Ciekawostki o kapibarach

Kapibary należą do rodziny kawiowatych, są więc kuzynami, m.in. kawii domowej, szerzej znanej pod mianem świnki morskiej.  

Gryzonie to odrębny rząd ssaków, do których cech charakterystycznych zalicza się przede wszystkim posiadanie nieustannie rosnących siekaczy, podlegających regularnemu ścieraniu. Występują licznie na wszystkich kontynentach, z czego niektóre gatunki, jak kapibara, zamieszkują tylko określone rejony naszej planety.

Ich występowanie obejmuje północno-centralną część kontynentu aż do północnych rejonów Argentyny. Można więc spotkać je w naturze w państwach takich jak: Brazylia, Boliwia, Ekwador, Peru, Wenezuela czy Kolumbia.

Uzależnione jest to w dużej mierze od klimatu, w którym naturalnie występują, charakteryzującym się przejściowymi porami suchymi i mokrymi. 

Bytują w okolicy zbiorników wodnych, dobrze czują się w środowisku bagiennym, podmokłym. 

Ewolucja wyposażyła je w szereg przystosowań anatomicznych, pozwalających na sprawne funkcjonowanie w różnym środowisku. Ułożenie oczu, uszu i nozdrzy wysoko na głowie pozwala im na prawie całkowite zanurzenie się w trakcie pływania, przy pozostawieniu możliwości obserwacji i swobodnego oddychania. Posiadają błony pławne ułatwiające wodne wędrówki, są również w stanie wytrzymać pod powierzchnią wody do kilku minut. Ich sierść szybko wysycha, a dzięki odpowiednio długim kończynom sprawnie i szybko przemieszczają się po lądzie.

Najczęściej tworzą grupy liczące do 30 osobników. Mają tendencję do zwiększania liczebności grup w okresach pogorszenia warunków klimatycznych, czyli w porze suchej, gdy dostęp do wody i pożywienia jest utrudniony, a kapibary stają się wyjątkowo łatwym celem ataku drapieżników. 

Zwierzęta te wykształciły system komunikowania się, służący między innymi do ostrzegania przed niebezpieczeństwem. Do arsenału odgłosów, jakie z siebie wydają, zaliczyć można chrząknięcia, piski i gwizdy. 

Znaczą teren dzięki gruczołom zapachowym, jako jedyne gryzonie posiadają też gruczoły potowe, które spełniają funkcję regulującą temperaturę oraz mogą wspomagać komunikację przy udziale wydzielin zapachowych.

Żywią się miejscową roślinnością, nasionami i owocami, niekiedy zapuszczają się w rejony hodowli bydła, kuszone perspektywą posilenia się paszą. 

W warunkach domowych nie pogardzą sianem, warzywami a nawet chlebem, który, podobnie jak obgryzana przez nie w warunkach naturalnych kora drzewna, może pomóc im w ścieraniu siekaczy.

Młode samice są w stanie wydać na świat potomstwo już w drugim roku swojego życia. Ciąża trwa około pięciu miesięcy i skutkuje narodzinami najczęściej czterech młodych. Najwięcej kapibar rodzi się na wiosnę, co na półkuli południowej przypada na miesiące wrzesień-październik.

Wśród młodych kapibar istnieje bardzo wysoka śmiertelność, sięgająca nawet 95%. Dorosłe osobniki są w stanie dożyć do 10 lat, jednak w naturze taka sytuacja ma miejsce rzadko z uwagi na obecność licznych drapieżników, polujących na te gryzonie.

Kapibary przebywające na lądzie muszą bacznie wypatrywać polującego na nie jaguara, z kolei w wodzie narażają się na ataki anakondy, piranii lub kajmanów. Zagrożenie może jednak przyjść nawet z powietrza, bowiem ptaki, takie jak orły czy harpie wielkie również gustują w ich mięsie.

Mięso kapibary od dawna stanowiło składnik pożywienia rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej. Obecnie również niektóre z tych zwierząt hodowane są do celów kulinarnych. 

W Wenezueli popularność mięsa kapibary doprowadziła do znacznego uszczuplenia populacji, co poskutkowało interwencją tamtejszego rządu, zmierzającą do zatrzymania wyniszczającej gatunek praktyki poprzez nadanie zwierzętom statusu ochronnego. Rocznie jedynie 20% całej populacji wenezuelskiej może zostać upolowana w celach spożywczych. Kwestie prawne niestety nie niwelują nielegalnych praktyk, więc ocenia się, że odsetek rokrocznie zabijanych zwierząt jest zdecydowanie wyższy.

W czasach szerzenia wiary katolickiej wśród rdzennej ludności Ameryki Południowej i konieczności przestrzegania wytycznych Kościoła przez nowych wyznawców, misjonarze natknęli się na problem natury etyczno-kulinarnej. 

Indianie regularnie spożywali mięso kapibary, która jednak bytowała w wodzie. Pojawiło się pytanie, czy można uznać ją w związku z tym za rybę, a odpowiedź na nie mógł dać jedynie zwierzchnik Kościoła. Papież przychylił się do argumentacji opartej o środowisko życia i rybi posmak mięsa i wydał zgodę, by kapibarę, jako rybę, spożywać w okresach postu.

Co ciekawe, decyzja nigdy nie została oficjalnie cofnięta, zatem można powiedzieć, że zgodnie z oficjalnym stanowiskiem Watykanu kapibara wielka to gatunek ryby.

Przemysł skórzany w Ameryce Południowej wykorzystujący skóry kapibary wielkiej wciąż ma się dobrze. Produkcja ma na celu stworzenie akcesoriów, takich jak torebki, paski, rękawiczki i buty.

Podobnie jak ich mniejsi kuzyni, kapibary również wykazują cechy umożliwiające ich oswojenie do warunków domowych.

Mają łagodne usposobienie, a styl życia w grupie sprawia, że są zwierzętami towarzyskimi. 

W Polsce nie ma prawnych przeciwwskazań do tego, by przyjąć to zwierzę pod swój dach. Decydując się jednak na opiekę trzeba wziąć pod uwagę długość życia gryzonia, potrzebę posiadania odpowiednio dużej i dopasowanej przestrzeni, specyfikę jego funkcjonowania oraz wymagania żywieniowe.

Filmy z udziałem tych zwierząt można spotkać na platformach takich jak Instagram, ale prawdziwą rewolucję przeprowadzają na innym popularnym serwisie - TikToku.

Hasztag #kapibara w połowie 2023 roku ma tam prawie 300 mln wyświetleń i wciąż zyskuje nowych odbiorców. Na zamieszczonych materiałach można zobaczyć te przyjazne gryzonie w różnych sytuacjach, stworzono dla nich nawet specjalny motyw muzyczny.