Ludzie
Ciekawostki o Oldze Tokarczuk
Najmłodsza polska laureatka literackiej Nagrody Nobla
Jej twórczość charakteryzuje przede wszystkim wrażliwość na drugiego człowieka, na świat zewnętrzny. Stosuje formułę przypowieści, sięga po mity, metafizykę, fascynują ją ludzie, kocha zwierzęta. Interesuje się religią, która często bywa tematem jej dzieł. Nie stroni również od tematów trudnych związanych z klonowaniem, feminizmem, ekologią, rozwojem technologicznym i jego konsekwencjami. Jest przy tym osobą niezwykle skromną, niechętnie opowiadającą o sobie. Twierdzi, że wszystko o niej można znaleźć w jej książkach.
1
Korzenie Olgi Tokarczuk sięgają województwa świętokrzyskiego. Jej rodzina pochodzi z miejscowości Zagrody, nieopodal Kurozwęk w gminie Staszów.
Dowiedz się więcej ...
2
Olga urodziła się 29 stycznia 1962 roku w Sulechowie, w województwie lubuskim. Dzieciństwo spędziła w Klenicy, gdzie chodziła do przedszkola i szkoły podstawowej. Rodzice pracowali na Uniwersytecie Ludowym. Mama uczyła literatury i języka polskiego a ojciec prowadził bibliotekę, zajęcia z folkloru, teatr i zespół taneczny.
3
Jak sama twierdzi, dzieciństwo na wsi zbudowało jej wrażliwość. Rodzice dawali jej dużo swobody; chodziła po drzewach, wędrowała po polach, w lasach zbierała jagody i grzyby, obserwowała zwierzęta, zarówno te dzikie jak i gospodarskie. Czytała też pierwsze książki.
4
Tokarczuk uważa, że dzieciństwo jest okresem bardzo istotnym w życiu człowieka. W swojej powieści"Podróż ludzi Księgi"napisała, że "bycie dorosłym jest pozostawaniem w masce. Człowiek prawdziwie dojrzały sprowadza się do dziecka, od którego się zaczął.(...) To, co później robi się w życiu, jest ciągłym prowadzeniem dialogu ze sobą jako dzieckiem".
5
Szkołę średnią (LO im. C.K. Norwida) kończyła w Kietrzu, w województwie opolskim, gdzie przeprowadziła się wraz z rodzicami i siostrą.
6
Olga Tokarczuk jest absolwentką Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów była wolontariuszką opiekującą się osobami z problemami psychicznymi. Po dyplomie pracowała jako psychoterapeutka w poradni zdrowia psychicznego w Wałbrzychu, zakładała kluby AA, prowadziła grupy integracyjne, treningi psychologiczne.
7
Dwukrotnie wychodziła za mąż. Pierwszy raz, gdy miała 23 lata, za Romana Fingasa, też psychologa. Mają dorosłego już syna Zbigniewa, który też jest psychologiem. Z pierwszy mężem Olga założyła wydawnictwo autorskie Ruta, które opublikowało m.in. "Dom dzienny, dom nocny" i opowiadania "Szafa".
8
Drugim mężem Tokarczuk jest Grzegorz Zygadło. Grzegorz Zygadło z wykształcenia jest filologiem. Z Olgą, od której jest sześć lat młodszy, poznali się 12 lat wcześniej na bankiecie z okazji ceremonii wręczenia Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. On pierwszy recenzuje jej książki, jest jej prawą ręką, sekretarzem, bodyguardem.
9
Po intensywnych latach pracy psychologa poczuła się wypalona, potrzebowała zmiany. Trochę podróżowała, przeprowadziła się z mężem na wieś. Wtedy też podjęła decyzję, że zostanie pisarką.
10
Pod koniec lat 80 wyjechała do Londynu. W ciągu dnia pracowała m.in. w fabryce anten do jachtów, jako pokojówka w hotelu. Wieczory spędzała najczęściej spacerując po mieście i przesiadując w wielkich księgarniach, których wtedy w Polsce nie było. Tam powstało pierwsze opowiadanie "Numery", które kilka lat później ukazało się w zbiorze "Szafa".
