Państwa
Ciekawostki o Szwajcarii
Jedno z najmniejszych państw Europy
Szwajcaria to jeden z najbardziej interesujących krajów. Jest niewielkim śródlądowym państwem u zbiegu Europy Zachodniej, Środkowej i Południowej, kojarzonym głównie z bankami, słynnymi czerwonymi scyzorykami, zegarkami szwajcarskimi bądź z serem czy ośrodkami narciarskimi w niebosiężnych Alpach. Szwajcaria to skrzyżowanie Europy germańskiej i romańskiej, co znajduje odzwierciedlenie w czterech głównych regionach językowych. Chociaż większość ludności stanowią niemieckojęzyczni mieszkańcy, szwajcarska tożsamość narodowa ma swoje korzenie we wspólnej historii, wartościach i alpejskiej symbolice.
1
Szwajcaria jest górzysto-wyżynnym krajem śródlądowym, położonym w Europie Zachodniej. Ponieważ nie ma jednego przyjętego przez wszystkich podziału Europy, niektórzy, jak ONZ i National Geographic Szwajcarię zaliczają do Europy Zachodniej (pod względem geopolitycznym), inni traktują ją jako państwo środkowoeuropejskie. Szwajcaria ponad to należy także do regionu zwanego Mitteleuropa ("Europa Środkowa") - ma to charakter nie tylko geograficzny, ale też kulturalny i polityczny.
2
Jest jednym z najmniejszych europejskich krajów. Jego powierzchnia wynosi 41 277 km2, z czego 39 997 km2 zajmuje ląd, a 1280 km2 wody. Rozciągłość kraju z północy na południe wynosi 220 km, a ze wschodu na zachód 350 km.
3
Szwajcaria graniczy z pięcioma państwami. Na wschodzie z Austrią i Liechtensteinem, na zachodzie z Francją, na południu z Włochami, a na północy z Niemcami.
4
Szwajcaria nie posiada dostępu do morza, jej największym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Genewskie. Jest krajem alpejskim - 60% powierzchni kraju zajmują Alpy.
5
Formalnie Szwajcaria nie posiada stolicy, jej funkcję de facto pełni Berno. Berno jest czwartym co do wielkości i ludności miastem Szwajcarii, siedzibą rządu i stolicą kantonu Berno. Miasto założył w 1191 roku książę Zähringen Bertold V i według legendy nazwał je Bern (niedźwiedź), gdyż zabił tam niedźwiedzia podczas polowania. Dziś niedźwiedź znajduje się w miejskim herbie i jest maskotką miasta. Miasto leży nad rzeką Aare, dzielącą je na dwie części połączone mostami. Od XIX w. na wybiegu nad rzeką trzymane są niedźwiedzie. Berno jest ważnym węzłem komunikacyjnym, stanowi siedzibę władz centralnych, zagranicznych przedsiębiorstw oraz organizacji międzynarodowych. Siedzibą rządu zostało w 1848 roku. Główną atrakcją Berna jest średniowieczne stare miasto wpisane na światową listę dziedzictwa kultury UNESCO, a także dom Alberta Einsteina, gdzie fizyk w 1905 roku stworzył teorię względności.
6
Szwajcaria jest federacją demokratyczną oraz parlamentarną, gdzie na szeroką skalę stosowana jest demokracja bezpośrednia (referenda). Szczególnie silna jest tam pozycja parlamentu i władz kantonalnych - ustrój taki nosi nazwę parlamentarno-komitetowy, a jego najbardziej typową cechą jest brak rozdziału pomiędzy władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
Szwajcaria jest federacją podzieloną na 26 kantonów mających charakter organizmów państwowych. Podział kompetencji między federacją a kantonami określa konstytucja.
W Szwajcarii nie istnieje trybunał konstytucyjny.
7
W 2020 roku Szwajcaria liczyła 8,637 mln ludzi. W liczbie tej ponad 25% stanowią osoby nie będące obywatelami tego kraju. Są to głównie Włosi, Niemcy, Portugalczycy, Francuzi, Kosowianie, Hiszpanie, Turcy i Serbowie.
8
W szwajcarskich instytucjach federalnych urzędowymi są cztery języki: niemiecki, francuski, włoski oraz romansz (retoromański - obejmujący pięć grup dialektów romańskich, używanych w kantonie Gryzonia). Konstytucje kantonów określają, jaki język bądź języki są urzędowe na terenie kantonu - w takich językach odbywa się nauka w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach. Na uniwersytetach studia odbywają się po francusku lub niemiecku (po włosku tylko w kantonie Ticino). Absolwent wyższej uczelni powinien móc posługiwać się przynajmniej trzema językami. Coraz popularniejszy w środowisku przemysłowym i reklamy staje się tam język angielski. W kantonach niemieckojęzycznych językiem codziennym Szwajcarów jest dialekt alemański. Językiem niemieckim w Szwajcarii posługuje się zdecydowanie największa ilość mieszkańców, bo 72,8%, francuskim 13%, włoskim 6,5%.
9
Szwajcaria podzielona jest na trzy główne strefy: Alpy, Wyżynę Szwajcarską i góry Jura. Szwajcarskie Alpy zajmują południową część kraju - około 60%, Wyżyna Szwajcarska 30%, a Jura 10% powierzchni kraju.
10
W Szwajcarii znajduje się przeszło ponad 20% całej powierzchni Alp, w tym 48 z 82 szczytów powyżej 4000 m. Średnia wysokość szwajcarskich Alp wynosi 1700 m n.p.m. Wyróżnia się tam następujące pasma alpejskie: Alpy Berneńskie, Alpy Glarneńskie, Alpy Lepontyńskie, Alpy Livigno, Alpy Retyckie, Alpy Pennińskie i Masyw Mont Blanc.
Najwyższym szczytem jest Dufourspitze (4634 m n.p.m.) leżący w masywie Monte Rosa, na zachód od granicy z Włochami.
Najwyższym szczytem w Jurze jest Mont Tendre (1679 m n.p.m.)
