Ciekawostki o Szwajcarii

Ponieważ nie ma jednego przyjętego przez wszystkich podziału Europy, niektórzy, jak ONZ i National Geographic Szwajcarię zaliczają do Europy Zachodniej (pod względem geopolitycznym), inni traktują ją jako państwo środkowoeuropejskie. Szwajcaria ponad to należy także do regionu zwanego Mitteleuropa ("Europa Środkowa") - ma to charakter nie tylko geograficzny, ale też kulturalny i polityczny.

Jego powierzchnia wynosi 41 277 km2, z czego 39 997 km2 zajmuje ląd, a 1280 km2 wody. Rozciągłość kraju z północy na południe wynosi 220 km, a ze wschodu na zachód 350 km.

Na wschodzie z Austrią i Liechtensteinem, na zachodzie z Francją, na południu z Włochami, a na północy z Niemcami.

Jest krajem alpejskim - 60% powierzchni kraju zajmują Alpy.

Berno jest czwartym co do wielkości i ludności miastem Szwajcarii, siedzibą rządu i stolicą kantonu Berno. Miasto założył w 1191 roku książę Zähringen Bertold V i według legendy nazwał je Bern (niedźwiedź), gdyż zabił tam niedźwiedzia podczas polowania. Dziś niedźwiedź znajduje się w miejskim herbie i jest maskotką miasta. Miasto leży nad rzeką Aare, dzielącą je na dwie części połączone mostami. Od XIX w. na wybiegu nad rzeką trzymane są niedźwiedzie. Berno jest ważnym węzłem komunikacyjnym, stanowi siedzibę władz centralnych, zagranicznych przedsiębiorstw oraz organizacji międzynarodowych. Siedzibą rządu zostało w 1848 roku. Główną atrakcją Berna jest średniowieczne stare miasto wpisane na światową listę dziedzictwa kultury UNESCO, a także dom Alberta Einsteina, gdzie fizyk w 1905 roku stworzył teorię względności.

Szczególnie silna jest tam pozycja parlamentu i władz kantonalnych - ustrój taki nosi nazwę parlamentarno-komitetowy, a jego najbardziej typową cechą jest brak rozdziału pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. 
Szwajcaria jest federacją podzieloną na 26 kantonów mających charakter organizmów państwowych. Podział kompetencji między federacją a kantonami określa konstytucja.
W Szwajcarii nie istnieje trybunał konstytucyjny.

W liczbie tej ponad 25% stanowią osoby nie będące obywatelami tego kraju. Są to głównie Włosi, Niemcy, Portugalczycy, Francuzi, Kosowianie, Hiszpanie, Turcy i Serbowie.

Konstytucje kantonów określają, jaki język bądź języki są urzędowe na terenie kantonu - w takich językach odbywa się nauka w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach. Na uniwersytetach studia odbywają się po francusku lub niemiecku (po włosku tylko w kantonie Ticino). Absolwent wyższej uczelni powinien móc posługiwać się przynajmniej trzema językami. Coraz popularniejszy w środowisku przemysłowym i reklamy staje się tam język angielski. W kantonach niemieckojęzycznych językiem codziennym Szwajcarów jest dialekt alemański. Językiem niemieckim w Szwajcarii posługuje się zdecydowanie największa ilość mieszkańców, bo 72,8%, francuskim 13%, włoskim 6,5%.

Szwajcarskie Alpy zajmują południową część kraju - około 60%, Wyżyna Szwajcarska 30%, a Jura 10% powierzchni kraju.

Średnia wysokość szwajcarskich Alp wynosi 1700 m n.p.m. Wyróżnia się tam następujące pasma alpejskie: Alpy Berneńskie, Alpy Glarneńskie, Alpy Lepontyńskie, Alpy Livigno, Alpy Retyckie, Alpy Pennińskie i Masyw Mont Blanc.
Najwyższym szczytem jest Dufourspitze (4634 m n.p.m.) leżący w masywie Monte Rosa, na zachód od granicy z Włochami.
Najwyższym szczytem w Jurze jest Mont Tendre (1679 m n.p.m.)

Jest on szóstym pod względem wysokości samodzielnym szczytem alpejskim, leżącym na granicy między Szwajcarią a Włochami, w masywie Matterhorn. Jego sylwetka często utożsamiana jest z symbolem gór. Jego północna ściana ma 1100 m wysokości i jest jedną z najwyższych, niezwykle stromych ścian w Alpach i Europie. Tworzy ona wraz z filarem Walkera na Grandes Jorasses (grań w głównym grzbiecie Masywu Mont Blanc) i północną ścianą Eigeru (szczyt w Alpach Berneńskich) tzw Tryptyk Alpejski - wymarzony cel alpinistów z całego świata. Matterhorn jest jednym z najpóźniej zdobytych szczytów alpejskich, nie tyle z uwagi na trudności techniczne, co ze względu na odstraszający wygląd.

