Geografia

Ciekawostki o Cyprze

Znaleźliśmy 34 ciekawostki na temat Cypru

Legendarne miejsce narodzin Afrodyty

Cypr jest azjatycką wyspą leżącą na Morzu Śródziemnym - jest jednym z najmniejszych krajów azjatyckich. Mieszczą się na niej dwa odrębne państwa - Republika Cypryjska zamieszkała przez Greków i Republika Turecka Cypru Północnego, zamieszkała przez Turków cypryjskich. Stolicą Cypru, a zarazem największym miastem wyspy jest Nikozja leżąca w jej środkowej części. Jest to jedyna na świecie stolica, która podzielona jest na dwie części, północną, turecką i południową - grecką, a między nimi przebiega zielona linia strefy zdemilitaryzowanej utrzymywana przez ONZ. Cypr jest krajem bardzo atrakcyjnym turystycznie. Jest miejscem z bogatą historią i kulturą, w którym istnieje mnóstwo śladów starożytności i mitycznych ciekawostek.
Cypr
1
Cypr jest azjatycką wyspą na Morzu Śródziemnym.
Często traktowana jest jako część Bliskiego Wschodu, regionu geograficznego leżącego na styku Azji, Europy i Afryki.
2
Historycznie, kulturowo i politycznie stanowi część Europy, dlatego czasami Cypr jest do niej zaliczany.
Wyspa leży w odległości około 65 km na południe od Turcji, 100 km na zachód od Syrii i 770 km na południowy wschód od Grecji.
3
Jest trzecią pod względem wielkości wyspą Morza Śródziemnego, po Sycylii i Sardynii.
Na świecie, pod względem powierzchni zajmuje osiemdziesiątą pozycję.
4
Według legendy Cypr jest miejscem narodzin Afrodyty - jej rzymską odpowiedniczką była Venus (Wenera).
Afrodyta w mitologii greckiej była boginią miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności, była najpiękniejszą z bogiń antycznych mitów. Kwestia jej pochodzenia różnie przedstawiana jest w mitach. Według jednego z nich, Afrodyta nie posiadała rodziców, pewnego dnia wyłoniła się z piany morskiej w pobliżu Cypru. Pływała po morzu w muszli, zatrzymując się u brzegów Kithiry (greckiej wyspy na Morzu Śródziemnym), a potem Cypru. Cypr stał się jej ulubioną wyspą.
5
Głównym miejscem kultu Afrodyty na Cyprze było starożytne miasto Palepafos, obecnie teren badań archeologicznych i zabytek wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Od XII wieku p.n.e do czasów chrześcijańskich mieściła się tam świątynia bogini, o której wspominał m.in. Homer. W znajdującym się tam obecnie muzeum, najważniejszym eksponatem jest tajemniczy czarny kamień o fallicznym kształcie.
Dowiedz się więcej ...
6
Na południowym wybrzeżu Cypru, pomiędzy miastami Pafos i Limassol, niedaleko wsi Kuklia znajduje się formacja skalna, zwana Skałą Afrodyty.
Według podań w jej pobliżu wyszła na brzeg narodzona z piany morskiej Afrodyta. Grecy nazywają tę skałę Petra tu Romiu czyli Skała Rzymianina. Nazwa ta pochodzi od bizantyjskiego herosa Bazylego Digenisa Akritasa, który miał w tym miejscu bronić Cypru przed Arabami, miotając w ich kierunku olbrzymie kamienie.
Dowiedz się więcej ...
7
Cypr ma kształt nieregularnego pięciokąta, który zwęża się ku wysuniętemu na północny wschód półwyspowi Karpas, na końcu którego znajduje się przylądek Zafer (Apostolos Andeas).
Powierzchnia Cypru wynosi 9251 km2, a długośc linii brzegowej 648 km.
8
Na Cyprze znajdują się dwie brytyjskie bazy wojskowe, Akrotiri w południowej części wyspy i Dhekelia w południowo-wschodniej części.
Cypr graniczy z nimi na długości 156 km.