11
Będąc w Londynie chciała zakładać związki zawodowe w hotelu, w którym pracowała. Pracując jako pokojówka w hotelu, przyglądała się personelowi tam zatrudnionemu: pokojówkom, dostawcom, sprzątaczom. Większość z nich było obcokrajowcami, zatrudnionymi tak jak ona bez umowy. Obie z koleżanką, z którą tam była chciały założyć związki zawodowe, nic z tego nie wyszło ale pozostał szacunek dla pokojówek i pozostałego personelu.
12
Olga Tokarczuk jest uważnym obserwatorem rzeczywistości. Nie potrafi powiedzieć skąd bierze pomysły na kolejne książki, twierdzi, że 90% sukcesu, to pracowitość, fantazja jest drugorzędna. To o czym pisze jest projekcją naszych lęków, pisząc stara się znajdować nieoczywiste punkty widzenia. Według niej sztuka powinna mówić własnym głosem.
13
Posiada swoje pisarskie rytuały. Kiedy pisała "Księgi Jakubowe" miała je rozrysowane na 15-metrowej rolce szarego papieru do pakowania, z którą się nie rozstawała. Kiedy ogarnia ją wena twórcza, pisze od rana do nocy w zupełnym "odklejeniu" od rzeczywistości. W swoim wrocławskim mieszkaniu ma swój pokój do pisania, w którym się zamyka i pisze.
14
Olga Tokarczuk jest feministką. W jej rozumieniu feminizmu nie jest ważne, kto jest kobietą a kto mężczyzną - chodzi o prawo do wyrażania indywidualności. Feminizm dla niej jest czymś naturalnym a nie wyuczoną filozofią. Tokarczuk twierdzi, że najpierw jest człowiekiem, a dopiero potem kobietą, życie zgodne z oczekiwaniami innych jest błędem.
15
Podstawowym przykazaniem Olgi Tokarczuk w kwestii mody jest: "Ubranie powinno być wygodne". Lubi rzeczy, które się nie nudzą, które można zmieniać, łączyć z innymi. Kolekcjonuje spódnice, które muszą być szerokie i muszą się kręcić. Nie nosi butów na obcasach, czuje się w nich nienaturalnie. Preferuje "platformy", które według niej są wygodne i wysmuklają sylwetkę.
16
Uwielbia szale, ponieważ dają one kobiecie wiele możliwości. Szal może być czapką, swetrem, spódnicą, daje kobiecie możliwość odsłaniania bądź zasłaniania ramion.
17
Najbardziej cenionym przez nią projektantem mody jest Yohji Yamamoto. Jego pokazy ogląda w internecie jak pokazy sztuki. Jego projekty są tajemnicze, nieoczywiste, paradoksalne.
18
Charakterystyczną fryzurą Olgi są dredy poprzetykane kolorowymi koralikami. Dredy są dla niej symbolem zamazania granic między kulturami i rasami. Po maturze Olga ogoliła głowę na łyso, później długo nosiła krótkie włosy. Dredy pojawiły się przypadkiem, kiedy wracała z podroży po Azji. Ponieważ na lotnisku trwał przez kilka dni strajk, więc zwiedzała miasto. Kiedyś zaczepił ją człowiek, który zaproponował zrobienie dredów - zgodziła się.
19
Dla takiej fryzury wymyśliła nazwę kołtun polski (plica polonica). Problemowi temu poświęciła opowiadanie "Zielone dzieci".
20
Olga Tokarczuk jest wegetarianką i broni praw zwierząt. W książce "Prowadź swój pług przez kości umarłych" stworzyła bohaterkę, Janinę Duszejko, która bierze odwet za niewłaściwe, barbarzyńskie traktowanie przyrody i zwierząt. Na podstawie tej powieści Agnieszka Holland nakręciła "Pokot", wyróżniony na festiwalu filmowym w Berlinie Srebrnym Niedźwiedziem. Na jednym z transparentów, w czasie protestów przeciwko wycince Puszczy Białowieskiej było napisane: "Janina Duszejko wam tego nie wybaczy".
21
Olga Tokarczuk zabiera głos w sprawie uchodźców, praw mniejszości, bierze udział w Paradach Równości, popiera związki partnerskie. Spotyka się w związku z tym z ogromnym hejtem ale nie daje się zastraszyć i mówi to, co uważa za słuszne.
22
Akademia Szwedzka przyznała Oldze Tokarczuk Literacką Nagrodę Nobla za rok 2018. Autorkę doceniono za "narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną dokładnością oddaje przekraczanie granic jako formę życia".
23
Olga Tokarczuk jest popularna nie tylko w Polsce. Jej książki przetłumaczono na ponad 30 języków.
24
Gdyby miała nieograniczone środki chciałaby odbyć wymarzoną podróżą "do filmu" lub "do książek". Byłaby to podróż do Maroka Bertolucciego albo do Orient Expressu Agathy Christie. Podroż najlepiej koleją, nocnym pociągiem, w którym się śpi i mieszka.
25
W podróż samolotem Tokarczuk zawsze zabiera zatyczki do uszu. Twierdzi, że mogłaby je kolekcjonować. Do czasu zaostrzenia przepisów bezpieczeństwa na lotniskach zabierała ze sobą w podróż jeszcze obowiązkowo druty, na których dziergała. Zdarza jej się teraz czasami przemycać plastikowe szydełko, którym w czasie lotu robi czapki. Uspokaja ją to.
26
Dom w Nowej Rudzie, do którego przeniosła się z miasta ma opinię przystani, gdzie ludzie piszą, dyskutują. Tak dzieje się głównie latem, gdy przyjeżdżają tam różnojęzyczni przyjaciele Olgi.
27
Tokarczuk twierdzi, że według jej wewnętrznego czasu, takiego najbardziej intymnego, ma jakieś 12 lat. Tak czuje się gdzieś od środka.
28
Rodzina według Tokarczuk ma sens, jeśli jej fundamentem jest przyjaźń, więź, miłość, wspólne sprawy. Jeśli tego brakuje, jej sens znika. Rodzina, to nie koniecznie on, ona i ich dzieci. To przyjaciele, krewni, zwierzęta, wspólnota, która dzieli poglądy na życie i ma podobne upodobania.
29
Tokarczuk z radością spędza czas sama ze sobą. Sporo czyta, rozmyśla, gotuje, niczego jej wtedy nie brakuje.
30
Dojrzałość według niej bywa uwolnieniem od kłopotliwych powinności. Dojrzały człowiek nie musi robić tego, czego oczekuje się od młodych. Warto mieć cel w życiu zamiast zamartwiać się zmarszczkami.
31
Według Olgi, kobieta w naszej kulturze postrzegana jest zawsze jako istota określana przez kogoś lub coś. Sama nie istnieje. Bywa matką dzieci, żoną męża, córką ojca czy matki. Nie może się spełniać, jeśli nie ma obok niej mężczyzny. A człowiek potrafi być sam ze sobą, dążyć do czegoś niezależnie od innych, mieć swoje pasje.
32
Matka Olgi Tokarczuk zawsze zachęcała ją do zachowań nonkonformistycznych, do stawiania na swoim. Olga zawdzięcza jej odwagę, żeby robić w życiu to, co uważa się za ważne i nie zwracać uwagi na to, co mówią inni. Ze spokojem przyjmowała jej wszystkie eksperymenty związane z własnym wyglądem.
33
Gdy pisze, staje się egoistyczna, samolubna, roztargniona. Pisanie wiąże się z dyscypliną, zakazywaniem sobie wychodzenia z domu, i wszelkiej formy rozpraszania.
34
Wisława Szymborska ceniła pisarstwo Olgi Tokarczuk. Spotkały się tylko dwa razy, w Krakowie i w Pradze. Rozmawiały i paliły papierosy.
35
Michał Rusinek wręczył Oldze przedmiot z mieszkania Szymborskiej: drewnianego kota, który leży na książkach. Kota, który przeleżał siedem lat w pustym mieszkaniu po śmierci Wisławy Szymborskiej znalazł teraz nowy dom.
