Ludzie

Ciekawostki o Alfredzie Noblu

Znaleźliśmy 20 ciekawostek na temat Alfreda Nobla

Pacyfista, który wynalazł dynamit

Żyjący w XIX wieku Alfred Nobel najbardziej znany jest z tego, że przekazał swoją fortunę na ustanowienie Nagrody Nobla, choć wniósł on także wielki wkład w naukę, zgłaszając za swego życia 355 patentów. Najbardziej znanym jego wynalazkiem jest dynamit, można rzec środek śmiercionośny, ale dla niego najważniejszą sprawą było dobro ludzkości, a nie zagłada, był orędownikiem pokoju.

Był nie tylko naukowcem, interesował się literaturą, sam pisał wiersze, a jego czteroaktowa tragedia do dziś budzi emocje. Był ciekawy świata, mówił i pisał w wielu językach, podróżował po całym świecie. Nie udało mu się jednak założyć rodziny, zmarł bezpotomnie, w samotności.

Alfred Nobel
1
Alfred Nobel żył w latach 1833-1896.

Był szwedzkim chemikiem, inżynierem, wynalazcą, biznesmenem i filantropem. Jego najbardziej znanym osiągnięciem było wynalezienie dynamitu, a także ustanowienie Nagrody Nobla dla tych, którzy "przynieśli największe korzyści ludzkości".

2
Urodził się 21 października 1833 roku w Sztokholmie.

Był trzecim synem Immanuela Nobla, wynalazcy i inżyniera, absolwenta Królewskiego Instytutu Technicznego w Sztokholmie, oraz Karoliny Andriette Nobel, z domu Ahlsell. Para miała ośmioro dzieci, z których tylko czterech synów dożyło wieku dorosłego (Alfred, Robert, Ludvig i Emil).

3
Rodzina Noblów pochodziła z Östra Nöbbelöv, wioski w Skanii, stąd jej nazwisko.

Pierwszym członkiem rodziny był Petrus Olai Nobelius, który poślubił Wendelę Rudbeck, córką prestiżowego szwedzkiego naukowca Olofa Rudbecka, znanego również jako Olof Rudbeck Starszy.

Członkowie rodziny Noblów znani są ze swych zdolności wynalzczych, które czasami określano jako cechę Rudbecka, odziedziczoną po ich przodku Olofie Rudbecku Starszym, oraz ze swojego zainteresowania sztuką.


Dowiedz się więcej ...
4
Alfred oraz jego trzej bracia wczesne dzieciństwo spędzili w biedzie.

Po różnych niepowodzeniach biznesowych, warsztat ojca zbankrutował i został zlicytowany. Immanuel Nobel wyjechał do Sankt Petersburga, by tam poszukać lepszego życia. Rodzina została w Szwecji. Matka, aby utrzymać siebie i dzieci, podjęła pracę jako pomoc w sklepie spożywczym. Alfred, chcąc pomóc matce, sprzedawał na ulicy zapałki.

Ojciec odniósł biznesowy sukces w Rosji, jako producent obrabiarek i materiałów wybuchowych. Wynalazł tokarkę do forniru i rozpoczął prace nad torpedą. W 1842 roku rodzina dołączyła do niego.


5
W Sankt Petersburgu rodzinie dobrze się wiodło.

Mogli już zatrudnić prywatnych nauczycieli dla dzieci. Alfred osiągał świetne wyniki w nauce, zwłaszcza chemii i języków obcych. Interesował się inżynierią i materiałami wybuchowymi, ucząc się podstawowych zasad od swojego ojca. Biegle władał szwedzkim, francuskim, angielskim, rosyjskim, niemieckim i włoskim.

Rozwinął też umiejętności literackie. Pisał wiersze zarówno w języku szwedzkim jak i angielskim. Ich tematem były głównie: samotność, melancholia i sens życia. Napisał tragedię w czterech aktach o rzymskiej szlachciance Beatrice Cenci zatytułowaną "Nemesis". Dramat ten został wydany drukiem w Paryżu w 1896 roku, dokładnie w dniu śmierci autora.

Dowiedz się więcej ...
6
Jako młody człowiek Nobel studiował chemię u Nikołaja Zinina, który był jego prywatnym nauczycielem.

W 1850 roku wyjechał do Paryża, gdzie poznał Ascanio Sobrero, który trzy lata wcześniej wynalazł nitroglicerynę. Nobel zainteresował się wynalazkiem oraz znalezieniem sposobu na kontrolowane używanie nitrogliceryny jako materiału wybuchowego, pod kątem komercyjnego wykorzystania. Sobrero stanowczo sprzeciwiał się stosowaniu nitrogliceryny, która była nieprzewidywalna i eksplodowała pod wpływem zmiennego ciepła lub ciśnienia.

7
W wieku osiemnastu lat wyjechał na rok do Stanów Zjednoczonych na studia.

Przez krótki czas pracował u szwedzko-amerykańskiego wynalazcy Johna Ericssona. Ericsson zaprojektował dla Marynarki Wojennej Unii pancerny okręt wojenny USS Monitor, który odegrał kluczową rolę w bitwie pod Hampton Roads, w wojnie secesyjnej.

W 1857 roku Nobel uzyskał swój pierwszy patent - angielski patent na gazomierz.

8
W 1863 roku rodzina Alfreda Nobla powróciła do Szwecji.

Alfred wraz z ojcem prowadził badania z zastosowaniem materiałów wybuchowych, także z zastosowaniem nitrogliceryny. Podczas jednego z eksperymentów w fabryce w Heleneborg, który odbył się w 1864 roku, doszło do eksplozji, w wyniku której zginął brat Alfreda, dwudziestojednoletni Emil oraz kilka innych osób znajdujących się w budynku.

Pod wpływem tej tragedii, ojciec wycofał się z badań i działalności w ogóle, a Alfred poczuł się zmotywowany do dalszych prac badawczych. Poświęcił się badaniu materiałów wybuchowych, a zwłaszcza bezpiecznej produkcji i stosowania nitrogliceryny. 

W 1863 roku Nobel wynalazł detonator, uzyskał tez swój pierwszy szwedzki patent, dotyczący sposobów przygotowania prochu. W 1865 roku zaprojektował spłonkę.

9
Po wypadku w Helenoborgu Nobel założył firmę Nitroglycerin Aktiebolaget AB w Vinterviken.

W 1867 roku wynalazł dynamit, substancję łatwiejszą i bezpieczniejszą w użyciu niż nitrogliceryna. Swój wynalazek po raz pierwszy zademonstrował w kamieniołomie w Redhill w Anglii. Początkowo zamierzał nazwać go "proszkiem bezpieczeństwa Nobla", ale zdecydował się na "dynamit", odnosząc się do greckiego słowa oznaczającego moc.

Dynamit został opatentowany w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii i był szeroko stosowany w górnictwie i budowie sieci transportowych na całym świecie.

W 1875 roku wynalazł gelignite, znany również jako żelatyna wybuchowa lub po prostu "galareta" - bardziej stabilny i mocniejszy niż dynamit materiał wybuchowy, powszechnie używany w kamieniołomach, kopalniach i podwodnych robotach strzałowych. W 1887 roku opatentował balistyt - proch bezdymny wyprodukowany z użyciem trudno lotnego rozpuszczalnika, który wykorzystywany jest jako proch artyleryjski, a także jako stałe paliwo rakietowe.

10
W 1884 roku Nobel został wybrany członkiem Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.

W 1893 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Uppsali.


11
Nobel zainwestował w przedsiębiorstwo naftowe, które szybko stało się największe na świecie.

Fabryki produkujące dynamit powstawały na całym świecie. Nobel interesował się także innymi branżami przemysłowymi, dlatego zainwestował w przedsięwzięcie swoich braci, Ludviga i Roberta - przedsiębiorstwo naftowe Branobel. Bracia od 1874 roku zaczęli wydobywać ropę naftową w Baku, a po czterech latach, dzięki wsparciu Alfreda założyli przedsiębiorstwo naftowe, które bardzo szybko stało się największym na świecie, drugim po przedsiębiorstwie Rockefellera. Zdominowało ono europejski rynek aż do rewolucji w Rosji.

Posiadało ono setki oddziałów na terytorium dzisiejszej Ukrainy, Polski, Państw Bałtyckich, aż po Ural. W 1918 roku zostały znacjonalizowane.

12
Nobla nazywano najbogatszym wagabundą Europy.

Rozległe interesy w wielu krajach wymagały od niego ciągłego przemieszczania się, dlatego nieustannie znajdował się w podróży. Odwiedzał swoje firmy w Europie i Ameryce, prowadząc jednocześnie dom w Paryżu w latach 1873-1891.

Wraz z rodziną podejmował wiele przedsięwzięć biznesowych, w szczególności będąc właścicielem firmy Bofors, producenta żelaz i stali, z którego rozwinął się w głównego producenta armat i innego uzbrojenia.

13
Alfred Nobel był autorem 355 patentów.

Swój pierwszy patent uzyskał w wieku dwudziestu czterech lat. Większość wynalazków dotyczyła różnej formy materiałów wybuchowych. Najbardziej znanym jego wynalazkiem był dynamit.

14
Nobel interesował się nie tylko nauką, ale też sztuką.

Pisał wiersze, a w jego bibliotece znajdowało się 2600 dzieł, w większości literatury pięknej. Zamiłowanie do literatury sprawiło, że wśród ufundowanych przez niego nagród znajduje się również Literacki Nobel.

15
We wczesnej młodości Alfred Nobel był luteraninem.

W czasie pobytu w Paryżu regularnie uczęszczał do Kościoła Szwecji za Granicą (Svenska kyrkan i utlandet ), instytucji Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Szwecji. Posiada on ponad 40 parafii na całym świecie, skoncentrowanych w Europie Zachodniej. Kościół w Paryżu kierowany był przez pastora Nathana Söderbloma, który w 1930 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

W późniejszym okresie życia Nobel stał się agnostykiem, a następnie ateistą, choć nadal hojnie obdarowywał Kościół.

16
Alfred Nobel nigdy się nie ożenił.

Pozostał kawalerem, choć jego biografowie twierdzą, że miał w swoim życiu co najmniej trzy miłości. Pierwsza z nich, jeszcze w Rosji, Aleksandra, odrzuciła jego oświadczyny. W 1876 roku w wiedeńskiej gazecie pojawiło się ogłoszenie: "Bardzo bogaty, wykształcony straszy mężczyzna zamieszkały w Paryżu pozna biegłą w językach damę w podobnym wieku, by zatrudnić ją jako sekretarkę". Na anons odpowiedziała  austriacko-czeska hrabina Bertha Kinsky , która została jego sekretarką. Choć łączyła ich głęboka przyjaźń, Bertha po niedługim czasie opuściła Nobla, by poślubić swojego poprzedniego kochanka, barona Arthura Gundaccara von Suttnera.

Z Noblem, którego fascynowały jej poglądy na temat pokoju i jej zaangażowanie polityczne, Bertha korespondowała aż do jego śmierci w 1896 roku. Ona też prawdopodobnie wpłynęła na jego decyzję o wpisaniu do testamentu nagrody pokojowej, którą w 1905 roku Akademia przyznała właśnie jej za "szczerą działalność na rzecz pokoju". 

Najdłuższym związkiem Nobla, bo trwającym 18 lat, był związek z Sofiją Hess z Celje w Słowenii. Była to prosta dziewczyna pracująca w kwiaciarni. Ich romans Alfred utrzymywał w tajemnicy.

17
Nobel posiadał wiele rezydencji.

W latach 1865-1873 miał swój dom w Hamburgu, później przeniósł się do Paryża do domu przy Avenue Malakoff. W 1894 roku nabył dwór Björkborn w Szwecji, w którym przebywał latem. Dwór stał się jego ostatnią rezydencją w Szwecji, a po jego śmierci funkcjonował jako muzeum.

Alfred Nobel miał jeszcze rezydencję w San Remo we Włoszech. Była to zabytkowa willa, Villa Nobel nad Morzem Śródziemnym, w której Nobel spędził ostatnie lata swego życia i w której zmarł 10 grudnia 1896 roku.

Alfred Nobel zmarł na zawał serca ( istnieją też informację, że powodem śmierci mógł być udar mózgu) w wieku 63 lat. Został pochowany na Norra begravningsplatsen (Cmentarz Północny) w Sztokholmie.

18
Sąd rozstrzygnął, który kraj powinien być ojczyzną Nobla.

Po jego śmierci między Francją a Szwecją wybuchł konflikt o to, który z tych krajów powinien być uznany za ojczyznę Nobla. Francuski sąd uznał że jednak Szwecja, gdyż "tam, gdzie mężczyzna trzyma swoje konie, tam jest jego dom", a Nobel trzymał swoje ogiery w majątku w Björkborns w Szwecji.

19
Alfred Nobel pozostawił po sobie jeden z największych spadków na świecie.

Testament Nobla, datowany na 27 listopada 1895 roku, był wielkim zaskoczeniem dla rodziny, gdyż spadkodawca zdecydował, że na bazie jego majątku ma powstać fundacja, która będzie zajmowała się przyznawaniem nagród dla tych, którzy przynieśli największe korzyści ludzkości.

Po opodatkowaniu i zapisach na rzecz osób fizycznych, Nobel przewidywał przeznaczenie 94% wszystkich swoich aktywów, czyli 31 225 000 koron szwedzkich ( w tamtym okresie 1 687 837 GBP) na ustanowienie pięciu Nagród Nobla. W 2012 roku kapitał wart był około 3,1 mld SEK (472 mln USD, 337 mln EUR), co stanowi dwukrotność kapitału założycielskiego.

Krewni otrzymali zaledwie o,5% wartości gigantycznego majątku. Królowi Szwecji też nie przypadła do gustu decyzja Nobla, twierdził, że błędem jest rozdawanie pieniędzy cudzoziemcom.

20
Uroczystość wręczania Nagrody Nobla odbywa się zawsze 10 grudnia, w rocznicę śmierci fundatora.

Kłopoty z egzekucją testamentu sprawiły, że nagrody po raz pierwszy przyznano dopiero w 1901 roku, w piątą rocznicę śmierci Alfreda Nobla. Nagrody przyznawane są w następujących dziedzinach: fizyki, chemii, fizjologii lub medycyny, literatury oraz Pokojowa Nagroda Nobla.

W 1968 roku Szwedzki Bank Narodowy ustanowił w dziedzinie ekonomii nagrodę imienia Alfreda Nobla: Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii.

Lubisz ciekawostki?

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy