Ludzie

Ciekawostki o Henryku Sienkiewiczu

Znaleźliśmy 43 ciekawostki na temat Henryka Sienkiewicza

"Rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu"

Henryk Sienkiewicz - powieściopisarz, dziennikarz, publicysta, mistrz krótkiej formy. Za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu" został uhonorowany, jako pierwszy Polak w tej kategorii, Literacką Nagrodą Nobla. Według badań czytelnictwa w Polsce, przeprowadzanych co rok przez Bibliotekę Narodową, przez 17 lat (od początku badań do roku 2017) Sienkiewicz był najchętniej czytanym autorem.
Henryk Sienkiewicz
1
Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu.
Wola Okrzejska w powiecie łukowskim należała do babki pisarza, Felicjany Cieciszowskiej. Henryk został ochrzczony w sąsiedniej miejscowości Okrzeja, w kościele ufundowanym przez jego prababkę.
2
Sienkiewicz pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej herbu Oszyk, wywodzącej się prawdopodobnie po mieczu z Tatarów osiadłych na Litwie.
Rodzicami pisarza byli: Józef Sienkiewicz i Stefania z domu Cieciszowska. Matka pochodziła ze starej, zamożnej rodziny skoligaconej z licznymi rodami, m.in. z Łuszczewskimi i Lelewelami. Niewykluczone, że talent literacki odziedziczył Henryk po matce, gdyż  pisywała ona wiersze. Dwa jej opowiadania ukazały się w "Tygodniku Ilustrowanym", a powieść "Jedynaczka"była drukowana na łamach pisma "Bazar - tygodnik ilustrowany mód i robót ręcznych".
3
Henryk Sienkiewicz miał pięcioro rodzeństwa, cztery siostry i brata.
Brat Kazimierz, starszy od Henryka, był uczestnikiem powstania styczniowego, później na emigracji walczył w wojnie francusko-pruskiej, gdzie zginął. Cztery siostry Henryka, to: Aniela, Helena, Zofia i Maria, która przedwczesnie zmarła.
4
Rodzina Sienkiewiczów posługiwała się herbem Oszyk, który został im nadany przez króla Stanisława Augusta w 1775 roku.
Przodek Henryka, Piotr Sienkiewicz otrzymał herb za zasługi oddane Koronie.
5
Henryk Sienkiewicz interesował się heraldyką i posiadał dużą wiedzę z historii rodzin szlacheckich. Biegle rozpoznawał herby na arystokratycznych gmachach i karetach.
Sam posługiwał się pieczęcią z herbem rodowym w korespondencji.
6
Rodzina Sienkiewiczów wielokrotnie zmieniała miejsce zamieszkania aby na koniec osiąść w Warszawie.
Z Woli Okrzejskiej przeprowadzili się do Grotek, później do Wygnanowa, Potkanny koło Przytyka, Grabowców, Wężyczyna, a w 1861 roku zamieszkali w Warszawie.
7
Jako dwunastolatek, mieszkając na stancjach, Sienkiewicz rozpoczął naukę w gimnazjum w Warszawie.
Początkowo uczył się w jednym z gmachów późniejszego Uniwersytetu Warszawskiego, następnie uczęszczał do szkoły mieszczącej się w Pałacu Staszica (wł. pałacu Królewskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki, przy zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i Nowego Światu), a zakończył naukę w gimnazjum przy ulicy Królewskiej. Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1866 roku.
8
W szkole wykazywał zdolności humanistyczne i z tych przedmiotów otrzymywał najwyższe noty.
Interesował się historią i literaturą, był pod wrażeniem Homera, Mickiewicza, Słowackiego, Scotta i Dumasa. W 1864 roku zdobył pierwszą nagrodę za szkolne wypracowanie "Mowa Żółkiewskiego do wojska pod Cecorą". Jako młody człowiek nie korzystał z możliwości uczestniczenia w licznych stołecznych imprezach, natomiast bardzo często bywał w katedrze św. Jana, o której mówił, że to najpiękniejszy kościół na świecie.
9
Trudna sytuacja materialna rodziny, która nie mogła wspierać go finansowo, zmusiła go do podjęcia pracy zarobkowej.
Jako dziewiętnastolatek podjął pracę guwernera u rodziny Weyherów w Płońsku.
10
Rodzina Henryka Sienkiewicza miała piękne tradycje w walce narodowo-wyzwoleńczej o niepodległość kraju: jego pradziadek walczył w Konfederacji Barskiej, dziadek - w Powstaniu Kościuszkowskim, ojciec - w Powstaniu Listopadowym, brat - w Powstaniu Styczniowym, a Henryk nie mógł się pochwalić udziałem w takich walkach.
Nie dlatego, że sam nie chciał. Nie przyjęto go do służby wojskowej bo miał niecałe 17 lat, a też postury był raczej wątłej. Nie chcieli też tego jego rodzice, których jeden syn, Kazimierz już brał udział w powstaniu, a udział drugiego mógł wiązać się z utratą obu.
11
Henrykowi trudno było tę decyzję wybaczyć rodzicom, sam również później pisał o sobie, że jest jedynym Sienkiewiczem, który nie imał się wojennego rzemiosła.
12
Henryk, zgodnie z wolą rodziców zdał na wydział lekarski do Szkoły Głównej Warszawskiej, ale wkrótce zrezygnował z medycyny. Na krótko podjął studia prawnicze, by ostatecznie studiować na wydziale filologiczno-historycznym.
Sienkiewicz uwielbiał swoje studia, na których podejmował pierwsze próby literackie. Gdy w 1867 roku "Tygodnik Ilustrowany" nie przyjął do druku jego wierszowanej "Sielanki młodości", przerzucił się na prozę i napisał swoją pierwszą powieść "Ofiara", która niestety nie zachowała się. Napisał też drugą powieść "Na marne", która ukazała się drukiem w 1872 roku.
13
Razem z Sienkiewiczem w tym samym czasie studiowali Bolesław Prus i Aleksander Świętochowski.
Aleksander Świętochowski pisał o Sienkiewiczu, że należał on do ścisłego grona wydziału historyczno-filologicznego i jako student niczym nie zapowiadał wysokiego talentu. Niezwykłą cechą, którą w nim dostrzegał, była niezwykła zdolnośc do rozpoznawania herbów i znajomość historii rodów szlacheckich. Opisywał Sienkiewicza jako osobę wątłą, chorowitą, nie udzielającą się w życiu studenckim, a przed egzaminami mocno zakłopotaną, trzymającą się na uboczu. Gdy po skończeniu uniwersytetu Józef Kotarbiński (aktor, reżyser, dyrektor teatru, dziennikarz, urodzony w Czemiernikach na Lubelszczyźnie) poinformował kolegów, że Sienkiewicz napisał piękną powieśc "Na marne", wywołało to ich śmiech i przekonanie o wspieraniu jednego Podlasiaka przez drugiego.
14
Gdy władze carskie podjęły decyzję o zamknięciu polskojęzycznej Szkoły Głównej, Sienkiewicz kontynuował studia na rosyjskojęzycznym Uniwersytecie Warszawskim.
Henryk opuścił uniwersytet w 1870 roku nie przystępując do egzaminów końcowych.
15
Będąc studentem zadebiutował jako dziennikarz recenzją sztuki teatralnej w "Przeglądzie Tygodniowym.
Jego rozprawkę historyczno-literacką o Mikołaju Sępie-Szarzyńskim wydrukowano w "Tygodniku Ilustrowanym".  W latach 1869-1872 Sienkiewicz publikował artykuły krytyczne w "Przeglądzie Tygodniowym".
16
Sienkiewicz dał się poznać jako utalentowany reporter i felietonista i ugruntował swoją pozycję w warszawskiej prasie.
Podjął współpracę z konserwatywną "Gazetą Polską", gdzie jego felietony pisane pod pseudonimem Litwos, ukazywały się w cyklach: "Bez tytułu", "Chwila obecna". W dwutygodniku "Niwa", gdzie był współwłaścicielem redakcji, prowadził dział literacki. Związał się także z zachowawczym pismem "Słowo", gdzie początkowo był redaktorem naczelnym, stał się jednym z głównych przedstawicieli tzw. obozu neokonserwatywnego.
17
Sienkiewicz przyjaźnił się z cyganerią artystyczną, a wraz z Adamem Chmielowskim i Stanisławem Witkiewiczem był stałym bywalcem salonu Heleny Modrzejewskiej.
U krewnej ze strony jego matki, Jadwigi Łuszczewskiej bywał na "czwartkach literackich". W tym czasie poznał Marię Kellerówną, pierwszą z pięciu Marii swojego życia.
18
Dwudziestoośmioletni Sienkiewicz, dobrze zapowiadający się pisarz i ceniony felietonista, był obiecującym kandydatem na męża.
Zaręczył się z Marią Kellerówną, ale jej rodzice na wieść o licznych długach Sienkiewicza, troszcząc się o materialną przyszłość córki, oraz fakt, że przyszły zięć nie spieszył się do ożenku, zerwali zaręczyny. Maria Kellerówna zakochana w Sienkiewiczu już nigdy nie wyszła za mąż.
19
Odrzucony i upokorzony pisarz zwrócił swoje serce w kierunku Heleny Modrzejewskiej, w której kochało się wówczas pół Warszawy.
To w jej salonie zrodził się projekt wyjazdu za ocean.
20
W 1876 roku Sienkiewicz z Heleną Modrzejewską i grupą przyjaciół wyjechał do Stanów Zjednoczonych.
Sienkiewicz był tam w charakterze korespondenta gazety, co w owych czasach nie było powszechną praktyką. Z tego okresu pochodzą "Listy z podróży do Ameryki" drukowane w "Gazecie Polskiej", które spotkały się z szerokim zainteresowaniem czytelników. Pod wpływem podróży do USA napisał: "Szkice węglem", "Komedię z pomyłek", "Przez stepy", "Za chlebem", "W krainie złota", "Latarnik", "Wspomnienie z Maripozy", "Sachem".
21
W czasie pobytu w Stanach Zjednoczonych, wraz z przyjaciółmi chciał stworzyć w Kalifornii rolniczą komunę.
Powstała ona w Anaheim, nieopodal Los Angeles, maleńkiej mieścinie otoczonej polami uprawnymi farmerów. Próby gospodarowania na farmie nie trwały długo i zakończyły się niemalże bankructwem. Cały pobyt w Anaheim trwał niespełna rok, a społeczeństwo miasteczka uhonorowało naszą wielką artystkę, Helenę Modrzejewską, pomnikiem wystawionym tam po latach.
22
Modrzejewska odniosła fenomenalny sukces na całej trasie swoich występów w Stanach Zjednoczonych, a Sienkiewicz skrupulatnie sukcesy te relacjonował w korespondencjach.
23
W swoich relacjach z Ameryki pisał o technologicznym i cywilizacyjnym rozmachu tego kraju, ale też o kontrastach społecznych. Ostro potępiał eksterminację Indian.
Korespondencje zawierały informacje o polskim osadnictwie i jego znaczeniu.
24
Sienkiewicz publikował także w kalifornijskim dzienniku "Daily Evening Post".
Napisał tekst "Poland and Russia", w którym potępił dwulicową politykę władz rosyjskich, występujących w roli obrońcy Słowian na Bałkanach, jednocześnie dopuszczając się prześladowań Polaków w Królestwie Polskim.
25
Po dwuletnim pobycie za oceanem, Sienkiewicz powrócił do Europy w 1878 roku.
Zatrzymał się w Londynie, a następnie przez rok mieszkał w Paryżu. We Francji poznał nowy nurt w literaturze - naturalizm. Wtedy też napisał nowelę "Janko Muzykant".
26
Sienkiewicz bardzo dużo podróżował. Przez czterdzieści lat więcej czasu spędził w drodze aniżeli w domu.
Pisał o sobie: "Szwendam się po świecie jak marek po piekle".
27
Po powrocie z Francji pojechał do Lwowa, gdzie wygłosił wykład "Z Nowego Jorku do Kalifornii".
W drodze powrotnej wykład ten wygłosił również w Szczawnicy, gdzie spotkał przy tej okazji Marię Szetkiewiczównę. Ponieważ jej rodzina udawała się w podróż do Wenecji, a Sienkiewicz jako korespondent został wysłany do Włoch, młodzi mieli okazję poznać się lepiej.
28
W 1881 roku Maria i Henryk wzięli ślub w kościele Zgromadzenia Panien Kanoniczek.
Z małżeństwa tego urodziło się dwoje dzieci, syn Henryk Józef i córka Jadwiga Maria.
29
Małżeństo to jednak trwało zaledwie cztery lata, gdyż Maria chorowała na gruźlicę i zmarła w wieku 31 lat.
Od 1880 roku Sienkiewicz towarzyszył Marii w podróżach do różnych uzdrowisk, w związku z tym pisarz corocznie wyjeżdżał za granicę. Aby uatrakcyjnić żonie czas w chorobie, zabrał ją nawet do Monte Carlo. Wtedy też ukazała się pierwsza część "Trylogii". Po śmierci żony wyjeżdżał nadal, z dziećmi, do uzdrowisk austryjackich, francuskich i włoskich.
30
Pisząc "Trylogię" Sienkiewicz znalazł sposób na idealną powieść.
Schemat, który zastosował po raz pierwszy pisząc "Ogniem i mieczem", polegał na tym, że musiała znaleźć się w powieści: miłość od pierwszego spojrzenia, rozdzielenie zakochanych, przygody, finał i szczęśliwe zakończenie. Całą "Trylogię" napisał bardzo szybko, bo w dwa lata. Pisał z wielką dbałością o klimat tamtych czasów i miejsc, poświęcał bardzo dużo czasu na rzetelne przygotowanie. Właśnie dbałość o szczegóły zachwycała czytelników, którzy go wręcz kochali za to. Niektórzy przysyłali mu pieniężne datki, aby mógł się bez reszty poświęcić pracy twórczej. Jeden z wielbicieli jego twórczości, podpisując się Michał Wołodyjowski, przekazał mu pokaźną sumę 15 tys. rubli, którą pisarz przeznaczył na fundusz imienia Marii Sienkiewiczowej dla artystów zagrożonych gruźlicą.
31
Zarobione pieniądze Sienkiewicz odkładał na konto, a uzyskane odsetki przeznaczał na stypendium imienia swojej żony, Marii Sienkiewiczowej.
Pomagał artystom chorym na gruźlicę. Z pomocy tej skorzystała m.in. Maria Konopnicka, Wyspiański, Tetmajer.
32
Sienkiewicz bardzo przyczynił się do sprowadzenia na Wawel szczątków Mickiewicza.
33
Sienkiewicz marzył o wyprawie do Afryki. Przekonał jedno z pism do tego pomysłu, w zamian za reportarze.
Pobyt w Afryce był inspiracją do napisania "W pustyni i w puszczy".
34
Podczas pobytu w Afryce na Zanzibarze, Sienkiewicz uczestniczył w polowaniach ( które uwielbiał) na egzotyczne zwierzęta. Udało mu się upolować hipopotama i krokodyla.
Nie był jednak bezdusznym myśliwym, był bardzo zaangażowany w działalność Towarzystwa Opieki Nad Zwierzętami, które na naszych ziemiach powstało jako druga organizacja tego typu na świecie.
35
Osiem lat po śmierci żony, czterdziestosześcioletni Sienkiewicz poznał osiemnastoletnią Marię Romanowską, adoptowaną córkę Konstantego i Heleny Wołodkowiczów.
Para wzięła ślub 11 listopada 1893 roku w Krakowie, w prywatnej kaplicy kardynała Dunajewskiego.  Miesiąc po ślubie Maria uciekła od męża, a w 1896 roku Sienkiewicz uzyskał papieskie potwierdzenie niezaistnienia sakramentu małżeństwa. Doświadczenia związane z tym małżeństwem i rodziną swojej żony, opisał później Sienkiewicz w "Rodzinie Połanieckich", choć sam nigdy nie potwierdził, że wzorował się na rodzinie Wołodkowiczów.
36
Po tych wszystkich przeżyciach Sienkiewicz napisał swoje największe dzieło "Quo vadis", do napisania którego bardzo starannie i wnikliwie przygotowywał się, także podczas pobytu w Rzymie. "Quo vadis" zachwyciło czytelników na całym świecie.
Po śmierci pisarza, w samych Stanach Zjednoczonych, w ciągu roku sprzedano 1,5 mln egzemplarzy tej powieści.
37
Popularnośc "Quo vadis" przełożyła się także na potężny sukces finansowy. Sienkiewicz, z samych tylko krajowych honorariów uzyskał 100 tys. rubli.
"Quo vadis" było światowym bestsellerem i autor mógł zarobić na nim ogromne pieniądze. Sienkiewicz formalnie mieszkał w Rosji, a  rosyjskie prawo nie przewidywało prawa autorskiego.
38
W 1900 roku, z okazji jubileuszu 25-lecia pracy twórczej, Sienkiewicz otrzymał od narodu dworek w Oblęgorku z trzystoma hektarami ziemi.
Rodzina Sienkiewiczów wraz ze swoim psem jamnikiem o imieniu Wykop wprowadziła się do dworku w 1902 roku.
39
W 1904 roku Sienkiewicz ożenił się po raz trzeci. Wybranką była Maria Babska, jego cioteczna siostrzenica.
40
Za szczególne walory epickie i narodowe w swojej twórczości, w 1905 roku Henryk Sienkiewicz otrzymał Literacką Nagrodę Nobla.
41
Wybuch I wojny światowej zaskoczył Sienkiewicza w Oblęgorku, skąd przez Kraków i Wiedeń przedostał się do Szwajcarii.
Zamieszkał w Vevey, gdzie przy współudziale m.in. Ignacego Jana Paderewskiego zorganizował Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, który przesyłał pieniądze, lekarstwa, żywność i wszystkie inne potrzebne rzeczy do Polski.
42
Nie doczekawszy końca wojny, pisarz zmarł w Vevey 15 listopada 1916 roku i tam został pochowany.
Przyczyną smierci był anewryzm serca (tętniak serca). Na trumnie Sienkiewicza, przewidując wypadki, które miały nastąpić za dwa lata, położono biało-czerwoną flagę z polskim godłem, a obok leżały sztandary z Muzeum Polskiej Emigracji.
43
Po ośmiu latach, w 1924 roku, już w wolnej Polsce, prochy Sienkiewicza spoczęły w katedrze św. Jana w Warszawie, w kościele, który pisarz uważał za najpiękniejszy na świecie i w którym tak lubił przebywać.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

35 ciekawostek o Oldze Tokarczuk
35 ciekawostek o Oldze Tokarczuk
Najmłodsza polska laureatka literackiej Nagrody Nobla
Jej twórczość charakteryzuje przede wszystkim wrażliwość na drugiego człowieka, na świat zewnętrzny. Stosuje formułę przypowieści, sięga po mity, meta ...
58 ciekawostek o Lechu Wałęsie
58 ciekawostek o Lechu Wałęsie
Człowiek z nadziei
Jest niekwestionowaną twarzą zmian, jakie dokonały się w Polsce oraz w Europie środkowej. Jako przywódca strajków i aktywnie działający lider ugrupowa ...
37 ciekawostek o Wisławie Szymborskiej
37 ciekawostek o Wisławie Szymborskiej
"Nic dwa razy się nie zdarza i nie zdarzy"
Poetka i eseistka. Laureatka literackiej Nagrody Nobla. Przez najbliższe otoczenie zapamiętana jako osoba skromna, ceniąca spokój. Źle znosiła wszelki ...
26 ciekawostek o Louise Glück
26 ciekawostek o Louise Glück
Laureatka literackiej Nagrody Nobla 2020
Louise Glück, amerykańska poetka i eseistka, dotychczas znana w Polsce niewielkiej rzeszy czytelników. W swojej twórczości nawiązywała do wątków osobi ...
39 ciekawostek o Johannie Wolfgangu von Goethe
39 ciekawostek o Johannie Wolfgangu von Goethe
Jeden z najważniejszych twórców poezji niemieckojęzycznej
Johann Wolfgang Goethe żył i tworzył na przełomie XVIII i XIX wieku. Był niemieckim poetą, dramatopisarzem, powieściopisarzem, naukowcem, mężem stanu, ...
23 ciekawostki o Margaret Atwood
23 ciekawostki o Margaret Atwood
Ikona współczesnej kultury
Margaret Atwood jest jedną z najpoczytniejszych pisarek na świecie. Jej twórczość to ambitna, oryginalna literatura o kobietach, wiele z jej utworów m ...
31 ciekawostek o Bolesławie Prusie
31 ciekawostek o Bolesławie Prusie
Człowiek skomplikowany
Był pisarzem okresu pozytywizmu. Bardzo cenionym, uznanym za jednego z najwybitniejszych i najważniejszych pisarzy w historii literatury. Wrażliwy, sk ...
27 ciekawostek o Janie Brzechwie
27 ciekawostek o Janie Brzechwie
Adwokat - "Najśpiewniejszy poeta"
Jan Brzechwa z zawodu był adwokatem specjalizującym się w prawie autorskim, ale był przede wszystkim słynnym bajkopisarzem - autorem bajek i wierszy d ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy