Architektura

Teatro Amazonas - opera w sercu amazońskiego lasu deszczowego

Jedna z najpiękniejszych scen operowych świata

Teatro Amazonas to jeden z najważniejszych teatrów Brazylii i główną atrakcją miasta Manaus. Zlokalizowany  w Largo de São Sebastião, historycznym centrum miasta, swoją inaugurację miał w 1896 roku, aby sprostać pragnieniom ówczesnej elity Amazonii.

Uważany jest powszechnie za jeden z najpiękniejszych teatrów na świecie. Dzięki renesansowemu stylowi z unikalnymi detalami na kopule budynku, stał się jednym z najbardziej znanych zabytków Brazylii, a także największym symbolem kulturowym Manaus. Jest "klejnotem" w sercu amazońskiego lasu deszczowego, "Paryżem Tropików".


Manaus - miasto na skraju lasu deszczowego

Manaus znajduje się w Brazylii, jest największym miastem Amazonii, leżącym u ujścia rzeki Rio Negro do Amazonki. Miasto znane jest również jako  „Paris dos Trópicos” („Paryż tropików”) i „Metrópole da Amazônia” („Metropolia Amazonii”).

Swoje istnienie rozpoczęło jako mały fort, São José da Barra, założony w 1669 roku przez portugalskich osadników. W 1832 roku osadzie przyznano prawa wioski, którą nazwano Manaus, nawiązując do plemienia Manaos, mieszkającego kiedyś na tych terenach (w lokalnym języku Manaus oznacza "Matkę Boga"). 

Prawa miejskie Manaus uzyskało w 1848 roku. Okres prosperity miasta przypada na lata 1890-1920. Wtedy to, w związku z ogromnym zapotrzebowaniem na kauczuk,  zaczęły w Manaus powstawać finansowe fortuny. Kauczuk wówczas zajmował w brazylijskim eksporcie tak ważne miejsce, jak kawa, a region ten przez długi czas był jego jedynym dostawcą.

 Manaus swój rozwój zawdzięczało m.in portowi rzecznemu z pływającymi nabrzeżami, dostępnemu dla statków oceanicznych (budowę portu w 1902 roku ukończyła firma polskiego inżyniera Bronisława Rymkiewicza). Podróżnicy i kupcy ze wszystkich krajów mogli podróżować w górę Amazonki. Zaowocowało to ogromnym sukcesem społecznym i gospodarczym, dzięki czemu powstały pierwsze linie dalekobieżne - od 1877 roku statki regularnie kursowały między Manaus a Liverpoolem, a od 1881 roku także między Manaus a Nowym Jorkiem.

Miasto było bardzo bogate i dzięki temu jako pierwsze miasto w Ameryce Południowej miało zelektryfikowany transport publiczny i pierwszy system telefoniczny w Amazonii. Kauczuk uczynił wiele osób milionerami, a imigranci z północno-wschodniej Brazylii przybywali tam, aby się wzbogacić.

W 1876 roku Anglik Henry Wickham zdobył nasiona kauczukowca brazylijskiego (Hevea brasiliensis). Dzięki temu Anglicy mogli założyć plantacje kauczukowca w południowo-wschodniej Azji. Wkrótce cena kauczuku spadła, a dodatkowo, w 1920 roku wynaleziono kauczuk syntetyczny. Efektem tego było znaczne zubożenie miasta i koniec jego "złotego okresu".

Budynek Opery symbolem ówczesnych możliwości miasta

Budowę Teatro Amazonas po raz pierwszy zaproponował w 1881 roku deputowany Antonio José Fernandes Júnior, który chciał, aby w sercu amazońskiego lasu powstał budynek wyjątkowy pod każdym względem. Pomysł polegał na zbudowaniu teatru, który nie byłby zwykłą salą koncertową, ale majestatycznym budynkiem, który przybliżał by Manaus do stolicy Francji, Paryża. Ogłoszono konkurs na projekt, zatwierdzając odpowiedni wysoki budżet.

Wybrano projekt wykonany przez biuro inżynieryjno-architektoniczne z Lizbony - Gabinete Português de Engenharia e Arquitectura. Budowa pod kierownictwem włoskiego architekta Celestiala Sacardima rozpoczęła się w 1884 roku i przebiegała w wolnym tempie prze piętnaście lat.  Do realizacji projektu sprowadzono z Europy nie tylko specjalistów, takich jak architekci, budowniczowie, malarze i rzeźbiarze, ale także materiały. Gdy w 1895 roku zakończono prace murarskie i wykonano zewnętrzną elewacje, rozpoczęto prace wykończeniowe i dekoratorskie wnętrza.

