Geografia
Ciekawostki o Korsyce
"Wyspa wszystkich cudów świata"
Starożytni Grecy nazywali ją "wyspą piękna", współcześni Korsykanie mówią o niej "wyspa wszystkich cudów świata". Ta francuska wyspa na Morzu Śródziemnym nie bez powodu cieszy się takimi przydomkami, gdyż jej architektura, znakomity klimat i malowniczy krajobraz sprawiają, że pobyt na niej staje się niepowtarzalnym przeżyciem.
1
Korsyka jest francuską wyspą na Morzu Śródziemnym. Leży na zachód od Włoch i na południowy wschód od Francji. Od włoskiej Sardynii oddziela ją Cieśnina Świętego Bonifacego. Nad tą cieśniną na Korsyce leży miasto Bonifacio, skąd przy dobrej pogodzie roztacza się panoramiczny widok na Sardynię.
2
Korsyka jest odrębnym francuskim regionem administracyjnym. Jego ośrodkiem administracyjnym jest Ajaccio, miasto będące niewielkim portem handlowym oraz rybackim, leżące na zachodnim wybrzeżu Korsyki.
3
Wyspa podzielona jest na dwa departamenty: Korsykę Południowa (2A) i Korsykę Górną (2B). Departament Korsyka Południowa leży w południowej części wyspy, a jego prefekturą jest Ajaccio. Górna Korsyka znajduje się w północnej części wyspy - jego prefektura to Bastia - główne miasto handlowe i przemysłowe na wyspie. Przed 1975 rokiem Korsyka tworzyła jeden departament o numerze 20.
4
Położenie geograficzne wyspy sprawiało, że na przestrzeni dziejów toczyły się o nią walki między różnymi państwami. Zawsze stanowiła ważną bazą militarną, której zdobycie dawałoby silną pozycję na Morzu Śródziemnym.
5
W starożytności o panowanie na wyspie walczyli: Etruskowie, Syrakuzanie, Kartagińczycy oraz Grecy pochodzący z Focei. Grecy z Focei około 600 lat p.n.e założyli na Korsyce osadę Aleria, z której około 259 r. p.n.e zostali wygnani przez Rzymian. Rzymianie przekształcili Alerię w prawdziwe rzymskie miasto, budując świątynie, termy, wille i forum.
6
Około 60 roku n.e. rozpoczęła się chrystianizacja wyspy, a w 774 roku Korsyka została uznana przez Watykan, który zezwolił na utworzenie tam biskupstwa oraz zakładanie klasztorów. W okresie średniowiecza wyspa była wielokrotnie plądrowana przez Maurów i saraceńskich piratów. Wobec ciągłego zagrożenia powtarzającymi się najazdami, ludność Korsyki zmuszona była do schronienia się w górach.
7
Aby zapobiec najazdom, papież nakazał władzom Pizy zajęcie Korsyki. Przez około 200 lat na wyspie zapanował spokój, nastąpił też rozwój i bogacenie się Korsyki. Powstało w tym okresie wiele budowli: kaplice, kościoły i katedry w stylu romańskim, jak San Michele w Murato, Trinite w Aregno, Canonica w Lucciana czy katedra Nebbio w Saint-Florent.
8
W końcu XIII wieku Korsyka przeszła we władanie Republiki Genui, które trwało z niewielkimi przerwami przez pięćset lat. Panowanie Genui spotkało się z oporem miejscowej ludności w postaci licznych powstań.
9
Genueńczycy wybudowali na wyspie wiele cytadel i fortyfikacji, mostów, fortec, dróg oraz wież stanowiących system obronny rozciągający się wzdłuż całego wybrzeża. Najsłynniejsze cytadele i fortyfikacje to: Ajaccio, Bastia, Corte, Porto-Vecchio, Calvi, fortece: Girolta, Aleria, mosty: ponte Novu, Spin'a cavallu, most w Altiana, wieże: Porto, Campomoro, Girolata, Roccapina. Powstało też wówczas wiele barokowych kościołów.