9
Przez wyspę przebiega zielona linia długości około 180 km, stanowiąca granicę między Republiką Cypru na południu, a Turecką Republiką Cypru Północnego.
Linia dzieli wyspę na część grecką i część turecką. Po raz pierwszy została wytyczona w 1964 roku przez generała Petera Younga, dowódcę stacjonujących na Cyprze międzynarodowych sił pokojowych, wysłanych tam po wybuchu walk pomiędzy obiema zamieszkującymi wyspę społecznościami. Nazwa ma pochodzić od koloru pisaka, którym generał narysował linię na mapie. Linia ma obecnie postać strefy zdemilitaryzowanej. Pozostaje pod zarządem ONZ i jest strzeżona przez żołnierzy sił UNFICYP (misja pokojowa na Cyprze).
10
Z terenów Cypru pochodzą pierwsze w Europie ślady gospodarki neolitycznej.
Około 8500 roku p.n.e. tereny wyspy zostały skolonizowane przez osadników z obszarów wybrzeża stale zamieszkiwanego i wykorzystywanego gospodarczo przez człowieka. Z ludźmi dotarły na wyspę zwierzęta hodowlane i nasiona roślin uprawnych. Cypr zany był z tekstów egipskich, babilońskich i in. datowanych na XVIII-XI w. p.n.e, jako wielki eksporter miedzi. Na wyspie znaleziono liczne ślady przetwórstwa miedzi z tej epoki. Podczas wykopalisk odkryto pozostałości wielu miast portowych z tego okresu (Enkomi, Palaipafos, Kition).
11
W czasach starożytnych, od XIII wieku p.n.e., wyspa była zamieszkiwana przez Greków i przez ponad 2 tys. lat znajdowała się pod wpływem kultury greckiej, rzymskiej i bizantyjskiej.
W pierwszej połowie I w. n.e. nastąpił początek chrystianizacji Cypru za sprawą działalności apostołów św. Pawła i św. Barnaby. W 325 roku liczna delegacja kościoła cypryjskiego wzięła udział w powszechnym Soborze Nicejskim I. W głównych cypryjskich miastach: Salamina, Pafos, Kurion, Soli, powstałay pierwsze bazyliki chrześcijańskie, a na całej wyspie wiele klasztorów.
12
Do 1191 roku Cypr przetrwał jako część cesarstwa bizantyjskiego.
W tym właśnie roku król Anglii Ryszard I Lwie Serce opanował wyspę i sprzedał ją templariuszom, którzy w 1192 roku odsprzedali Cypr byłemu królowi Jerozolimy, Gwidonowi de Lusignan, który stał się jej królem. Powstało wówczas feudalne państwo, nad którym w 1489 roku władzę przejęli kupcy weneccy i Cypr stał się kolonią Republiki Weneckiej.
13
Kolejni zdobywcy Cypru wznosili na wyspie twierdze, zamki, umocnione klasztory i opactwa.
Do dziś ocalało nieco ponad dziesięć zabytkowych zamków. Niezwykłą popularnością cieszy się Fort w Limassol, zwany również Zamkiem Ryszarda, w którym to zamku król Ryszard Lwie Serce poślubił swoją wybrankę, Berengarię z Nawarry i koronował ją na królową Anglii. Zamek w Kyrenii wybudowany w porcie Kyrenia (Girne), zaliczany jest do najpotężniejszych i najlepiej zachowanych warowni Północnego Cypru, a zamek św. Hilariona znajdujący się niedaleko Kyrenii wsławił się jako najbardziej niedostępna twierdza. Zamek w Pafos z kolei był twierdzą, więzieniem i magazynem soli, a zamek w Kolosi - dawna twierdza krzyżowców - oprócz swojego znaczenia strategicznego był także magazynem cukru, jednego z najważniejszych towarów eksportowych Cypru w średniowieczu.
14
W 1571 roku Cypr został zdobyty przez Turków osmańskich.