Cała wyżyna pokryta jest wzgórzami, małymi jeziorami i rzekami. Jej średnia wysokość wynosi 580 m. Znajdują się tutaj największe jeziora Szwajcarii: Jezioro Genewskie (581,3 km2) i Jezioro Bodeńskie (541,1 km2), chociaż nie leżą całkowicie w granicach Szwajcarii. Największym jeziorem leżącym całkowicie na terenie kraju jest Neuchatel (218,3 km2). Wyżyna Szwajcarska poprzecinana jest dolinami rzek: Rodan, Ren, Aare i Thur. Na Renie, w pobliżu Schaffhausen znajdują się największe w Europie wodospady - wodospady Rheinfall. Mają one 150 m szerokości i 25 m wysokości. Wyżyna Szwajcarska zajmuje 1/3 powierzchni kraju i mieszka tam około 60% populacji.

Skały tworzące Jurę powstały w okresie jury i zawierają ślady dinozaurów oraz obfitują w skamieliny. W okolicach Courtedoux, w latach 2002-2004 odkryto 1500 śladów dinozaurów, a szacuje się, że jeszcze około 4000 czeka na odkrycie. Najwyższym szczytem tego pasma jest leżący we Francji Cret de la Neige (1720 m n.p.m.), a na terenie Szwajcarii - Mont Tendre (1679 m n.p.m.).

Są to jeziora polodowcowe, a największe są jeziorami granicznymi.

Źródła posiadają tu liczne rzeki, m.in Ren, Aare, Rodan, Inn i Ticino. Bogate są też zapasy wód gruntowych oraz wiele naturalnych i sztucznych jezior - jeziora i inne zbiorniki wodne zawierają 50% szwajcarskich zapasów wody, lodowce 28%, wody gruntowe 20%, a rzeki 2%.

Fauna Szwajcarii jest typowa dla europejskich lasów mieszanych i górskich (sarny, dziki, jelenie, kuny, wiewiórki, borsuki). Introdukowano tam też bobra europejskiego.
W Szwajcarii żyje 50 000 gatunków zwierząt i roślin, z czego około 60 uważa się za zagrożone.

Spośród państw europejskich jej gospodarka posiada najlepszy wskaźnik wolności, a w rankingu ogólnoświatowym zajmuje czwarte miejsce po Hongkongu, Singapurze i Nowej Zelandii.
Szwajcaria posiada stabilną, dobrze prosperującą i zaawansowaną technologicznie gospodarkę, cieszy się ogromnym bogactwem, a w wielu rankingach uznawana jest za najbogatszy kraj na świecie per capita.
Gospodarka tego kraju w przeważającej mierze opiera się na sektorze prywatnym i niskich stawkach podatkowych - kraj został uznany za raj podatkowy.

Zaufanie do tego kraju zbudowano na trwającej od 1815 roku neutralności oraz zasadzie nienaruszalności tajemnicy bankowej.
Szwajcarskie rezerwy złota wynoszą 83 mln uncji jubilerskich, dewizowe szacowane są na około 6•1012 USD. Działa tu ponad 630 banków, z których 5 należy do największych na świecie. Działają tu liczne, znane w świecie przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe, 6 giełd papierów wartościowych.

Natomiast jej sektor bankowy oceniono jako jeden z najbardziej skorumpowanych na świecie.

Jest siedemnastym największym eksporterem, a Zurych i Genewa są uważane za miasta globalne (o międzynarodowym zakresie oddziaływania w dziedzinie ekonomicznej, kulturalnej i politycznej), sklasyfikowane odpowiednio jako Alfa i Beta.

Mają tam m.in. siedzibę następujące firmy:

• Novartis AG - przedsiębiorstwo, w którym w 1938 roku Albert Hofmann po raz pierwszy zsyntetyzował LSD - jeden z najsilniejszych psychodelików znanych ludzkości
• Roche Holding AG - koncern medyczny oraz dostawca aparatury medycznej Roche Diagnostics
• Bayer - niemiecki koncern umieścił w Bazylei swoją centralę europejską leków dostępnych bez recepty (OTC), po przejęciu Roche-Consumer Health (RCH) w 2005 r.
• UBS AG - największy bank szwajcarski
• Targi szwajcarskie MCH Group - ze znanymi na całym świecie targami sztuki Art Basel i Baselworld (zegarki i biżuteria)
• Syngenta - największy na świecie producent środków ochrony roślin

Przez Unię Europejską Szwajcaria uznana jest za najbardziej innowacyjny kraj Europy i najbardziej innowacyjny kraj w Globalnym Indeksie Innowacji w 2020 roku.

Tylko około 37% mieszkańców posiada własne domy.

Polega ona w dużej mierze na produkcji specjalistycznych środków chemicznych, wyrobów medycznych i farmaceutycznych, naukowych i precyzyjnych przyrządów pomiarowych oraz instrumentów muzycznych. Największymi eksportowanymi towarami są chemikalia, maszyny/elektronika oraz instrumenty precyzyjne/zegarki. Kolejnym ważnym sektorem szwajcarskiej gospodarki jest sektor usług, a zwłaszcza bankowość i ubezpieczenia oraz turystyka i organizacje międzynarodowe.

W tych miastach znajdują się biura organizacji międzynarodowych, takich jak Światowa Organizacja Handlu (WTO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP), siedziba Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (Lozanna), FIFA, siedziba ONZ w Genewie, Bank Rozrachunków Międzynarodowych.
W miastach tych znajdują się także główne międzynarodowe porty lotnicze Szwajcarii.

W Genewie mieści się siedziba Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (MKCK), który jest częścią Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Jest to najstarsza, najbardziej zasłużona i jedna z najbardziej rozpoznawalnych organizacji na świecie, która otrzymała trzykrotnie Pokojową Nagrodę Nobla (w 1917, 1944 i 1963 r.)

Jest członkiem założycielem Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, uczestniczy w strefie Schengen i jednolitym rynku europejskim na podstawie traktatów dwustronnych. W 1963 roku Szwajcaria dołączyła do Rady Europy. W 2002 roku została pełnoprawnym członkiem ONZ, pozostawiając Watykan jako ostatnie powszechnie uznane państwo bez pełnego członkostwa w ONZ.

Jednocześnie charakteryzują się jednym z najwyższych kosztów życia na świecie.

Kraj ma bardziej elastyczny rynek pracy niż kraje sąsiednie, a stopa bezrobocia jest bardzo niska. W 2016 roku mediana miesięcznego wynagrodzenia brutto wynosiła tam 6502 CHF (równowartość 6597 USD miesięcznie), wystarczyła na pokrycie wysokich kosztów utrzymania. Chociaż 61% populacji zarabiało mniej niż przecietny dochód, nierówność dochodów jest stosunkowo niska, co plasuje Szwajcarię w pierwszej 20-tce krajów pod względem równości dochodów.
Około 8,2% populacji żyje poniżej krajowej granicy ubóstwa, zdefiniowanej w Szwajcarii jako zarabiająca mniej niż 3990 CHF miesięcznie na gospodarstwo domowe składające się z dwojga dorosłych i dwójki dzieci, a kolejne 15% jest zagrożone ubóstwem - znalezienie pracy uważane jest za wyjście z ubóstwa.

Pierwszy uniwersytet w Szwajcarii został założony w Bazylei w 1460 roku - jest to najstarszy uniwersytet w Szwajcarii i jeden z najstarszych na świecie. Biblioteka tego uniwersytetu jest jedną z największych w Szwajcarii. Z instytucją tą związanych było dziewięciu laureatów Nagrody Nobla i dwóch prezydentów Szwajcarii. Wykładali na nim m.in. Erazm z Rotterdamu, Paracelsus, Friedrich Nietzsche, Tadeusz Reichstein, Karl Jaspers czy Carl Gustav Jung.
Największym uniwersytetem w Szwajcarii jest uniwersytet w Zurychu z prawie 25 000 studentów.
W Szwajcarii znajduje się osiem z dziesięciu najlepszych szkół hotelarskich na świecie.

114 laureatów Nagrody Nobla to szwajcarscy naukowcy. Pokojowa Nagroda Nobla została 9 razy przyznana organizacjom z siedzibą w Szwajcarii.

Poświęcone jest ono badaniom fizyki cząstek.
Innym ważnym ośrodkiem badawczym jest Instytut Paula Scherrera - wielodyscyplinarny instytut badawczy dla nauk przyrodniczych i inżynieryjnych, znajdujący się w kantonie Argowia.

Wytwarzana energia pochodzi tam w 56% z hydroelektrowni, a w 39% z energii jądrowej.

