Ciekawostki.online - ciekawostki na każdy temat

Działy

Architektura Astronomia Geografia Historia Kuchnia Kultura i sztuka Ludzie Miasta Nauka Państwa Rośliny Rozrywka Technologia Zwierzęta

Miasta

Ciekawostki o Gdańsku

Znaleźliśmy 61 ciekawostek na temat Gdańska

Miasto Solidarności

Leżący nad Morzem Bałtyckim Gdańsk jest miastem z 1000-letnią historią łączącą tradycję kultur wielu narodów.

Jest miastem Heweliusza, bursztynu i Neptuna, symbolicznym miejscem wybuchu II wojny światowej, narodzin "Solidarności". Jest ważnym ośrodkiem handlowym i kulturalnym, prężnie rozwijającym się ośrodkiem akademickim, koroną Trójmiasta i stolicą Pomorza.

1
Gdańsk leży nad Zatoką Gdańską, u ujścia Motławy do Martwej Wisły.

Martwa Wisła jest częścią Wisły Leniwki, która powstała po zmianach koryta rzeki. Nazwę Martwa Wisła przybrał odcinek Leniwki od Przegaliny do ujścia przy Westerplatte. Nazwa ta została ustalona urzędowo w 1949 roku.

2
Powierzchnia Gdańska wynosi 262 km2 a liczba mieszkańców wynosi około 471 tys.

Pod względem powierzchni zajmuje siódme miejsce w Polsce a pod względem liczby mieszkańców, szóste.

3
Gdańsk wraz z Sopotem i Gdynią tworzą Trójmiasto.

Jest to metropolitalny ośrodek obejmujący trzy połączone miasta, zwany także aglomeracją gdańską. Jej powierzchnia wynosi ponad 414 km2, a głównym ośrodkiem miejskim jest Gdańsk. Trójmiasto zamieszkuje od 993 tys. do 1,5 mln osób.

4
Choć na terenie obecnego Gdańska już w VII wieku istniała rybacka wioska, to za początek dziejów miasta przyjmuje się umownie rok 997, co związane jest z wizytą biskupa Wojciecha na tych terenach.

Biskup Wojciech, misjonarz, znany także jako Adalbert przybył na tereny ówczesnego Gdańska z Czech. Ochrzcił on dużą liczbę nawróconych, jednak wkrótce został zamordowany przez pogańskich Prusów, a jego życie i śmierć opisał benedyktyński mnich z klasztoru w Awentynie - Jan Kanapariusz. W napisanym przez niego dokumencie "Żywot świętego Wojciecha" po raz pierwszy zostaje zapisana nazwa Gdańska.

5
Nie znane jest pochodzenie nazwy miasta, istnieje na ten temat wiele hipotez.

Jedna z nich zakłada, że nazwa Gdańsk ma pochodzenie topograficzne i wywodzi się od terenów podmokłych, od wyrazu gdanie -rozlewisko wodne, miejsce zarosnięte, mokre, wilgotne. Inni badacze sugerowali pochodzenie nazwy miasta od Gotów. Ostatnia hipoteza zakłada pochodzenie nazwy Gdańska od imienia żeńskiego - Gyde, wnuczki Mieszka I, za czasów którego powstał drewniany gród nad Motławą.

6
Grodowo-miejski zespół portowy Gdańsk zaczął tworzyć się w drugiej połowie X wieku.

Gdańsk wówczas rządzony przez dynastię książąt pomorskich był miejscem, w którym rodzima ludność słowiańska koegzystowała z licznie przybywającymi tam z zachodu kupcami i rzemieślnikami.

7
Dzięki staraniom Księcia Świętopełka II Wielkiego, Gdańsk w 1263 roku otrzymał prawa miejskie wzorowane na prawie lubeckim.

Było to niemieckie prawo lokacyjne, obok prawa magdeburskiego najbardziej rozpowszechnione. Wzorowane na prawie Lubeki, stanowiło wzór prawno-organizacyjny dla ponad 140 miast położonych wzdłuż południowego wybrzeża Bałtyku. Przyjmowały je głównie miasta związane ze Związkiem Hanzeatyckim.

8
Ostatni książę Pomorza Gdańskiego, Mściwoj II zwany też Mestwinem (syn Świętopełka II), w wyniku zawartego w Kępnie aktu w 1282 roku, przekazał swoje ziemie księciu Wielkopolski, Przemysłowi II i powierzył mu zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.