Osiedliła się tam ludność całkowicie odmienna od rdzennej, która szybko się zasymilowała. Przez blisko 300 lat panowania, Turcy doprowadzili do upadku i częściowego wyludnienia wyspy. Spowodowało to niezadowolenie ze strony Greków, którzy w 1821 roku wzniecili powstanie.
15
W walce wyzwoleńczej Grecji zapoczątkowanej w 1821 roku uczestniczyło wielu Cypryjczyków.
Zrodziła się wtedy idea połączenia Cypru (enosis - ruch zjednoczeniowy na Cyprze) z Grecją, forsowana zwłaszcza przez cypryjski autokefaliczny (kościół chrześcijański, którego zwierzchnik nie jest odpowiedzialny przed jakimkolwiek innym hierarchą o wyższej randze) Kościół prawosławny.
16
W czasie wojny turecko-rosyjskiej w latach 1876-1878 rozpoczęła się brytyjska okupacja Cypru.
Wielka Brytania zmierzając do stworzenia strategicznej bazy we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, narzuciła Turkom tzw. konwencję cypryjską, na mocy której przyznano Brytyjczykom prawo okupacji i administrowania wyspą.
17
Gdy Turcja przystąpiła w 1914 roku do koalicji z Niemcami, Wielka Brytania dokonała formalnej aneksji Cypru, co zostało oficjalnie uznane w traktacie lozańskim w 1923 roku.
W 1925 roku Wielka Brytania ogłosiła Cypr swoją kolonią, ustanawiając na wyspie rządy gubernatora.
18
Narzucanie ludności cypryjskiej obcej kultury oraz samowola administracji kolonialnej doprowadziły do wybuchu powstania, które zostało krwawo stłumione przez wojska brytyjskie.
Do głosu doszły dążenia Cypryjczyków zmierzające do połączenia Cypru z Grecją. Z inicjatywy zwierzchnika Kościoła cypryjskiego, arcybiskupa Makariosa III, odbył się plebiscyt, w którym większość ludności opowiedziała się za zjednoczeniem z Grecją. Władze brytyjskie jednak nie uznały wyników plebiscytu. Cypryjczycy zorganizowali się w oddziały partyzanckie, które dopuszczały się aktów terroru na Brytyjczykach. Strony konfliktu odwołały się w końcu do Grecji i Turcji o pomoc.
19
W następstwie rezolucji ONZ doszło do rokowań z udziałem Wielkiej Brytanii, Grecji i Turcji, w wyniku których w 1960 roku proklamowano niepodległą Republikę Cypryjską.
Jej prezydentem został arcybiskup Makarios, a wiceprezydentem Turek cypryjski. W tym samym roku Cypr został przyjęty do ONZ, a rok później stał się członkiem brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
20
Ponieważ obowiązująca konstytucja faworyzowała ludność turecką i paraliżowała poczynania władzy wykonawczej, stworzono plan zmienający tę sytuację.
Doprowadziło to w 1963 roku do wybuchu pierwszej wojny domowej między Grekami a Turkami. W 1964 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję o wysłaniu na Cypr sił pokojowych w celu rozdzielenia zwaśnionych stron. Animozje jednak istniały cały czas, doszło do dwudniowej wojny pomiędzy wojskami tureckim a cypryjską Gwardią Narodową. W 1974 roku, na prośbę Grecji nastąpiło zawieszenie broni, a sprawa cypryjska powróciła na forum międzynarodowych debat.
21
W 1975 roku Turcy ogłosili powstanie Federalnego Państwa Turków Republiki Cypryjskiej, które uznała tylko Turcja.
Konflikt między społecznościami wyspy trwał nadal. W 1983 roku proklamowano niezależne państwo o nazwie Republika Turecka Cypru Północnego i mimo prób mediacji ze strony organizacji międzynarodowych, podział wyspy na dwa państwa ustalił się - 30% wyspy znajduje się pod kontrolą turecką. Kraj ten nie jest, poza Turcją, uznawany przez społeczność międzynarodową.
22
1 maja 2004 roku Cypr stał się członkiem Unii Europejskiej.
A w 2008 roku członkiem strefy euro.