10
Na wyspie rozwijała się uprawa drzew oliwnych i kasztanowców. Korsykanie żyli bardzo skromnie z rolnictwa i hodowli. Ponieważ często zmuszani byli do ukrywania się w górach, wioski zakładane były w miejscach najbardziej strategicznych, na górskich graniach, wysokich skałach bądź w głębokich dolinach. W niektórych miejscowościach znajdował się ufortyfikowany budynek należący do miejscowego notabla, w którym, w razie niebezpieczeństwa, mogła się schronić cała miejscowa ludność. O charakterze życia ludności korsykańskiej z dawnych lat świadczą liczne młyny, kaplice, fontanny, owczarnie, które dziś stanowią zachowane dziedzictwo kulturowe Korsyki.
11
W wyniku zrywu wolnościowego przeciwko genueńskiemu panowaniu, w 1755 roku Korsyka ogłosiła niepodległość i proklamowana została Republika Korsykańska. Uchwalona została też pierwsza na świecie konstytucja, oświeceniowa Konstytucja Republiki Korsykańskiej, proklamowana przez powstańców antygenueńskich pod przywództwem Pasqualego Paoliego. Została ona spisana w toskańskim dialekcie języka włoskiego, który wówczas był językiem korsykańskich elit. Konstytucja Korsyki poprzedzała ogłoszoną w 1787 roku konstytucję amerykańską, jak i Konstytucję 3 maja z 1791 roku. Obowiązywała ona do upadku republiki w maju 1769 roku, który nastąpił w wyniku bitwy na Nowym Moście, gdy Korsyka została zdobyta przez wojska francuskie.
12
W 1768 roku Genua, w zamian za darowanie długów, zrzekła się praw do Korsyki na rzecz Francji. W wyniku tajnego traktatu wersalskiego z 1768 roku, w którym zadłużona u Ludwika XV Genua, sprzedała wyspę w zamian za umorzenie należności, Korsyka została ostatecznie opanowana przez wojska francuskie.
13
Korsyka jest czwartą co do wielkości (po Sycylii, Sardynii i Cyprze) wyspą Morza Śródziemnego. Jej powierzchnia wynosi 8 681 km2.
14
Wyspa znajduje się w odległości 83 km od wybrzeży Włoch, 170 km od Francji i 450 km od Hiszpanii. Jest najdalej na południe wysuniętym regionem kontynentalnej Francji. Długość wybrzeża Korsyki wynosi 1000 km.
15
Korsyka jest najbardziej górzystą wyspą Morza Śródziemnego, a najwyższy jej szczyt to Monte Cinto wynoszący 2710 m. n.p.m. Ponad dwadzieścia szczytów górskich przekracza wysokość 2 tys. metrów. Zachodnie wybrzeża wyspy są w zasadzie skaliste, natomiast wschodnie i północne tworzą piaszczyste plaże i laguny.
16
Najdłuższymi rzekami na wyspie są Golo i Tavignano.
17
Liczba ludności na Korsyce wynosi około 316,5 tys., a gęstość zaludnienia to około 36 os/km2. Wyspę zamieszkują głównie Francuzi, a także, zwłaszcza w południowych i wschodnich regionach - Włosi.
18
Na Korsyce żyje większość małych ssaków europejskich: lisy, łasice, króliki, zające, jeże, ryjówki. Korsykańskie jelenie, które wyginęły w ubiegły wieku, zostały na wyspę z powodzeniem reintrodukowane. Można je spotkać na terenie regionalnego parku narodowego Korsyki, gdzie także obecne są muflony - prawdziwy symbol wyspy. Na Korsyce żyją 22 gatunki nietoperzy, wśród nich najmniejszy gatunek nietoperzy występujących na terenie Europy - Karlik malutki - a także największy i najbardziej rzadki - Borowiec olbrzymi.
19
Na Korsyce występują rasy miejscowe zwierząt hodowlanych, które przywykły do warunków panujących na wyspie, i wykształciły cechy odpowiednie dla klimatu i ukształtowania terenu. Jest tak w przypadku rasy psów korsykańskich - Cursinu. Cechy takie wytworzyły również korsykańskie kozy, owce (z mleka których wytwarzany jest słynny korsykański ser bruccio), krowy, przypominające wyglądem tury. Korsykańskie świnie "porcu nustrale" charakteryzują się niewielkim wzrostem, różnorodnością kolorów i olbrzymią wytrzymałością. W lecie żyją na wolności, na górskich halach, jesienią i zimą kryją się w bujnej roślinności makii. Charakterystyczne są także korsykańskie osły z ubarwieniem w kształcie krzyża na grzbiecie, a także konie "Cavallu corsu" lub "Paganacce", niewielkie, zwinne z umaszczeniem gniadym, czarnym lub z jasnymi plamami. Żyjące na wolności stada koni można spotkać na górskich łąkach i na halach.
20
Na Korsyce występują niewielkie czarne pająki, które są jadowite. Należą one do gatunku czarnych wdów. Pająki te mierzą od 4 do 15 mm i łatwo je rozpoznać po żółtych, pomarańczowych lub czerwonych kropkach na grzbiecie.
21
Charakterystycznym elementem flory korsykańskiej jest makia, która zajmuje 40% terytorium Korsyki. Roślinność makii występuje do wysokości około 1000 m n.p.m. Najważniejsze rośliny tworzące makię to: mącznica, wrzos, czystek, kocanki, mirta, tymianek, rozmaryn, drzewa pistacjowe, asfodel, cyklamen, powojnik, powój, wiciokrzew, jeżyna, dąb ostrolistny.
22
Na wyspie występuje 22,5 tys. gatunków roślin, z których 140 jest endemicznych dla Korsyki, a 80 - dla Korsyki i Sardynii.
23
Charakterystycznym elementem korsykańskiej kultury są laickie lub religijne pieśni polifoniczne "Paghjelle". "Paghjelle" to najstarsze pieśni codziennego życia pasterzy. Są one śpiewane na trzy głosy i zawsze towarzyszą najważniejszym wydarzeniom oraz religijnym świętom. Od 2009 roku "Paghjelle" są wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
24
Na Korsyce, w rodzinie lokalnej arystokracji, urodził się Napoleon Bonaparte. Urodził się w Ajaccio, gdzie można zwiedzać jego dom rodzinny, a na ulicach znajduje się wiele pamiątek po cesarzu, pomników i zabytków historycznych.
25
Flaga Korsyki przedstawia na białym tle czarny wizerunek głowy owiniętej srebrną chustą. Wizerunek ten (la Tete de Maure) symbolizuje Araba i ma związek z tym, że w przeszłości, w IX wieku, wyspą władali Arabowie.
26
Przez Korsykę przebiega pieszy szlak - GR 20. Przebiega on niemal przez całą wyspę w kierunku północ-południe. Szlak znakowany jest na biało-czerwono, często uznawany jest za najtrudniejszy w Europie. Jego nazwa pochodzi od francuskiego słowa Grande Randonnee, a liczba 20 nawiązuje do faktu, że Korsyka w przeszłości była dwudziestym departamentem Francji.
27
Istnieje legenda o powstaniu Korsyki. Głosi ona, że Korsyka została stworzona siódmego dnia tygodnia, kiedy to zmęczony Bóg nie miał już siły na stwarzanie nowych cudów świata. Postanowił więc połączyć najpiękniejsze z dotąd stworzonych krajobrazów: wybrzeża, pustynie, góry pokryte śniegiem. Wszystko to zebrał i umieścił na Korsyce. I tak powstała wyspa wszystkich cudów świata.