Teatro Amazonas wykonano w stylu renesansowym

Za wystrój wnętrza odpowiadał dekorator Pernambuco (jeden z 26 stanów Brazylii), Crispim do Amaral, z wyjątkiem korytarza, najbardziej luksusowej części budynku, przekazanej włoskiemu artyście Domenico de Angelis. Wyposażenie wnętrza w stylu Ludwika XV przywieziono z Francji, dachówki sprowadzono z Alzacji, stalowe ściany z Glasgow, a marmur na schody, posągi i kolumny z Carrary, z Włoch. 

Kopuła pokryta jest 36 tysiącami zdobionych płytek ceramicznych pomalowanych w kolorach flagi narodowej Brazylii. Domenico de Angelis namalował panele zdobiące sufity audytorium i sali audiencyjnej. Kurtyna z obrazem "Spotkanie wód" została pierwotnie stworzona w Paryżu przez Crispima do Amarala.

Żyrandole, w ilości 198, sprowadzono z Włoch, w tym 32 z Wenecji, wykonane ze szkła Murano. Podłogi w  Salão Nobre (Wielka Sala)  wykonano z drewna brazylijskiego i europejskiego. Tam też na suficie umieszczone jest malowidło Domenico de Angelis, które nazwano "Gloryfikacją Sztuk Pięknych Amazonii". W sali tej odbywały się wielkie wydarzenia towarzyskie tamtych czasów.

Struktura wewnętrzna Opery

Sala koncertowa teatru może pomieścić 701 osób, rozmieszczonych pomiędzy widownią a trzema piętrami lóż, korytarzem ozdobionym barokowymi elementami i malowidłem sufitowym. Na cześć znanych kompozytorów klasycznych i dramaturgów, takich jak Arystofanes, Moliere, Rossini, Mozart, Verdii i inni, umieszczono ich popiersia na kolumnach parteru.

Na sklepieniu sufitu znajdują się cztery płótna namalowane w Paryżu przez Casa Carpzot, na których przedstawiono alegorie muzyki, tańca, tragedii oraz hołd złożony wielkiemu brazylijskiemu kompozytorowi Carlosowi Gomesowi. Pośrodku znajduje się złoty żyrandol z weneckimi kryształami, który w celu konserwacji opuszcza się do poziomu krzeseł.

Teatro Amazonas posiada doskonałą akustykę i nie wymaga wzmacniania dźwięku.

Pierwsze przedstawienie miało miejsce 7 stycznia 1897 roku

Wystawiono wówczas włoską operę "La Gioconda" Amilcare Ponchielli, w której wystąpił Enrico Caruso. W teatrze występowali liczni brazylijscy i międzynarodowi artyści. W 1911 roku zaprezentował się tam brazylijski kompozytor Heitor Villa-Lobos. W 1996 roku, na stulecie teatru wystąpił światowej sławy tenor Jose Carreras.

Na scenie Teatro Amazonas zaśpiewał też Luciano Pavarotti, ale nie był to zaplanowany koncert. Zaśpiewał on dla niewielkiej grupy osób towarzyszących mu podczas zwiedzania teatru.

Na deskach teatru występowali też m.in. The White Stripes, Spice Girls, Roger Waters z Pink Floyd, Bibi Fereira i aktorka Fernanda Montenegro.

Teatro Amazonas praktycznie nie funkcjonował przez 90 lat

Gdy Manaus straciło swoje podstawowe źródło dochodu, w 1924 roku teatr został zamknięty na prawie 90 lat. Dopiero w 2001 roku władze postanowiły przywrócić mu dawną świetność. Dokonano renowacji budynku i obecnie jest on siedzibą Amazońskiej Orkiestry Filharmonicznej i gospodarzem corocznego festiwalu filmowego.

Jest też miejscem wielu imprez
, m.in. Amazońskiego Festiwalu Operowego, Amazońskiego Festiwalu Jazzowego, Amazońskiego Festiwalu Tańca, Amazońskiego Festiwalu Muzyki, Festiwalu Teatralnego Amazonii i Festiwalu Filmowego.

W 1971 roku otwarto tam Muzeum Teatralne Amazonas, którego celem jest pokazanie najrzadszych elementów wyposażenia, z którego teatr korzystał w czasach swojej największej świetności. Można tam znaleźć przedmioty osobistego użytku artystów, m.in. buty tancerzy Margot Fonteyn, Marcelo Mourao Gomesa, Any Laguna I Michaiła Barysznikowa. Porcelanowe wazy, angielskie dzbany, holenderska porcelanowa spluwaczka, lampy z 1896 roku oraz programy przedstawień z końca XIX wieku.

W 1966 roku Teatro Amazonas został wpisany na listę Narodowego Dziedzictwa Historycznego.

 

 

Powiązane artykuły