23
Większość powierzchni Cypru zajmują góry fałdowań alpejskich.
Na północy kraju znajdują się zbudowane z wapieni, równoleżnikowo ułożone Góry Kyreńskie, a na południu i południowym zachodzie góry Trodos, zbudowane głównie z bazaltów, granitów, gabra i pokrywy lawowej. Pomiędzy pasmami gór rozciąga się równina Mesaoria.
24
Najwyższym szczytem Trodos, a zarazem najwyższym szczytem Cypru jest Olimbos (1951 m).
Cypr leży w stefie aktywności sejsmicznej.
25
Wyspa jest bardzo uboga w zasoby wodne.
Rzeki są wyłącznie okresowe i tylko niektóre z nich w górnych swych biegach (powyżej 1000 m n.p.m.) są całoroczne. Najdłuższymi rzekami są: Pedieos, Karioti i Kuris, które biorą początek w górach Trodos.
26
Naturalną formacją roślinną Cypru jest makia, w skład której wchodzą krzewy i niskie drzewa, oraz jej uboższa forma - frygana - formacja niskich krzewów i roślin zielnych wystepująca na suchych i skalistych siedliskach.
Na nizinie Mesaoria występują stepy, na których można spotkać sosnę alpejską, cyprysy i dęby. W górzystych częściach wyspy rośnie sosna czarna i endemiczny cedr - Cedrus brevifolia. Lasy zajmują 13% powierzchni wyspy.
27
Fauna na Cyprze jest dość uboga, brak w niej wielu kontynentalnych gatunków ssaków i żmij.
Występuje tam m.in. muflon, kameleon pospolity, gekon turecki i hardun (gatunek jaszczurki). W plejstocenie na Cyprze występował hipopotam karłowaty.
28
Natomiast występuje tam 275 gatunków ptaków i pod tym względem wyspa zajmuje 144. miejsce na świecie.
Ze względu na występowanie tam dwóch małych ptaków: pokrzewki cypryjskiej i białorzytki cypryjskiej, cała wyspa uznana jest za obszar Endemic Bird Area - obszar służący ochronie endemicznych gatunków ptaków lub gatunków o ograniczonym zasiegu.
29
Na Cyprze praktykowane jest łapanie drobnych ptaków śpiewających (podobnie dzieje się w Prowansji) w celach konsumpcyjnych.
Łapie się je w siatki lub na pokryte klejem patyki. Po zabiciu przygotowuje się z nich potrawę (ambelpoulia) spożywaną zarówno przez miejscowych, jak i przez turystów. W 2014 roku zabito w ten sposób blisko 2 mln ptaków, mimo, że od 1974 roku jest to nielegalne.
30
W uprawach cypryjskich dominuje winorośl, drzewa cytrusowe, orzechy migdałowca, figowce, oliwki i tytoń.
Do bogactw naturalnych Cypru należy miedź, piryt, azbesty, gips, marmur. Eksploatuje się też sól i złoża gliny, a także drewno na opał. W latach 70. XX w. wydobywano tam chrom i umbrę - naturalny pigment składający się głównie z czerwonego iłu.
31
Cypr jest chyba jedynym krajem na świecie, gdzie główny port lotniczy zlokalizowany jest daleko od stolicy.
Mieści się w Larnace, na południowym wybrzeżu wyspy. Nie oznacza to, że Nikozja pozbawiona jest lotniska, jest ono od 1974 roku nieczynne. Dzieląca wyspę i jednocześnie stolicę na część grecką i część turecką zielona linia, podzieliła także międzynarodowe niegdyś lotnisko.
32
Prawdopodobnie najstarszym cypryjskim miastem jest Larnaka (dawniej Kition) - trzecie co do wielkości miasto kraju.