Wraz z Meksykiem i Republiką Korei tworzy Grupę ds. Uczciwości Środowiskowej (EIG). Jest ona bardzo aktywna w zakresie przepisów dotyczących recyklingu i przeciwdziałaniu zaśmieceniu i jest jednym z czołowych podmiotów zajmujących się recyklingiem na świecie. Global Green Economy Index 2014 umieścił Szwajcarię w pierwszej dziesiątce zielonych gospodarek na świecie. Szwajcaria opracowała wydajny system recyklingu większości materiałów nadających się do powtórnego przetworzenia. Tradycje te zapoczątkowano już w 1865 roku, gdy z surowców wtórnych przemysłowiec Hans Caspar Escher wyprodukował w Biberist pierwszy nowoczesny szwajcarski papier.
Szwajcaria posiada także ekonomiczny system utylizacji śmieci, który opiera się głównie na recyklingu i wytwarzających energię spalarniach.

14% mężczyzn i 6,5% kobiet w wieku od 20-24 lat deklarowało, że używało konopi indyjskich w ciągu ostatnich 30 dni - są w Szwajcarii nielegalne, chociaż drobne posiadanie zostało zdekryminalizowane karą grzywny w 2012 roku.

Kościoły te ( w niektórych kantonach także Kościół Starokatolicki i gminy żydowskie) są finansowane z oficjalnego opodatkowania wyznawców.
Dominującą religią Szwajcarii jest chrześcijaństwo.

Sporty zimowe są tam bardzo popularne ze względu na szczególne warunki przyrodnicze sprzyjające takiej aktywności. Od drugiej połowy XIX w., wraz z wynalezieniem bobsleju w St. Moritz, tubylcy i turyści uprawiają sporty zimowe. Pierwsze mistrzostwa świata w narciarstwie odbyły się w w Mürren (1931) i St. Moritz (1934). To ostatnie miasto było gospodarzem drugich Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1928 roku i piątych w 1948.
Szwajcarski tenisista Roger Federer jest powszechnie uważany za jednego z najlepszych tenisistów wszechczasów. Wygrał łącznie 20 turniejów wielkoszlemowych, w tym rekordowe 8 tytułów Wimbledonu. Wygrała także rekordowe 6 finałów ATP.

Prekursorzy Szwajcarii ustanowili sojusz ochronny pod koniec XIII w., tworząc luźną konfederację państw, która przetrwała wieki. Karta Federalna z 1291 roku uważana jest za dokument założycielski Szwajcarii.

W 1815 roku kongres wiedeński całkowicie przywrócił szwajcarską niezależność, a mocarstwa europejskie zgodziły się na trwałe uznanie szwajcarskiej neutralności. Od tego czasu Szwajcaria nie toczyła żadnej wojny międzynarodowej i nie wstąpiła do ONZ aż do 2002 roku. Mimo to prowadzi aktywną politykę zagraniczną i często uczestniczy w procesach pokojowych na całym świecie.

Niektóre kantony zaaprobowały to w 1959 roku, podczas gdy na szczeblu federalnym zostało to osiągnięte dopiero w 1971 roku (jeden z kantonów opierał się aż do 1990 roku).
Pierwszą kobietą prezydentem była Ruth Dreifuss w 1999 roku.

Jest to czerwony kwadrat z białym krzyżem greckim na środku.

Znajduje się tam wystarczająco dużo schronów przeciwatomowych, aby pomieścić wszystkich mieszkańców. Związane jest to z ogólnymi przepisami, zgodnie z którymi każdy obywatel musi posiadać dostęp do schronienia w swoim budynku lub w bezpośredniej jego bliskości.

Każdy mężczyzna obowiązany jest tam do odbycia służby wojskowej, po której może zachować broń dla siebie. Ponad to, corocznie musi uczęszczać na obowiązkowy kurs strzelecki.

Słynne czerwone szwajcarskie scyzoryki nie powstały bez przyczyny. Otóż broń używana w XIX-wiecznej armii szwajcarskiej wymagała śrubokrętu do jej rozłożenia. Wymyślono zatem scyzoryk, który kumulował kilka funkcji.

Wybierany jest przez Zgromadzenie Federalne spośród członków Rady Związkowej. Przewodniczy Radzie, pełni funkcje reprezentacyjne, właściwe dla głowy państwa, pozostaje przy tym szefem przypisanego sobie resortu. Konstytucja federalna wyklucza wybór tej samej osoby na następną kadencję. Prezydent nie może zostać wybrany również wiceprezydentem w następnym roku.