Astronomia
Ciekawostki o Drodze Mlecznej
Nasz galaktyczny dom
Galaktyka to połączony grawitacyjnie układ gwiazd, pyłu, gazu oraz ciemnej materii. Szacuje się, że we Wszechświecie jest ich prawie 3,9 biliona. Jedna z nich - Droga Mleczna jest naszym domem, to tu około 4,57 miliarda lat temu powstało Słońce a wokół którego uformowała się nasza planeta.
Droga Mleczna powstała w wyniku połączenia kilku zagęszczeń materii uformowanych niedługo po Wielkim Wybuchu. Wraz z biegiem czasu łączyła się i pochłaniała inne galaktyki zwiększając swój rozmiar. Szacuje się, że niemal połowa materii znajdującej się w Drodze Mlecznej pochodzi z odległych galaktyk. Proces pochłaniania kolejnych trwa nieustannie a za około 3,75 miliarda lat Droga Mleczna zderzy się z jedną z większych galaktyk naszego kosmicznego sąsiedztwa - M31 Andromeda.
1
Jest prawie tak stara jak nasz Wszechświat. Jej wiek szacowany jest na 13,6 ± 0,8 mld lat więc może być tylko 100 milionów lat młodsza niż Wszechświat.
2
Dopiero w 1610 roku Galileusz dzięki obserwacji Drogi Mlecznej odkrył, że zbudowana jest ona z gwiazd. Wcześniej uważano że może być częścią ziemskiej atmosfery lub niedoświetlonymi gwiazdami (uważano, że gwiazdy świecą światłem odbitym od Słońca), które znalazły się w cieniu Ziemi.
3
Aż do 1920 roku większość astronomów uważała, że Droga Mleczna zawiera wszystkie gwiazdy znajdujące się we Wszechświecie. Dopiero obserwacje przeprowadzone przez Edwina Hubble’a uświadomiły ludzkości, że jest ona jedynie jedną z wielu galaktyk.
4
Jej średnica wynosi od 100 do 120 tysięcy lat świetlnych. Jest więc stosunkowo dużą galaktyką, choć niektóre kosmiczne olbrzymy mogą ją przyćmić rozmiarami. IC 1101 jest większa od Drogi Mlecznej około 20 razy, ma średnicę 2 milionów lat świetlnych.
5
Jest położona w Grupie Lokalnej Galaktyk. Jest to obszar rozciągający się na 10 milionów lat świetlnych i położony w supergromadzie Laniakea. Nie znamy jej dokładnego umiejscowienia we Wszechświecie gdyż do naszych oczu dociera wyłącznie obraz Widzialnego Wszechświata, który jest jedynie jego fragmentem, z którego jesteśmy w stanie odebrać dochodzące do nas promieniowanie elektromagnetyczne.
6
Według najnowszych badań w Drodze Mlecznej może się znajdować nawet 400 miliardów gwiazd. Pierwotnie szacowano liczbę gwiazd na około 100 milionów jednak najnowsze pomiary sugerują, że ta liczba może być nawet czterokrotnie większa.
7
Jej średnica wynosi od 100 do 120 tysięcy lat świetlnych. Jest więc stosunkowo dużą galaktyką, choć niektóre kosmiczne olbrzymy mogą ją przyćmić rozmiarami. IC 1101 jest większa od Drogi Mlecznej około 20 razy, ma średnicę 2 milionów lat świetlnych.
8
Dysk ciemniej materii otaczający Drogę Mleczną ma średnicą około 2 milionów lat świetlnych. Wchodzi on w interakcję z materią widzialną jedynie grawitacyjnie i pozostaje niewidoczny i niewykrywalny w żaden inny sposób. Szacuje się, że 90% masy Drogi Mlecznej stanowi ciemna materia.
9
Nasz galaktyka otoczona jest sferycznym halo, które rozciąga się aż 200 tysięcy lat świetlnych od jej centrum. Halo składa się ze starych gwiazd i gromad kulistych a 90% zawartej w niej materii położone jest w promieniu 100 tysięcy lat świetlnych od centrum Drogi Mlecznej.
10
Poza gwiezdnym halo naszą galaktykę otacza również halo zbudowane z gorącego gazu, które jest dużo bardziej rozległe niż halo gwiazdowe. Jego temperatura wynosi od 1 miliona do 2,5 miliona stopni Celsjusza a rozciąga się na setki tysięcy lat świetlnych od centrum galaktyki w pobliże sąsiadujących galaktyk satelitarnych - Małego Obłoku Magellana i
Wielkiego Obłoku Magellana a jego masa jest prawie równa masie samej Drogi Mlecznej.
11
Rok galaktyczny to okres w którym Słońce okrąża centrum galaktyki. Trwa on około 230 - 240 milionów lat. Układ słoneczny porusza się wokół centrum Drogi Mlecznej ze średnią prędkością 230 km/s (828 tys. km/h).
12
Układ Słoneczny jest oddalony od centrum Drogi Mlecznej o 27 tys. lat świetlnych. Położony jest po wewnętrznej stronie Ramienia Oriona, jednego z przynajmniej czterech ramion galaktyki. Ich dokładna liczba jest trudna do określenia z racji tego, że znajdujemy się wewnątrz Drogi Mlecznej i spora jej część jest przesłonięta przez jej wewnętrzne struktury uniemożliwiając precyzyjne pomiary.
13
Droga Mleczna jest galaktyką spiralną z poprzeczką typu SBbc. Przez centrum galaktyki przechodzi jasny pas gwiazd, gazu i pyłu (tworzący poprzeczkę), z której końców wychodzą ramiona. W Drodze Mlecznej są przynajmniej cztery główne ramiona: Strzelca, Węgielnicy, Perseusza, Krzyża oraz kilka mniejszych: Oriona (w nim znajduje się Układ Słoneczny), Bliskie Ramię Trzech Kiloparseków i Dalekie Ramię Trzech Kiloparseków.
14
Choć nie każda galaktyka posiada w swoim centrum supermasywną czarną dziurę, w centrum Drogi Mlecznej taka się znajduje. Obszar ten zwany Sagittarius A* jest bardzo jasnym i zwartym radioźródłem o masie 3.7 miliona mas Słońca a jego średnica wynosi w przybliżeniu 44 mln kilometrów.
15
Najbliższym sąsiadem Drogi Mlecznej jest Karzeł Wielkiego Psa. Ta karłowata galaktyka znajduje się 42 tys. lat świetlnych od centrum naszej galaktyki i 25 tys. lat świetlnych od Układu Słonecznego. Została odkryta w listopadzie 2003 roku ze względu na to, że jest ukryta za obłokami pyłu i gazu Drogi Mlecznej. Zawiera około 100 mln gwiazd i jest obecnie rozrywana przez grawitację naszej galaktyki.
16
W promieniu 200 tys. lat świetlnych od Drogi Mlecznej znajdują się aż 22 galaktyki. Wszystkie te obiekty znajdują się w zasięgu gazowego halo Drogi Mlecznej i są jej satelitami. Największe z nich to: Wielki Obłok Magellana, SagDEG, Karzeł Wielkiej Niedźwiedzicy II i Tucana II.
17
Centrum naszej galaktyki odnaleźć można w gwiazdozbiorze Strzelca. Niestety nie da się go zaobserwować bezpośrednio w zakresie widzialnym gdyż jest przysłonięte obłokami pyłu i gazu. Obserwacje tego regionu prowadzi się zatem w zakresach radiowym, fal milimetrowych, podczerwieni, twardego promieniowania rentgenowskiego ( od 5 do 100 pm) i promieniowania gamma.