Współczesna nazwa miasta pochodzi od słowa lamaks, oznaczającego naczynie, pojemnik lub sarkofag, służące do przechowywania doczesnych szczątków zmarłego. Tutaj miał bowiem zostać pochowany św. Łazarz, który po wskrzeszeniu przez Jezusa trafił na Cypr, gdzie został założycielem miejscowej gminy chrześcijanskiej. Na miejscu jego grobu znajduje się najsłynniejszy zabytek miasta, kościół Ajos Lazaros z IX w. W pobliżu Larnaki znajduje się meczet Hala Sultan, jedno z najświętszych miejsc islamu. Znajduje się tam grób ciotki Mahometa.
33
We wschodniej części Cypru, na nizinie Mesaria znajduje się założona w III w. p.n.e. przez egipskich Ptolemeuszów Famagusta.
Famagusta była miejscem schronienia chrześcijańskich uciekinierów po opanowaniu w 1292 r. Akki w Palestynie przez muzułmanów. Była też jednym z najbogatszych miast Lewantu. Szekspir uczynił ją miejscem akcji "Otella".
34
W pobliżu Pafos (czwarte pod względem wielkości miasto kraju) znajduje się prawosławny męski klasztor Świętego Neofita, zbudowany w XII wieku.
Jest to jedno z najważniejszych cypryjskich sanktuariów. Święty Neofit był pustelnikiem i ascetą, ale również niezwykle płodnym autorem ksiąg, które dotrwały do dzisiaj. Według legendy sam wykuł w skale trzy jaskinie. W pierwszej tworzył swoje traktaty, w kolejnych odprawiał nabożeństwa. Ściany tej jaskini pokryte są cennymi freskami i malowidłami, z których najstarsze podobno malował sam Neofit, a pozostałe mnich Teodor. Za najcenniejsze malowidło uznaje się scenę Zmartwychwstania.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

27 ciekawostek o Santorini
27 ciekawostek o Santorini
Wyspa zakochanych
Santorini to magiczna wyspa na Morzu Egejskim, wchodząca w skład archipelagu Cyklad. Choć jest niewielkich rozmiarów, to zachwyca swym krajobrazem i a ...
24 ciekawostki o Krecie
24 ciekawostki o Krecie
Największa grecka wyspa
Historia Krety sięga tysięcy lat wstecz, a jej ciągłość, jak powiadają Grecy, tkwi w naturze. Na każdym kroku spotkać tam można ślady przeszłości. Naw ...
25 ciekawostek o Troi
25 ciekawostek o Troi
Zapomniane starożytne miasto, które z mitologii powróciło do historii
Troja to słynne starożytne miasto, które znane jest przede wszystkim dzięki wojnie opisanej przez Homera.  Na jego obszarze istniało wiele osad, które ...
27 ciekawostek o Korsyce
27 ciekawostek o Korsyce
"Wyspa wszystkich cudów świata"
Starożytni Grecy nazywali ją "wyspą piękna", współcześni Korsykanie mówią o niej "wyspa wszystkich cudów świata". Ta francuska wyspa na Morzu Śródziem ...
32 ciekawostki o Sycylii
32 ciekawostki o Sycylii
Największa wyspa Morza Śródziemnego
Sycylia jest największą wyspą na Morzu Śródziemnym i jednym z dwudziestu regionów Włoch. Wyspa kształtem przypomina przewrócone na bok, czy według nie ...
16 ciekawostek o Minorce
16 ciekawostek o Minorce
Wyspa ukarana przez generała Franco
Minorka jest jedną z wysp archipelagu Balearów, leżącego w zachodniej części Morza Śródziemnego, w pobliżu wschodniego wybrzeża Półwyspu Iberyjskiego. ...
32 ciekawostki o Grecji
32 ciekawostki o Grecji
Malownicze państwo na krańcu Półwyspu Bałkańskiego
Republika Grecka to kolebka cywilizacji śródziemnomorskiej, w której narodziła się demokracja. Ojczyzna filozofów, dramaturgów i igrzysk olimpijskich. ...
23 ciekawostki o Sardynii
23 ciekawostki o Sardynii
Wyspa skarbów
Sardynia jest wyspą Morza Śródziemnego. Położona między Europą a Afryką, zachwyca różnorodnością form geologicznych, wyjątkowym wybrzeżem i bogatą, ci ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy