Amazonia to obszar znajdujący się w Ameryce Południowej, w większości pokryty tropikalnym lasem deszczowym. Jest najbogatszym gatunkowo rejonem na Ziemi, w którym do dziś napotkać można ludy, które nie zetknęły się z cywilizacją zachodu.
1
Amazonia leży w granicach aż dziewięciu państw.
Największy jej obszar (60%) leży na terenie Brazylii, następnie Peru (12,8%), Boliwii (7,7%), Kolumbii (7,1%), Wenezueli (6,1%), Gujany (3,1%), Surinamu (2,5%), Gujany Francuskiej (1,4%) i Ekwadoru (1%).
2
Amazonię zamieszkuje ponad 30 milionów ludzi.
Populacja tego obszaru dzieli się na aż 350 różnych grup etnicznych. 9% tej populacji to ludność tubylcza, często dobrze odizolowana od reszty świata.
3
Pierwsi ludzcy osadnicy pojawili się w Amazonii około 11,200 lat temu.
Przez długi czas żyjąca tam ludność tworzyła jedynie społeczności w obrębie plemiennych wiosek. Pierwsze wielkie cywilizacje zaczęły powstawać około 1500 lat temu. Jedną z nich była cywilizacja Marajoara, która zaczęła się rozwijać około 3000 lat temu a jej dynamiczny rozkwit nastąpił nastąpił w latach 800 - 1400 n.e. Upadek amazońskich cywilizacji wiąże się ściśle z europejską kolonizacją tych terenów.
4
Pierwszym Europejczykiem, który dotarł do Amazonki i przemierzył ją wzdłuż był Francisco de Orellana - hiszpański podróżnik i konkwistador.
Opisywał on, że w latach 40 XV wieku wzdłuż rzeki żyła rozwinięta cywilizacja. Jego podania jednak nie zyskały uznania, gdyż nie natrafiono w tym obszarze na żadne liczne skupiska ludzi. Nie oznacza to jednak, że jej tam nie było. Najprawdopodobniej ludzie tam żyjący wymarli na skutek chorób zawleczonych przez Europejczyków takich jak ospa.
5
Bioróżnorodność Amazonii jest największa na świecie.
Szacuje się, że 10% wszystkich gatunków żyje właśnie tutaj. W Amazonii znajdziemy ponad 2,5 miliona gatunków owadów, 2200 gatunków ryb, 428 gatunków płazów, 378 gatunków gadów, 1294 gatunki ptaków i 427 gatunków ssaków. Całość tej fauny zamieszkuje tereny roślinne złożone z przynajmniej 40 tysięcy gatunków roślin.
6
Według badań, na kilometrze kwadratowym ekwadorskiej puszczy amazońskiej znajduje się aż 1100 gatunków drzew.
Liczba różnorodnych gatunków drzew w Amazonii jest szacowana na 16 tysięcy.
7
Wylesianie obszarów Amazonii jest jednym z największych zagrożeń, nie tylko lokalnie ale i dla całej planety.
Do 2018 roku udało się człowiekowi zniszczyć około 17% lasów amazońskich a należy wziąć pod uwagę, że jeszcze w latach 60 XX wieku obszar puszczy amazońskiej był nietknięty.
8
Amazonia zajmuje powierzchnię 7 mln km2.
Teren ten znajduje się w dorzeczu Amazonki, najdłuższej rzeki kontynentu (a według niektórych także na Ziemi). Aż 5,5 mln km2, to amazońskie tropikalne lasy deszczowe.
9
Amazońskie lasy deszczowe powstały w Eocenie, porastają naszą planetę on minimum 55 milionów lat.
Największy wpływ na bujny rozwój życia w tym rejonie miał Ocean Atlantycki, dostarczający olbrzymie masy wilgoci.
10
Amazońskie lasy są nawożone… pyłem z Sahary.
Coroczne ubytki nawozu spowodowane wypłukiwaniem gleb przez Amazonkę są uzupełniane bogatym w fosfor pyłem który jest transportowany wiatrem z obszaru Sahary a dokładnie z półpustyni Bodele znajdującej się na terytorium Czadu. Według badań NASA, rocznie na teren Amazonii dostaje się około 27,7 milionów ton pyłu saharyjskiego.
11
Ponad 10% globalnych pokładów węgla jest zmagazynowane w amazońskiej zieleni.
Według badań, hektar lasów jest w stanie zmagazynować od 620 do 370 kg węgla rocznie. W 2021 roku zaobserwowano jednak, że po razy pierwszy Amazonia wyemitowała więcej gazów cieplarnianych niż udało jej się zmagazynować.
12
Gleby w Amazonii są żyzne bardzo krótko, dlatego rolnicy wycinają kolejne jej obszary by móc kontynuować uprawy.
Duża część wyciętych lasów służy później do wypasu bydła, według statystyk aż 91% ziemi wykorzystywane jest w tym celu. To właśnie przez te rolnicze praktyki obszary leśne Amazonii stale się zmniejszają. Zmiany są zatrważające i łatwo widoczne z kosmosu. W latach 1991 - 2000 wycięto aż 172 tysiące km2 lasów.
13
Produkty sojowe nie takie eko?
Jak się okazuje, Brazylia jest największym producentem soi na świecie. W celu zwiększenia upraw na terenie tego kraju trwa nieustanna wycinka. Warto więc się zastanowić, czy produkty, które znajdujemy na półkach supermarketów są tak naprawdę eko, czy po prostu padamy ofiarą marketingu za którego fasadą trwa bezlitosna dewastacja dziewiczych terenów zielonych naszej planety.
14
W 2019 roku przez Amazonię przetoczyła się niespotykana dotychczas fala pożarów.
W samej Brazylii wybuchło w tym roku prawie 73 tysiące pożarów, z czego ponad połowa wybuchłą na terytorium Amazonii.
15
W ostatnich latach podejmuje się coraz więcej inicjatyw mających na celu ochronę Amazonii.
Dla przykładu, od kwietnia 2019 roku Ekwador zaprzestał wydobycia ropy na powierzchni 180 tysięcy hektarów puszczy, zakazano również sprzedaży terenów leśnych firmom z branży naftowej. Ponadto wyznacza się coraz więcej obszarów chronionych prawnie, a ich powierzchnia obecnie wynosi 1,73 mln km2.
16
Wraz z niszczeniem amazońskich lasów często wyniszczeniu ulegają również tubylcze ludy i ich tradycje.
Choć niektóre plemiona usilnie walczą z naporem rabunkowej gospodarki, nie wszystkim udaje się przetrwać. Do dziś nie wiadomo ile społeczności, które mogły żyć w tym obszarze od setek a nawet tysięcy lat zostało bezpowrotnie wyeliminowanych.
17
Jak widać, nie tylko amazońskie zwierzęta i rośliny są zagrożone bezmyślną chęcią zysku ale i ludzie.
Oczywiście wszystkich zmian nie da się powstrzymać, jest nas coraz więcej i konsumujemy coraz szerszy wachlarz dóbr. Ochronę środowiska da się pogodzić z rozwojem cywilizacyjnym, potrzeba do tego jednak dobrego i skutecznego prawa, masy pieniędzy i adaptacji nowych technologii takich jak produkcja mięsa in vitro czy farm wertykalnych. Ziemia jest w stanie pomieścić dużo więcej ludzi niż żyje obecnie, jeśli tylko będziemy wykorzystywać jej zasoby mądrze i wdrażać najnowsze, mniej zasobożerne i bardziej wydajne technologie.