Był to akt dużej wagi politycznej, gdyż umożliwiał zjednoczenie ziem polskich.

9
W 1308 roku Gdańsk był oblegany przez Brandenburczyków.

W efekcie wezwano na pomoc Krzyżaków, którzy okazali się nie wyswobodzicielami a wrogami. Wdarli się do grodu, spalili go i dokonali pogromu ludności Gdańska, który przeszedł do historii jako "rzeź Gdańska". W jej wyniku zginęło kikuset Gdańszczan.

10
Krzyżacy panowali w Gdańsku przez 150 lat.

W okresie zwierzchności Zakonu nad Gdańskiem powstał m. in. kanał Raduni, a nad nim istniejący do dziś Wielki Młyn, najpotężniejsza budowla świecka w grodzie.

11
W 1361 roku Gdańsk dołączył do Związku Państw Hanzeatyckich

12
W XIV wieku rozwinęły się w Gdańsku trzy organizmy miejskie: Główne Miasto, Stare Miasto i Młode Miasto.

Główne miasto było osadą w okolicach Długiego Targu, która otrzymała prawa miejskie chełmińskie w 1343 roku.
Stare Miasto - osada wokół kościoła św. Katarzyny, prawa miejskie otrzymało w 1377 roku.
Młode Miasto - lokowane w 1380 roku na północ od Starego Miasta.

13
Zwycięstwo Jagiełły pod Grunwaldem nie przyniosło dla Gdańska ( poza nielicznymi przywilejami) większych zmian, gdyż na mocy postanowień całe Pomorze pozostawało w rękach Zakonu.

Mimo wszystko Gdańsk odgrywał coraz większą rolę w środkowoeuropejskim handlu zbożem i innymi produktami. Twarde rządy krzyżackie nie były akceptowane przez kupców pragnących większej niezależności.

14
W 1440 roku mieszczanie gdańscy przystąpili do antykrzyżackiego Związku Pruskiego

Związek wystąpił z prośbą do króla Kazimierza Jagiellończyka o inkorporację (włączenie) Pomorza do Polski.

15
Mieszczanie zgromadzeni na Długim Targu złożyli Kazimierzowi Jagiellończykowi hołd i przysięgę na wierność.

W zamian uzyskali przywilej Privilegium Magnum, który łączył w jeden organizm miejski trzy istniejące osady, a mieszkańcy otrzymali dużą samodzielność, m. in. prawo do bicia własnej monety i kontrolę żeglugi.

16
W 1466 roku podpisano z Krzyżakami pokój wieczysty, na mocy którego Pomorze zostało z powrotem przekazane Polsce.

17
W XVI wieku Gdańsk był potęgą gospodarczą Europy Środkowej.

Nurtem Wisły spławiano barki ze zbożem i drewnem. Z portów angielskich, niderlandzkich i niemieckich przypływały wyroby sukiennicze, korzenne przyprawy i przedmioty zbytku. Rosło bogactwo miasta i jego mieszkańców.

18
W XVII wieku Gdańsk był największym ośrodkiem w Rzeczypospolitej - zamieszkiwało go 80 tys. osób.

Bogactwo miasta zachęcało licznych artystów, którzy oferowali swoje usługi cechom kupieckim i znamienitym rodom mieszczańskim. Dzięki temu miasto wzbogaciło sie o arcydzieła architektury i sztuki.

19
Choć Gdańsk wchodził w skład Rzeczypospolitej, patrycjat (bogaci kupcy) starali się skupić maksimum władzy w swoich rękach i prowadzić własną politykę.

Powodowało to ciągłe konflikty z władcami Polski.

20
Mieszczanie gdańscy nie uznali wyboru Batorego na króla i odmówili złożenia mu hołdu w 1577 roku.

Doprowadziło to do oblężenia miasta przez wojska królewskie, wobec czego patrycjusze skapitulowali uznając władzę Batorego. Kosztowało ich to wysoką kontrybucję.

21
W okresie wojen polsko-szwedzkich Gdańsk był dwukrotnie oblegany.

Choć Szwedom nie udało się zdobyć miasta, straciło ono swoją świetność.

22
W czasie wojny o sukcesję polską Gdańsk był głównym punktem oporu zwolenników Stanisława Leszczyńskiego.

Był oblegany przez Rosjan i częściowo zniszczony.

23
Na mocy traktatu w Tylży w 1807 roku utworzono pierwsze Wolne Miasto Gdańsk.

24
W wyniku postanowień pokoju kończącego wojny napoleońskie Gdańsk został ostatecznie przyłączony do Prus.

Miasto zdominowali Niemcy i zgermanizowani mieszczanie ale część ludności starała się podtrzymywać polskie tradycje narodowe.

25
Pod koniec XIX w. na terenie Gdańska aktywnie działały towarzystwa kultury polskiej, takie jak: "Sokół", "Ogniwo", "Jedność".

26
W 1920 roku Gdańsk otrzymał status Wolnego Miasta będącego pod protektoratem Ligii Narodów.

W tym okreśie w mieście Polacy stanowili tylko 19% mieszkańców.

27
1 wrzesnia 1939 roku o godzinie 4.45 wystrzały z pancernika "Schleswig-Holstein" skierowane w stronę Westerplatte rozpoczęły II wojnę światową.

Zachodnie mocarstwa uznały konflikt za sprawę lokalną i powtarzając hasło "Nie będziemy ginąć za Gdańsk" odmówiły wsparcia.

28
W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo 90% zabytkowego śródmieścia Gdańska.

Połowę zniszczeń powstało w wyniku nalotów lotniczych bądź ostrzału artyleryjskiego, połowa zaś była wynikiem burzenia miasta przez wojska sowieckie.

29
W rezultacie konferencji poczdamskiej (spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej, tzw. wielkiej trójki) w 1945 roku Gdańsk wrócił do Polski.

Do Gdańska przesiedlono przymusowych wysiedleńców z Kresów Wschodnich.

30
W 1962 roku Rada Państwa odznaczyła Gdańsk Orderem Odrodzenia Polski I klasy.

31
Podczas wydarzeń Grudnia 70 rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej.

Podpalono gmach KW PZPR, dochodziło do walk ulicznych z organami bezpieczeństwa.

32
Fala sierpniowych strajków z 1980 roku doprowadziła do powstania NSZZ "Solidarność" - pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz organizacji związkowej.

Na czele Krajowej Komisji Porozumiewawczej stanęli Lech Wałęsa i Andrzej Gwiazda.

33
Gdańszczaninem jest jeden z twórców "Solidarności", laureat Pokojowej Nagrody Nobla i jednoczesnie pierwszy prezydent III Rzeczpospolitej - Lech Wałęsa.

Jego imię nosi również gdańskie lotnisko.

34
Słynne tablice z 21 postulatami MKS zostały wpisane przez UNESCO na listę Pamięci Świata.

35
Najbardziej reprezentacyjną częścią starówki gdańskiej jest Główne Miasto, którego centralną oś stanowi Droga Królewska.

Tędy prawdopodobnie monarchowie uroczyście wjeżdżali do miasta, co zapoczątkował w 1457 roku Kazimierz Jagiellończyk. Wzdłóż Drogi Królewskiej znajdują się najważniejsze zabytki Głównego Miasta.

36
Symbolem Długiego Targu oraz całego Gdańska jest Fontanna Neptuna, którą wykonano w 1615 roku w Augsburgu.

Legenda mówi, że Neptun zdenerwował się widząc ciągle wrzucane do fontanny złote monety, uderzył trójzębem w wodę i zmienił monety w złoty pył, zdobiący wspaniały ziołowy liker Goldwasser. I odtąd złoty pył jest znakiem rozpoznawczym gdańskiej wódki Goldwasser.

37
Kaszubi nazywają gdańskiego Neptuna Kresztofem.

Zgodnie z legendą, każdy kto przyjedzie do miasta po raz pierwszy, musi pocałować rzeźbę poniżej pleców.

38
Co roku na Długim Targu odbywa się Jarmark Dominikański, którego historia liczy sobie 750 lat.

Impreza odbywa się w pierwszym tygodniu sierpnia, kiedy przypadają imieniny Dominika (święty był założycielem zakonu żebraczego ojców dominikanów). Impreza trwa przez trzy tygodnie, prezentuje się wówczas mnóstwo stoisk z tradycyjnymi wyrobami, wśród których króluje bursztyn. Targom towarzyszy wiele imprez artystycznych.

39
Prawdopodobnie najstarszą bramą wodną (brama w murach miasta portowego od strony wody) jest Brama Zielona wybudowana w 1568 roku.

Powstała z myślą o królach, którzy mieli się zatrzymywać w tym manierystycznym budynku podczas pobytu w Gdańsku. Wykorzystano go tylko raz; nocowała w nim Maria Ludwika Gonzaga, podczas podróży do Warszawy, gdzie miała poślubić króla Władysława IV. Król jednak nie przyjechał do Gdańska, wolał czekać na wybrankę w Warszawie.

40
Symblem Gdańska jest także Bazylika Mariacka Wniebowzięcia NMP, która jest największą ceglaną świątynią w Europie, a trzecią pod względem objętości świątynią zbudowaną z cegły na świecie.

Bazylika wznoszona przez ponad półtora wieku, może pomieścić nawet 25 tys. osób. Jej wnętrze skrywa wiele dzieł sztuki średniowiecznej i barokowej, m.in. kamienną Pietę z roku około 1410, kopię tryptyku Hansa Memlinga "Sąd Ostateczny", żyrandol koszowy z 1490 roku, zegar astronomiczny. Na 82-metrową wieżę dzwonną wiedzie około 400 stopni.

41
W Gdańsku odbywają się największe na świecie międzynarodowe targi bursztynu i wyrobów bursztynowych Amberif.

42
Gdańsk posiada swoją krzywą kamienicę, odchyloną od pionu o 50 cm.

W latach 50-tych XX wieku przeznaczono ją do rozbiórki ale staraniami Pracowni Konserwacji Zabytków udało się ją wzmocnić i ustabilizować, dzieki czemu od 60 lat kamienica nie pochyliła się ani o centymetr.

43
W Gdańsku urodził się jeden z najbardziej znanych niemieckich myslicieli - Artur Schopenhauer.

Kilkanaście lat życia spędził w Gdańsku równiez Gabriel Fahrenheit, wynalazca termometru rtęciowego i twórca skali temperatur. Pochodził on ze znanej w mieście rodziny przedsiębiorców. Po śmierci rodziców przeniósł się do Holandii.

44
Gdańsk jest jednym z największych ośrodków kulturalnych w Polsce.

Działają tu: Teatr Wybrzeże, Gdański Teatr Szekspirowski, Miejski Teatr Miniatur, Filharmonia Bałtycka, Opera Bałtycka, biblioteki, muzea, galerie sztuki.

45
W Gdańsku ma siedzibę 14 szkół wyższych.

46
Gdańskie lotnisko im. Lecha Wałęsy jest trzecim po Warszawie i Krakowie portem lotniczym pod względem wielkości ruchu pasażerskiego w Polsce.

47
W Gdańsku znajduje się największy polski port morski, będący także jednym z największych bałtyckich portów.

48
Do znanych Gdańszczan należą: Jan Heweliusz, Gabriel Fahrenheit, Günter Grass, Jerzy Owsiak, Paweł Adamowicz, Lech Wałęsa, Bronisław Komorowski i in.

49
Muzeum Bursztynu w Gdańsku może poszczycić się jedynym w Polsce okazem inkluzji jaszczurki - bursztynową bryłką pochodzącą sprzed 40 mln lat, wewnątrz której znajduje się zmumifikowana jaszczurka.

Jest to unikat na skalę światową, jest drugą znalezioną jaszczurką w bursztynie bałtyckim. Znaleziono ją w 1997 roku na plaży w Gdańsku Stogach.

50
Niewątpliwą atrakcją Gdańska jest Studyjny Teatr w Oknie, znajdujący się w ciągu zabytkowych kamienic przy ulicy Długiej.

Jest on jedną ze scen Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. W połowie XVI w. bogaty Gdańsk był jednym z najbardziej "szekspirowskich" miast Europy. Często gościli tu angielscy aktorzy. To w Gdańsku powstał pierwszy teatr publiczny, który architekturą nawiązywał do sceny elżbietańskiej. Na deskach teatru (który był jednocześnie szkołą szermierczą) wystawiano sztuki Szekspira jeszcze za jego życia.

51
Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce chlubiącym się posiadaniem dwóch carillonów (zespół dzwonów wieżowych, na których można wybijać melodie za pomocą specjalnej klawiatury sercami dzwonów).

Jeden znajduje się na Ratuszu Głównego Miasta (jest to replika carillonu z XVI w.), składa się z 37 dzwonów koncertowych. Drugi natomiast na wieży kościoła św. Katarzyny.

52
Największy piec kaflowy w Europie znajduje się w Dworze Artusa przy Długim Targu.

Piec jest dziełem wybitnego XVI-wiecznego garncarza Georga Stelzenera.

Ma ponad 10 m wysokości, pięć kondygnacji, 520 ręcznie wykonanych kafli, przedstawiających wizerunki władców renesansowej Europy, królów polskich.

Pośrodku cokołu, na wysokości około metra nad posadzką, umieszczono płytkę z postacią legendarnego wesołka Dyla Sowizdrzała.

53
Jednym z najpiękniejszych na świecie wnętrz jest ogromna, trójnawowa hala w Dworze Artusa.

Jest ona wsparta na czterech kolumnach kamiennych, wypełniona setkami dzieł stanowiących przegląd sztuki i rzemiosła artystycznego kilku wieków. Znajduje się tam m. in. klejnot sztuki snycerskiej, późnogotycka rzeźba "Św. Jerzy walczący ze smokiem" oraz XVI-wieczna cynowa lada piwna - najstarszy bar w Polsce, czy unikatowa w skali świata kolekcja zabytkowych modeli okrętów.

54
W murach Bazyliki Mariackiej znajduje się XV-wieczny zegar astronomiczny, dzieło Hansa Duringera.

55
W Muzeum Zegarów Wieżowych mieszczącym się w wieży kościoła św. Katarzyny znajduje się pierwszy tego typu na swiecie zegar pulsarowy.

Jego działanie opiera się na odbieraniu impulsów pulsarowych. Zespół zainstalowanych na dachu świątyni anten odbiera sygnały z sześciu pulsarów i przekazuje je do urządzenia, które przetwarza go na system sekundowy. Zegar będący dużą "szfą" z aparaturą elektroniczną i komputerową umieszczony jest na poddaszu kościoła.

56
W kościele św. Katarzyny znajduje się epitafium i płyta nagrobna Jana Heweliusza.

57
Na liczącej 76 m wieży kościoła św. Katarzyny umieszczone są dzwony kurantowe, których tradycja sięga XVI w.

Carillon złożony z 50 dzwonów jest największym zespołem dzwonów koncertowych w tej części Europy.

58
Najcenniejszym eksponatem Muzeum Narodowego w Gdańsku jest tryptyk "Sąd Ostateczny" Hansa Memlinga.

Tryptyk jest łupem wojennym zdobytym przez słynnego gdańskiego kapra Pawła Benecke. Pierwotnie ofiarowany był Bazylice Mariackiej, obecnie w świątyni eksponowana jest jego kopia. "Sąd Ostateczny"jest jedynym dziełem Memlinga w polskich zbiorach

59
Gdański stadion piłkarski PGE Arena to jeden z najnowocześniejszych i najpiękniejszych obiektów sportowych w Europie.

Jest nowoczesnym symbolem miasta, jego największym "bursztynem".

60
Gdańsk jest miastem słynącym z murali, spotkać je można na budynkach, w tunelach.

W dzielnicy "Zaspa" można zobaczyć największą w Europie kolekcję malarstwa wielkoformatowego. Co roku w lipcu podczas Europejskiego Festiwalu Malarstwa Monumentalnego, artyści z wielu krajów tworzą te gigantyczne obrazy.

61
W zacisznej gdańskiej dzielnicy Oliwa znajduje się mierząca 107 m długości Katerda Oliwska, która jest najdłuższym kościołem w Polsce.

Wzniesiona była jako światynia cysterska w XIII w. W katedrze znajdują się monumentalne, rokokowe organy. Ich twórcy budowali je ponad 25 lat. Organy składają się z 7876 piszczałek, mierzących od kilkunastu centymetrów do prawie 11 metrów.

Lubisz ciekawostki?

Ciekawostki na Google News Wylosuj inny temat

Ciekawostki o Gdańsku

Miasto Solidarności

Podobne tematy

Najnowsze tematy

Podobne tematy