Znaleźliśmy 43 ciekawostki na temat Bolesława III Krzywoustego
Lepiej zginąć od miecza za ojczyznę niż kupując zhańbiony żywot służyć obcym.
Bolesław Krzywousty był jednym z wybitnych książąt polskich. Po objęciu władzy musiał zmagać się z podziałem swojego państwa i nieprzychylnością państw ościennych. Nie bał się konfrontacji zarówno na arenie politycznej jak i wojskowej. Przez długie lata toczył wojnę ze swoim bratem Zbigniewem co zapewne wpłynęło na jego decyzje odnośnie regulacji sukcesji władzy na ziemiach polskich. Udowodnił swoje męstwo i zmysł taktyczny podczas wojen na Pomorzu Gdańskim i Zachodnim oraz talent do organizowania małżeństw swoich dzieci. Niektórzy z przeciwników Bolesława na sam widok jego wojsk postanawiali się podporządkować. Pozostawił po sobie Polskę scaloną, powiększoną o nowe ziemie jednak rozbitą na dzielnice.
1
Bolesław III Krzywousty urodził się 20 sierpnia 1086 roku. Był synem Władysława I Hermana i Judyty czeskiej.
2
Opieką i wsparciem przy wychowaniu młodego Bolesława był komes Sieciech. Po wygnaniu Sieciecha rolę tę przejął Skarbimir z rodu Awdańców.
3
Bolesław w przeciwieństwie do swojego ojca wspierał w sporze o inwestyturę papieża Paschalisa II. Działania te doprowadziły do wzrostu autorytetu władcy.
4
Objął władzę 1102 roku w podzielonej na dzielnice Polsce.
Był bardzo młody i niedoświadczony, w chwili objęcia rządów miał dopiero 16 lat. Sprawował władzę nad ziemiami polskimi wspólnie ze swoim bratem Zbigniewem.
5
Jesienią 1102 roku podczas jednej z wypraw Bolesława na Pomorze zdobyto Białograd.
Zbigniew sprzeciwiał się interwencjom zbrojnym swojego brata i miał racje, gdyż akcje odwetowe ludów pomorskich skierowane były przeciwko Zbigniewowi a nie Bolesławowi.
6
W 1103 roku Bolesław Krzywousty ożenił się ze Zbysławą Światopełkówną, ruską księżniczką.
Mariaż ten miał na celu zjednanie sobie przychylności Rusi Kijowskiej. Zbigniew nie pojawił się na uroczystości ślubnej.
7
W 1103 roku musiał zmagać się z atakami czeskiego księcia Borzywoja II, które zostały zainspirowane przez Zbigniewa.
Ataki udało się odeprzeć a następnie zaatakować i złupić Morawy. W drodze powrotnej jednak polskie wojska zostały rozbite.
8
W latach 1103 – 1105 Krzywousty prowadził ataki na Pomorze, aby osłabić sojusz swojego brata z Pomorzanami.
W 1103 oblegał Kołobrzeg, którego nie udało mu się zająć. Późniejsze kampanie z lat 1104 – 1105 zakończyły się pełnym powodzeniem.
9
W roku 1106 Bolesław sprzymierzył się z Borzywojem II a następnie również z węgierskim Kolomanem i przy wsparciu wojsk ruskich uderzył na brata. Rozpoczął się okres wojny domowej, która miała doprowadzić do scalenia kraju.
Wojska Bolesława bez większych problemów zajęły Gniezno, Kalisz, Łęczycę i Spycimierz. Sukcesy sprzymierzonych wojsk doprowadziły do zawarcia ugody w Łęczycy pomiędzy Bolesławem a Zbigniewem. Na mocy porozumienia Bolesław został księciem zwierzchnim całej polski a Zbigniew otrzymał jako lenno Mazowsze.
10
Po odniesieniu sukcesów w scaleniu Polski, Bolesław sprzymierzył się z królem węgierskim Kolomanem i uderzył na Czechy, by na tronie obsadzić swojego sojusznika Świętopełka. Wyprawa zakończyła się sukcesem.
11
Bolesław ostatecznie wygnał swojego brata, gdy ten odmówił wykonania przez niego poleceń i nie wsparł go militarnie podczas wyprawy. Zbigniew zbiegł do Czech, gdzie zyskał sobie poparcie Świętopełka.
12
Odparł atak wojsk niemieckich króla Henryka V, który miał miejsce w 1109 roku.
Pretekstem do najazdu były pretensje Zbigniewa do utraconych ziem. Walki miały miejsce na Śląsku, najbardziej znanymi bitwami z tej kampanii są obrona Bytomia Odrzańskiego, Głogowa i Wrocławia oraz bitwa na Psim Polu.
13
W 1110 roku Bolesław wyprawił się ponownie na Czechy z myślą o obsadzeniu na czeskim tronie Sobiesława I, brata Borzywoja II. Kampania zakończyła się fiaskiem a Bolesław, nie chcąc zaogniać i tak napiętych stosunków z Henrykiem V zawarł rozejm z Czechami.
Na jego mocy do Czech powrócił ukrywający się w Polsce Sobiesław a do Polski powrócił Zbigniew. Powrót brata jak zwykle wiązał się z problemami, gdyż ten nie chciał uznać władzy zwierzchniej brata i robił wszystko by podważać pozycję Bolesława.
14
Nie mogąc dojść do porozumienia ze Zbigniewem, Bolesław postanowił oślepić swojego brata. Za ten czyn spotkało go potępienie ze strony społeczeństwa a arcybiskup gnieźnieński Marcin nałożył na niego ekskomunikę.
15
Według Galla Anonima Bolesław otrzymał przebaczenie od Zbigniewa.
16
W wyniku oślepienia Zbigniew zmarł a jego śmierć brata oburzyła jego zwolenników i doprowadziła do kryzysu politycznego w Polsce. Aby zażegnać patową sytuację Krzywousty zdecydował się na odprawienie publicznej pokuty i odbycie pielgrzymki do klasztoru św. Idziego na Węgrzech.
17
Zbigniew nie był jedyną osobą, która została oślepiona przez Krzywoustego.
Doszło także do oślepienia palatyna Skarbimira, który zbuntował się przeciw Bolesławowi około roku 1115. Do dziś nie są jasne powody, dla których rozgorzał konflikt możnowładcy z księciem ale jak to zwykle w owych czasach bywało, zapewne chodziło o wpływy, wprowadzenie ustawy sukcesyjnej przez Bolesława lub nawiązanie współpracy Skarbimira z Pomorzanami.
18
W latach 1115 – 1119 Krzywousty prowadził kampanię na ziemiach pomorskich.
W 1115 roku spustoszył ziemie plemienne na ziemiach pruskich. To pozwoliło mu spokojnie przygotować się do inwazji na Pomorze Gdańskie. Kampania zakończyła się przyłączeniem do terenu Polski ziem Pomorza Gdańskiego. Podbito miasta Słupsk i Gdańsk a ich książęta zostali pozbawieni władzy zwierzchniej i zdegradowani do roli komesów grodowych.
19
Od roku 1119 Krzywousty skoncentrował się na podboju Pomorza Zachodniego.
Jego wojska pustoszyły pomorskie grody i osady a miejscową ludność przesiedlano w głąb kraju. W latach 1121 – 1122 wojska Bolesława Krzywoustego skierowały się w stronę Szczecina – bardzo dobrze ufortyfikowanego grodu. Dzięki sprzyjającym warunkom pogodowym udało się pokonać zamarznięte rozlewiska i zdobyć miasto. Wojska księcia dokonały rzezi mieszkańców a pozostałych przy życiu zmuszono siłą do posłuszeństwa.
20
W 1122 Bolesław Krzywousty zhołdował ziemie Pomorza Zachodniego i ustanowił tamtejszego księcia Warcisława I swym lennikiem.
21
Walki na Pomorzu Zachodnim trwały do roku 1123, gdy wojska Krzywoustego dotarli najprawdopodobniej do Rugii, której to jednak nie udało im się zająć.
22
W latach 20 XII wieku Bolesław przeprowadził akcję chrystianizacyjną ziem pomorskich, która miała wzmocnić jego władzę zwierzchnią nad nowo podbitymi terenami.
Burzono świątynie pogańskie a na ich miejsce stawiano pierwsze kościoły. W większości przypadków chrystianizacja nowych ziem przeprowadzana była w sposób pokojowy i względnie szybko.
23
W 1127 na ziemiach Pomorza Zachodniego wybuchła zaraza, która była przyczyną pierwszych buntów pogańskich na nowych ziemiach polski.
Inicjatorami buntów byli dawni kapłani pogańscy, którzy powiązali moment pojawienia się zarazy z gniewem bogów. W tłumieniu zapędów separatystycznych Warcisław ściśle współpracował z Bolesławem a jego polityka okazała się skuteczna.
24
W 1130 roku Bolesław przy wsparciu duńskiego księcia Magnusa Silnego przeprowadził atak na wyspę Rugię.
Do walk jednak nie doszło, gdyż na sam widok wojsk polsko-duńskich lokalni mieszkańcy uznali zwierzchnictwo Bolesława Krzywoustego. W zamian za pomoc militarną Bolesław miał wspomóc dążenia Magnusa do tronu szwedzkiego.
25
Bolesławowi udało się do roku 1130 opanować ziemie położone na lewym brzegu Odry aż po wyspę Rugię.
26
W roku 1134 połączone siły króla węgierskiego Beli II i księcia przemyskiego Władymirki zajęły Małopolskę dochodząc aż do Wiślicy. W wyniku tych wydarzeń polski książę zmuszony był stawić się na sąd cesarski w Magdeburgu 26 czerwca 1135 roku.
Krzywousty grając na zwłokę wysłał tylko swoich posłów, którzy zostali odesłani przez cesarza zaraz po przybyciu. Cesarz ustanowił nowy termin spotkania na 15 sierpnia 1135 roku w Merseburgu i na ten zjazd Bolesław stawił się już osobiście.
27
W wyniku ustaleń zjazdu w Merseburgu, cesarz niemiecki Lotar III uznał prawa polski do Pomorza a w zamian za to Bolesław zgodził się na poddanie wasalne ziem pomorskich i zapłatę trybutu za te ziemie w wysokości 6000 grzywien srebra. Polska musiała także zawrzeć pokój z Belą II i uznać jego władzę na Węgrzech. Pokój miał zostać przypieczętowany zawarciem związku małżeńskiego pomiędzy córką Bolesława i synem Beli, jednak do małżeństwa nie doszło.
28
Po zakończeniu pertraktacji w Merseburgu odbyły się uroczystości kościelne, podczas których Bolesław niósł miecz cesarski. Zaszczytu tego dostąpić mogli tylko władcy uznawani przez cesarza za suwerennych.
29
Ostatnie lata swojego panowania Bolesław poświęcił na unormowanie stosunków z sąsiadami, zażegnaniem konfliktów oraz sprawami małżeńskimi swoich dzieci.
30
Według niektórych hipotez opactwo benedyktyńskie w Tyńcu miało powstać dzięki fundacji Krzywoustego.
31
Bolesław ustanowił zasadę pryncypatu-senioratu, która miała chronić jedność państwa i uchronić kraj przed walką jego synów o władzę. Zasada została ustanowiona w latach 1115 – 1117 a weszła w życie po śmierci Krzywoustego. Oryginalny dokument ustawy sukcesyjnej został sporządzony w roku 1137.
32
Na mocy ustawy sukcesyjnej Krzywousty podzielił kraj na dzielnice.
Dzielnica senioralna miała swoją stolicę w Krakowie i była niedziedziczna i niepodzielna. W jej skład wchodziły: ziemia krakowska, sieradzka i łęczycka oraz Pomorze Gdańskie.
33
Ustawa sukcesyjna zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego.
34
Oficjalną walutą nadrzędną w państwie Krzywoustego były dwustronne polskie denary.
Za panowania księcia pojawiły się też w obiegu brakteaty czyli jednostronnie bite monety o niskiej wartości. Pozwalały one na wprowadzenie do obrotu większej ilości pieniądza przy niewystarczającej ilości posiadanego srebra.
35
Za panowania Bolesława Krzywoustego ukończono budowę katedry wawelskiej.
36
Podczas rządów księcia Bolesława w Polsce zaczęto utrwalać na piśmie dzieje rodu piastowskiego.
Najbardziej znanym z tego okresu kronikarzem był Gall Anonim czyli anonimowy mnich benedyktyński. Według ostatnich badań Gall Anonim był wenecjaninem. Jego Chronica Polonorum powstawała w latach 1112 – 1116 i obejmuje wydarzenia od zamierzchłych, legendarnych czasów sprzed panowania Mieszka I aż po rok 1114.
37
Gall Anonim często podkreślał rycerskość i cnoty księcia Bolesława.
38
Przydomek Bolesława wziął się najprawdopodobniej ze schorzenia lub obrażeń, których władca nabawił się w roku 1114.
39
Krzywousty pojawiał się wielokrotnie w malarstwie polskim i światowym. Jego portrety malowali między innymi: Jan Matejko, Aleksander Lesser, Marcello Bacciarelli czy Benoit Farjat.
40
Bolesław Krzywousty ożenił się dwukrotnie.
41
Pierwszą jego żoną była Zbysława Światopełkówna, córka Światopełka II Michała, Wielkiego Księcia Kijowskiego.
Z małżeństwa ze Zbysławą Bolesław miał trójkę dzieci, syna Władysława II Wygnańca, nieznaną z imienia córkę i nieznanego z imienia syna, który zmarł krótko po narodzinach.
42
Drugą żoną Krzywoustego była Salomea z Bergu.
Z tego małżeństwa Krzywousty miał 6 synów: Leszka, Kazimierza, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka III Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza II Sprawiedliwego oraz 6 córek: Ryksę, Dobroniegę Ludgardę, Judytę, Agnieszkę, Gertrudę i nieznaną z imienia córkę urodzoną pomiędzy 1117 a 1122 rokiem.
43
Bolesław Krzywousty zmarł 28 października 1138 roku w Sochaczewie. Prawdopodobnie został pochowany w Płocku.
