia Azuero została silnie przekształcona pod uprawy rolnicze - uprawia się tam głównie banany i trzcinę cukrową, a także hoduje bydło.
Niewielkie zachowane obszary naturalnej roślinności chronione są w dwóch parkach narodowych: Cerro Hoya i Sarigua.
Pasmo to, powszechnie określane przez geografów jako Kordyliera Centralna, w pobliżu granicy z Kostaryką nosi nazwę Cordillera de Talamanca, dalej na wschód przechodzi w Serranía de Tabasará , a w pobliżu Kanału Panamskiego często nazywane jest Sierra de Veraguas.
Kordyliera Centralna stanowi umowną linię rozgraniczającą sąsiednie zlewnie i dorzecza; po jednej stronie gór wody wpływają do jednego oceanu, po drugiej do drugiego.
Jest on aktywnym stratowulkanem, najwyższą górą Panamy (3474 m n.p.m.) i dwunastym najwyższym szczytem w Ameryce Środkowej. Znajduje się około 35 kilometrów od granicy Kostaryki. Otoczony jest obszarem żyznych wyżyn. Wulkan został uznany za Park Narodowy Volcan Baru w 1976 roku, jest także częścią Mezoamerykańskiego Korytarza Biologicznego - regionu obejmującego Belize, Gwatemalę, Salwador, Honduras, Nikaraguę, Kostarykę, Panamę i niektóre południowe obszary Meksyku. Pełni on rolę naturalnego pomostu lądowego łączącego Amerykę Południową z Ameryką Północną.
W pogodny dzień ze szczytu można zobaczyć zarówno Ocean Spokojny, jak i Morze Karaibskie.
Jest to bagnisto-leśny przesmyk o wymiarach około 160 na 50 kilometrów, oddzielający panamską prowincję Darien od północnej części departamentu Choco w Kolumbii. Przesmyk ten teoretycznie umożliwia komunikację lądową między kontynentami amerykańskimi.
Obszar porastają gęste lasy deszczowe i namorzynowe. Jest on bardzo słabo zaludniony, zamieszkują go głównie indiańskie plemiona Kuna i Choco. Na obszarze przesmyku istnieją dwa parki narodowe: Darien w Panamie i Los Katios w Kolumbii. Oba parki wpisane są na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Droga Panamerykańska lub Autostrada Panamerykańska to system dróg o długości około 30 tysięcy kilometrów, który przecina całą Amerykę Północną, Środkową i Południową - od Alaski do Patagonii. Wyłomem w niej jest Przesmyk Darien, gdzie na długości około 100 kilometrów nie ma żadnej drogi kołowej. Jedyną możliwą drogą z Panamy do Kolumbii jest droga morska. Po stronie panamskiej końcowym punktem drogi jest miasto Yaviza, a po stronie Ameryki Południowej miasto Turbo.
Obszar ten wykorzystywany jest przez kolumbijskich partyzantów i handlarzy narkotyków.
Jest to sztuczny kanał wodny o długości ponad 80 kilometrów (12 śluz) zbudowany w latach 1904 -1914, a otwarty w 1920 roku. Kanał Panamski łączy wody Oceanu Atlantyckiego (przez Morze Karaibskie) z wodami Oceanu Spokojnego.
Budowa kanału była największym i najdroższym prywatnym przedsięwzięciem w nowożytnej historii świata. Przedsięwzięcie to pochłonęło wiele istnień ludzkich. Liczba ofiar (około 25 tys. robotników), choroby, jak malaria czy żółta febra, spowodowały, że nadano mu przydomek "cmentarza białego człowieka", choć ginęli tam ludzie wielu ras i wszystkich narodowości.
Przy kopaniu Kanału Panamskiego pracował też Paul Gauguin. Przybył on do Panamy z przyjacielem malarzem, Charlesem Lavalem. Choć Gauguin wytrzymał panujące tam warunki jedynie przez dwa tygodnie, zarobił sumę pieniędzy pozwalającą mu na otworzenie studnia nieopodal Isla Taboga.
Krzysztof Kolumb nazwał ją "Rio de los Lagartos", czyli "rzeka krokodyli". Obszar występowania rzeki nazywany był Chagre, dlatego rzekę wkrótce zaczęto nazywać El Rio de Chagre. I tak było przez trzysta lat, aż została dodana literka "s" do nazwy rzeki i powstała Rio Chagres. Górna rzeka, zlewisko i kilka jej dopływów leżą na terenie Parku Narodowego Chagres, utworzonego w 1985 roku.
Rzeka jest dwukrotnie spiętrzona, a powstałe w ten sposób zbiorniki wodne: jezioro Gatun i jezioro Alajuela stanowią integralną część Kanału Panamskiego. Choć naturalny bieg rzeki skierowany jest na północny zachód do ujścia do Morza Karaibskiego, wody rzeki wpływają również przez śluzy kanału do Zatoki Panamskiej na południu. Można zatem stwierdzić, że Rio Chagres odprowadza swe wody do dwóch oceanów.
Jezioro Gatun w środkowej Panamie powstało w latach 1907-1913, dzięki budowie tamy Gatun i spiętrzeniu wód rzeki Chagres. Jezioro jest głównym źródłem wody dla śluz umożliwiających przejście statków przez Kanał Panamski. Rozciąga się ono na długości 32,7 km i jest główną częścią Kanału Panamskiego.
Oznacza to, że pochłania więcej dwutlenku węgla niż uwalnia do atmosfery. Dwa pozostałe kraje o ujemnej emisji to Bhutan w Azji Południowej i Surinam w północnej Ameryce Południowej
W kraju dominują lasy, miejscami przerywane łąkami, zaroślami i uprawami. Choć od lat 40. XX wieku lesistość zmniejszyła się tam o ponad 50%, to prawie 40% kraju nadal jest zalesione.
Szacuje się, że populacja liczyła około dwóch milionów osób, które zajmowały się głównie rybołówstwem, polowaniem, zbieractwem, uprawą kukurydzy, dyni i roślin okopowych.
Pierwsza europejska osada, Santa Maria la Antigua del Darien została założona w 1510 roku przez Vasco Núñeza de Balboa. Było to pierwsze miasto założone przez konkwistadorów w Ameryce kontynentalnej.
Osada została opuszczona w 1519 roku, gdy Pascual de Andagoya , hiszpańsko-baskijski konkwistador pod wodzą gubernatora Panamy Pedrariasa Dávili , założył miasto Nuestra Señora de la Asunción de Panamá (dzisiejsze miasto Panama ), pierwszą europejską osadę nad brzegiem Pacyfiku.
W 1524 roku opuszczone Santa Maria la Antigua del Darien zostało zaatakowane i spalone przez rdzenną ludność. W 2012 roku archeolodzy odkryli to zaginione miasto.
Od 1535 roku wchodziła w skład wicekrólestwa Nowej Hiszpanii, od 1717 w skład wicekrólestwa Nowej Granady, a po wyzwoleniu spod panowania Nowej Granady w 1819 roku weszła w skład Wielkiej Kolumbii, jako jej prowincja. Od 1830 roku Panama należała do Kolumbii.
Z inspiracji USA w 1903 roku Panama oderwała się od Kolumbii i utworzyła odrębną republikę. USA uzyskało wieczystą dzierżawę Strefy Kanału Panamskiego i prawo stacjonowana na terenie kraju wojsk amerykańskich.
Podczas II wojny światowej na terenie Panamy utworzono amerykańskie bazy wojskowe.
Głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowe Zgromadzenie Ustawodawcze, zaś władzę wykonawczą sprawuje rząd powołany przez prezydenta i przed nim odpowiedzialny.
Populacja wynosząca 4 351 267 składa się z Metysów, Mulatów, czarnych, białych, rdzennych mieszkańców i różnego pochodzenia narodowego. Dodatkowo żyje tam siedem grup indiańskich.
Około 65% ludności stanowią Metysi - potomkowie Indian i białych, 12,5% stanowią Indianie, resztę stanowią czarni, Mulaci i biali, stanowiący najmniejszy procent ludności.
Około 60% ludności to katolicy. Wśród protestantów, których jest 23,3% , większość stanowią zielonoświątkowcy.
Panama jest portem nad Oceanem Spokojnym, w pobliżu Kanału Panamskiego. Pierwotnie w miejscu stolicy istniała indiańska wioska o nazwie Panama, co oznacza "wiele ryb". 15 sierpnia 1519 roku hiszpański konkwistador Pedro Arias Davila założył miasto Panama, które było punktem wyjścia wypraw, które podbiły Imperium Inków w Peru. Był to też przystanek na jednym z najważniejszych szlaków handlowych na kontynencie amerykańskim, prowadzącym do targów Nombre de Dios i Portobelo, przez które przechodziła większość złota i srebra wydobywanego przez Hiszpanię w obu Amerykach.
Istnieją siły publiczne, których głównym zadaniem jest utrzymanie bezpieczeństwa, porządku publicznego i ochrona granic kraju. Siły te składają się z Policji Krajowej, Krajowej Służby Granicznej, Krajowej Służby Powietrzno-Motorowej i Krajowej Służby Imigracyjnej.
W kraju, oprócz hiszpańskiego, mów się wieloma językami tubylczymi (Ngäbe , Buglé, Kuna , Emberá , Wounaan , Naso Tjerdi i Bri Bri). Język angielski jest najczęściej używanym i najbardziej pożądanym językiem obcym, którym posługują się Afro-Antyle na wybrzeżu Atlantyku oraz w stolicy.
Przez większą część XX wieku był to sport mniejszościowy, ostatnio jest najbardziej lubianym i uprawianym przez Panamczyków sportem. Za "sport narodowy" uważany jest baseball, który jest drugim najpopularniejszym sportem, a także koszykówka, która popularna jest zwłaszcza w Panamie i Colon.
