Ludzie

Ciekawostki o Janie III Sobieskim

Znaleźliśmy 44 ciekawostki na temat Jana III Sobieskiego

Lew Lechistanu

Jan III Sobieski był królem Polski przez dwadzieścia dwa lata. Był osobą bardzo dobrze wykształconą, posługującą się kilkoma językami obcymi, dla którego nauka, sztuka i szeroko pojęta kultura były niezmiernie istotne. Był mecenasem sztuki, artystów i uczonych, a jednocześnie świetnym żołnierzem mającym bogate doświadczenie na polach bitew. W historii Europy zapisał się na stałe jako pogromca islamu, bohater odsieczy wiedeńskiej - "Lew Lechistanu".
Jan III Sobieski
1
Jan III Sobieski herbu Janina, był królem Polski począwszy od 21 maja 1674 roku do 17 czerwca 1696 roku.
Został wybrany przez szlachtę na sejmie elekcyjnym po śmierci króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Sprawował władzę przez 22 lata.
2
Urodził się 17 sierpnia 1629 roku na zamku w Olesku na Ukrainie.
Olesko było prywatnym miastem szlacheckim lokowanym w 1441 roku, położonym w XVI wieku w województwie ruskim.  Obecnie leży 23 km na północ od Złoczowa, 72 km od Lwowa i 5 km od Podhorców, nad jednym z ramion Styru (prawy dopływ Prypeci) zwanym Liberią. Pierwotnie zamek był własnością rodziny Sienieńskich z Sienna, Daniłowiczów, a następnie Sobieskich i Rzewuskich. Jan Sobieski, już jako król, dwukrotnie odwiedzał później zamek, raz w kwietniu 1682 roku, a następnie w 1687 - wraz z żoną Marią Kazimierą i dworzaninem, Francuzem, Daleyrac. Według kronikarzy, władca stwierdził, że "chce odwiedzić miejsce i pokój, w którym się urodził". Według kronikarzy również, w dniu narodzin władcy, pod zamek podjeżdżały oddziały tatarskie.
3
Według jednej z hipotez, w tym samym miejscu przyszedł na świat poprzednik na tronie Jana III Sobieskiego - Michał Korybut Wiśniowiecki.
Według innej, było to w pobliskim Białym Kamieniu.
4
Dzieciństwo spędził Sobieski w rezydencji pradziada, hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, w Żółkwi.
Jan Sobieski spokrewniony był z potężnym rodem Żółkiewskich poprzez matkę, Zofię Teofilę z Daniłowiczów, wojewodziankę ruską - był prawnukiem hetmana. Żółkiew była ulubioną rezydencją króla i tam, już w dorosłym życiu, spędzał najwięcej czasu.
5
Jan Sobieski pochodził z rodu Sobieskich z Sobieszyna - wsi szlacheckiej stanowiącej gniazdo rodu.
Jego ojcem był działacz polityczny Jakub Sobieski (pod koniec życia kasztelan krakowski), a dziadkiem Marek Sobieski - magnat, wojewoda, kasztelan lubelski, chorąży wielki koronny, starosta łucki. Obaj, oprócz sprawowania wysokich funkcji państwowych, odznaczyli się zasługami na polu walki (Marek, jako wprawny szermierz, cieszył się zaufaniem i uznaniem Stefana Batorego). Natomiast matką Jana Sobieskiego była Zofia Teofila z Daniłowiczów Sobieska , córka wojewody ruskiego Jana Daniłowicza i Zofii z Żółkiewskich - córki hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Rodzice Sobieskiego posiadali siedmioro potomstwa, z czego jedynie czworo dożyło dorosłości: Marek - rotmistrz wojsk koronnych, który zginął w niewoli tatarskiej (trafił do niej po bitwie pod Batohem, gdzie pojmały go wojska Chmielnickiego), Katarzyna - żona Michała Kazimierza Radziwiłła i Anna - wstąpiła do zakonu benedyktynek, gdzie zmarła w wieku 19 lat.
6
Krewni króla ze strony Sobieskich, Daniłowiczów i Żółkiewskich byli zasłużeni w walkach z Turkami i Tatarami.
Ich postawa i zaangażowanie w sprawy ojczyzny miały wielki wpływ na ukształtowanie i poglądy przyszłego króla. Spędzając dzieciństwo w Żółkwi, Jan wychowywał się w atmosferze kultu pradziadka, który był dla niego wzorem żołnierza i obywatela.
7
Jan, a także jego brat Marek, otrzymali staranne wykształcenie.
Jakub Sobieski bardzo zabiegał o gruntowną znajomość przez synów kilku języków obcych. Dbał, aby oprócz nauki słownictwa i gramatyki, chłopcy uczyli się języków obcych poprzez konwersację, gdyż, jak twierdził "milczeniem żaden się żadnego języka nie nauczył". Nauka odbywała się według szczegółowej instrukcji sporządzonej przez ojca, która obejmowała, oprócz języków obcych i innych dziedzin nauki, także ćwiczenia pobożności, relaks i utrzymywanie higieny osobistej.
8
Dalsze kształcenie braci odbywało się w Krakowie, w Kolegium Nowodworskiego.
Jan i Marek przybyli do Krakowa w 1640 roku, jednak zanim zapisali się do szkoły, na prywatnych lekcjach pobierali naukę łaciny. Po kilku miesiącach dokształcania się, bracia znakomicie zdali egzamin wstępny, dlatego przyjęto ich od razu do klasy drugiej, tzw. "poetyki". Kształcenie w szkole odbywało się pod okiem znakomitych pedagogów, którzy odegrali ogromną rolę w ich wychowaniu. Nauczyciele owi lansowali model wodza-żołnierza, koncepcję rządów nad państwem wybitnej jednostki, zerwanie z powszechnymi nawykami szlacheckimi, stałe utrzymywanie gotowości bojowej państwa i zapewnienie skarbowi państwa odpowiednio wysokich dochodów.
9
Po zakończeniu edukacji w Kolegium Nowodworskiego, bracia Sobiescy rozpoczęli studia na Wydziale Filozoficznym Akademii Krakowskiej.
Studiowali w latach 1643-1646, byli pilnymi i sumiennymi studentami. Jan Sobieski nawiązał w czasie studiów przyjaźń z dziekanem Wojciechem Dąbrowskim, który ponoć przepowiedział mu koronę królewską. Edukacja odbyta w Krakowie miała ogromny wpływ na dalsze życie przyszłego króla.
10
Po studiach bracia przez dwa i pół roku przebywali za granicą, zwiedzając Niemcy, Niderlandy, Francję i Anglię.
W czasie tego pobytu Jan poznał wielu wybitnych dowódców i przywódców politycznych, m.in. Wielkiego Kondeusza (wybitny dowódca wojskowy, książę Ludwik de Bourbon-Conde), króla Karola II Stuarta (król Anglii i Szkocji), Wilhelma II Orańskiego (książę Oranii-Nassau). Ćwiczył się w wojskowości, zapoznawał się z organizacją armii francuskiej, szwedzkiej i hiszpańskiej, oglądał najlepsze w ówczesnej Europie fortyfikacje w Niderlandach. Zajmował się także studiowaniem klasycznych tekstów - Tacyta, Salustiusza, Liwiusza i Swetoniusza. W Paryżu zapisał się do Czerwonej Kompanii gwardii królewskiej. W stolicy Francji zastała go wiadomość o śmierci ojca, tam też uczestniczył w żałobnej mszy celebrowanej przez legata papieskiego.
11
Dbałość o staranne wykształcenie od najmłodszych lat, ukończenie dobrych szkół, a także podróże zagraniczne zaowocowały tym, że na tle współczesnych Jan III Sobieski był osobą bardzo dobrze wykształconą, znającą kilka języków obcych.
Biegle znał łacinę, francuski, niemiecki oraz podstawy włoskiego, tureckiego i greki. Nauczył się też podstaw języka tatarskiego, co później przydało mu się w trakcie przesłuchiwania tatarskich jeńców wziętych do niewoli pod Wiedniem. Jako pięćdziesięciolatek rozpoczął naukę języka hiszpańskiego, aby móc czytać hiszpańskie teksty w oryginale. Znajomość wielu języków obcych oraz pasja czytania książek (zarówno literatury klasycznej, jak i współczesnych mu wolnomyślicieli) uczyniło z niego wykształconego humanistę.
12
Sobieski wystarał się nawet u papieża o specjalne pozwolenie na czytanie dzieł z indeksu ksiąg zakazanych.
Był to opracowany i ogłaszany przez Kościół katolicki spis publikacji, których nie wolno było czytać, posiadać i rozpowszechniać bez zezwolenia władz kościelnych. Były to dzieła uznane za niezgodne z doktryną katolicką, a wśród nich znalazły się dzieła naukowe i filozoficzne, m.in. Galileusza, Kanta, Kartezjusza, Keplera, Kopernika, Monteskiusza, Frycza Modrzewskiego, Woltera oraz 29 łacińskich wydań Pisma Świętego czy przekłady Biblii w językach narodowych.
13
Jan Sobieski był zagorzałym bibliofilem, który zarówno w Wilanowie, jak i w innych swoich zamkach, pałacach i kamienicach we Lwowie posiadał biblioteki.
W bibliotece w Wilanowie zgromadził prywatną kolekcję książek liczącą około 7000 woluminów. W swoich bibliotekach zatrudniał bibliotekarzy oraz zlecał zakupy dużych ilości książek w zachodniej Europie. Jego księgozbiorem zajmował się m.in. polski naukowiec Adam Adamandy Kochański - jezuita, matematyk i mechanik, a także filozof i fizyk.
14
Sobieski bardzo zainteresowany był różnymi dziedzinami nauki.
Interesował się szczególnie geografią, matematyką, astronomią, architekturą oraz inżynierią. Utrzymywał wiele kontaktów z ówczesnymi wybitnymi naukowcami - korespondował z nimi, wielu znał osobiście, jak Tytus Liwiusz Burattini (polski wynalazca włoskiego pochodzenia, m.in. fizyk, geograf, architekt, meteorolog, twórca miary powszechnej), Stanisław Solski (matematyk, architekt) czy Jan Heweliusz (gdański astronom, matematyk i konstruktor instrumentów naukowych). Bardzo cenił Heweliusza, asystował mu podczas pracy i obserwacji gwiazd. Zamówił też u niego zestaw instrumentów obserwacyjnych: globus niebieski i ziemski, mikroskop, dwie lunety i polemoskop (prototyp peryskopu), a Heweliusz w uznaniu wiedzy astronomicznej króla, wspomniał o nim we wstępie do jednego ze swych dzieł.
15
Pasją króla była geografia.
Był honorowym członkiem i protektorem pierwszego w historii stowarzyszenia geograficznego - włoskiej Akademii Argonautów, założonej w 1684 roku przez franciszkanina Vincenza Coronelli. Posiadał imponującą kolekcję map, widoków miast, książek o tematyce geograficznej.
16
Posiadał rozległą wiedzę historyczną, umiejętności pisarskie i był perfekcjonistą w dziedzinie retoryki.
W retoryce kształcił się w Krakowie, gdzie kładziono na nią ogromny nacisk, gdyż umiejętność ta predystynowała szlachecką młodzież do funkcji publicznych. Sobieski pisał prace, w których przedstawiał swoje poglądy polityczne, komentował sytuację w innych krajach i  krytykował niektóre instytucje w Rzeczpospolitej.
17
Z zagranicznych wojaży bracia Sobiescy powrócili w 1648 roku, na wieść o wybuchu powstania Chmielnickiego - powstanie Kozaków Zaporoskich i chłopstwa ruskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego.
Jan po powrocie do kraju przejął po ojcu (nadaniem króla Jana Kazimierza) starostwo jaworowskie. Obaj bracia zaciągnęli się do wojska i jako rotmistrzowie, na czele własnych chorągwi, husarskiej i kozackiej brali udział w bitwie pod Zborowem. Jan brał udział w odsieczy Zbaraża, w którym wśród oblężonych przebywał jego brat Marek. Już w randze pułkownika, Jan brał udział w trzydniowej bitwie pod Beresteczkiem w 1651 roku, gdzie został ciężko ranny w głowę. Uratowali go podkomendni, którzy nieprzytomnego dowódcę znieśli z pola bitwy chroniąc go przed niechybną niewolą.
18
Sobieski został ranny również w pojedynku z Michałem Kazimierzem Pacem.
Michał Kazimierz Pac był wojewodą wileńskim, hetmanem polnym i hetmanem wielkim litewskim. Był on przeciwnikiem obozu profrancuskiego, na czele którego stał hetman wielki koronny Jan Sobieski, Pac był zwolennikiem Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Istniała między nimi wrogość, której nie dało się ukryć, jednak ciężkie czasy wojny z Turcją wymusiły konieczność współdziałania wojsk litewskich z koronnymi. Pac jak mógł sabotował działania Sobieskiego. W 1673 roku w przededniu bitwy pod Chocimiem omal nie opuścił obozu, co zresztą zrobił zaraz po bitwie. Do końca życia pozostał zdeklarowanym wrogiem króla.
19
W czerwcu 1652 roku w bitwie pod Batohem, brat Jana Sobieskiego, Marek dostał się do niewoli tatarskiej, w której został zamordowany wraz z kilkoma tysiącami polskich jeńców.
Jan nie brał udziału w bitwie, co spowodowane było ciężką chorobą i długotrwałym leczeniem we Lwowie. Śmierć brata wyzwoliła w Janie osobistą nienawiść do muzułmanów, co popchnęło go do przeprowadzenia samowolnej zasadzki na posła tatarskiego. Przed skandalem dyplomatycznym uchroniła go interwencja oboźnego Stefana Czarnieckiego. Sobieski brał później udział w rokowaniach z Tatarami, był nawet zakładnikiem strony polskiej w tych rokowaniach. Wykorzystał ten fakt do obserwacji konstrukcji obozu tatarskiego, co przydało mu się w kolejnych walkach.
20
W 1654 roku od 29 marca do 21 maja Sobieski przebywał incognito z poselstwem polskim w Stambule, poznając język turecki i tatarski.
Wprawdzie znał już podstawy tych języków, ale zależało mu, aby poznać je w taki sposób, by móc się w nich komunikować. Do końca życia nie posiadł jednak tej umiejętności w sposób biegły, tak jak łacinę, francuski, włoski czy niemiecki.
21
W 1655 roku w wojnie z Cesarstwem Rosyjskim, walczył w bitwie pod Ochmatowem.
W tym samym roku Szwecja rozpoczęła wojnę z Rzeczpospolitą, a pretekstem były pretensje Jana Kazimierza do tronu szwedzkiego. Dogodnością był fakt, że Rzeczpospolita w tym czasie prowadziła na wschodzie kraju obronę przed ofensywą moskiewsko-kozacką podczas IV wojny polsko-rosyjskiej. Zaraz na początku potopu szwedzkiego, Sobieski wraz z wieloma innymi oddziałami poddał się pod Ujściem pod protekcję króla szwedzkiego Karola X Gustawa i jako pułkownik wojska kwarcianego (elitarne, zaciężne oddziały wojskowe) złożył przysięgę wierności królowi szwedzkiemu. Był to akt zdrady wobec króla Jana Kazimierza i fakt ten do dziś stanowi najbardziej kontrowersyjny aspekt w biografii Jana Sobieskiego. Mówi się też o prawdopodobnym epizodzie uczestnictwa Jana Sobieskiego, przyszłego króla Polski w oblężeniu Jasnej Góry.
22
Trudno usprawiedliwiać dziś Sobieskiego, zachował się tak, jak większość polskiej szlachty w tamtych czasach. Należał jednak do grupy pierwszych, którzy do Szwedów przystali i pozostał na ich służbie dłużej niż większość polskiej szlachty.
Rekompensatę może stanowić jego późniejsze zaangażowanie w sprawy kraju. Można też uznać, że będąc w jednej z najlepszych i najlepiej zorganizowanych armii ówczesnego świata, zdobył umiejętności, które pozwoliły mu później wygrywać na polach bitew.
23
Szwedzką armię opuścił w 1656 roku i pod Łańcutem zgłosił się pod komendę Stefana Czarnieckiego.
Król Szwecji Karol X Gustaw, w odwecie rozkazał powiesić na szubienicy portrety oraz tablice z nazwiskami Sobieskiego i innych dowódców wojsk kwarcianych, którzy powrócili do prawowitego władcy.
24
Sobieski walczył teraz pod komendą Jerzego Lubomirskiego w Wielkopolsce i Prusach Królewskich.
Brał udział w bitwie pod Warką, atakował szańce Torunia by w końcu stanąć u boku króla polskiego Jana II Kazimierza w obozie pod Warszawą, gdzie król awansował go na chorążego wielkiego koronnego. Wsławił się udziałem w bitwie pod Warszawą, walczył przeciwko wojskom siedmiogrodzkim Jerzego II Rakoczego, brał udział w oblężeniu pruskiego Sztumu i Torunia, tytułując się wówczas pułkownikiem królewskim.
25
W 1655 roku podczas zabawy dworskiej przy okazji sejmu warszawskiego, Jan Sobieski poznał dwórkę królowej Ludwiki Marii Gonzagi, Marię Kazimierę d'Arquien de la Grange.
Związkowi temu patronowała sama królowa, która chciała w osobie Sobieskiego zdobyć sprzymierzeńca dla swojego profrancuskiego stronnictwa. Ostatecznie Maria Kazimiera wyszła za mąż z Jana "Sobiepana" Zamoyskiego, który był osobą bardzo majętną, a na dodatek, w czasie potopu szwedzkiego przez cały czas zachował wierność polskiemu władcy. Tajemnicą poliszynela była jednak emocjonalna więź łącząca Marię Kazimierę z Janem Sobieskim. Zarówno sprawy uczuciowe, jak i wizja kształtu ustrojowego Rzeczypospolitej skłoniły Sobieskiego do opcji francuskiej, bycia konsekwentnym członkiem stronnictwa francuskiego i sojusznikiem dworu królewskiego aż do śmierci królowej Ludwiki Marii i abdykacji króla Jana Kazimierza.
26
Po śmierci Jana "Sobiepana" Zamoyskiego, która nastąpiła w kilka lat po ślubie z Marią Kazimierą, Sobieski wziął 14 maja 1665 roku tajny, a 5 lipca oficjalny ślub z Marysieńką.
Oficjalny ślub był wielkim wydarzeniem w ówczesnej Europie. Ślubu udzielił nuncjusz apostolski Antonio Pignatelli (późniejszy papież Innocenty XII), a relację ze ślubu zamieściła największa ówczesna gazeta europejska "Gazette de France". Ślub ten odbył się w atmosferze skandalu, ponieważ odbył się w czasie trwania żałoby po zmarłym Janie Zamoyskim, a ślub tajny został zawarty tydzień po śmierci pierwszego męża Marii Kazimiery.
27
Sobieski jako marszałek wielki koronny i hetman wielki koronny, sprawował władzę nad wojskiem i w znacznej mierze nad dyplomacją państwową, stając się jednym z najważniejszych, potężnych i wpływowych ludzi w państwie.
Był człowiekiem sukcesu, co udowodnił na polach bitewnych, posiadał poparcie społeczne, pełnił ważne i zaszczytne funkcje w państwie - to wszystko dało mu możliwość przejęcia pełnej władzy. Liczne uchwały sejmików wzywały go do przejęcia kontroli nad Rzeczpospolitą. Nie skorzystał jednak z szansy objęcia funkcji dyktatora.
28
Po abdykacji Jana II Kazimierza Wazy, Sobieski popierał kandydaturę francuskiego księcia Wielkiego Kondeusza do korony polskiej.
Po wyborze króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego przeszedł do opozycyjnego stronnictwa tzw. malkontentów. Zawiązał spisek detronizacyjny i doprowadził pierwszy raz w historii Rzeczypospolitej do zerwania sejmu koronacyjnego. Stał się głównym wrogiem frakcji dworskiej i osobistym wrogiem Michała Kazimierza Paca, przywódcy tego stronnictwa.
29
W 1671 roku Sobieski odparł duży najazd Tatarów, ale wobec buntu hetmana wielkiego litewskiego Michała Kazimierza Paca, nie dokończył walk.
Twierdza w Kamieńcu Podolskim była w bardzo złym stanie i po tureckim ataku padła, a Podole przeszło na 27 lat pod tureckie panowanie. Rzeczpospolita zgodziła się płacić sułtanowi roczny haracz, ale sejm odrzucił ratyfikację pokoju w Brzeszczu, co oznaczało kontynuowanie wojny.
30
Jesienią 1672 roku Sobieski przeprowadził jedną z najbardziej spektakularnych operacji wojskowych, w historii znaną jako wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie.
Dysponując zaledwie trzema tysiącami jazdy pobił kilkudziesięciotysięczne wojsko tatarskie, uwalniając z jasyru 44 ty. ludzi. 11 listopada 1673 roku odniósł zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem, co przyniosło mu sławę w świecie i koronę polską.
31
Po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1673 roku, odbył się sejm elekcyjny, na którym szlachta, przy sprzeciwie części posłów litewskich, wybrała 21 maja 1674 roku Jana III Sobieskiego na króla Polski.
Koronacja, ze względu na trudną sytuację w kraju, odbyła się dopiero w 1676 roku.
32
Gdy w 1683 roku Turcy szykowali się do wielkiej wyprawy wojennej, Sobieski obawiał się, że uderzą z terenu Podola na Rzeczpospolitą, na Lwów i Kraków.
Turcja uderzyła jednak na Austrię i po trzech miesiącach armia wielkiego wezyra Kara Mustafy obległa Wiedeń. Sobieski natychmiast, nie czekając na posiłki litewskie, pomaszerował na Wiedeń, w błyskawicznym tempie - 400 km w 8 dni, na odsiecz austriackiej stolicy.
33
Pod dowództwem Sobieskiego 12 września 1683 roku rozegrała się wielka bitwa pod Wiedniem, która zakończyła się pogromem Turków.
Turków poległo 15 tys., a chrześcijan zaledwie 3 tys. Papież Innocenty XI z okazji wiktorii wiedeńskiej ustanowił 12 września święto imienia Maryi, które obchodzone jest po dziś dzień 9 października. W marszu przez Węgry za cofającymi się Turkami, Sobieski odniósł jeszcze jedno znaczące zwycięstwo pod Parkanami, gdzie nieprzyjaciel stracił 10 tys. ludzi, a w grudniu wraz z całym wojskiem wrócił do Krakowa.
34
Sobieski wykorzystując swoje doświadczenie wojenne, zreformował wojsko Rzeczpospolitej.
Zmienił organizację i wyposażenie wojska. Z oddziałów piechoty znikła pika, a muszkieterzy zostali wyposażeni w berdysze (broń drzewcowa, będąca ciężkim, szerokim toporem o zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu). Zwiększył znaczenie artylerii i dragonii (żołnierze tej formacji walczyli pieszo, a poruszali się konno, używali zarówno broni palnej, jak i białej broni, od XVIII w. walczyli również konno), a ciężkozbrojna husaria pozostawała główną siłą przełamującą.
35
Chciał zreformować państwo poprzez utworzenie silnego, sprawnego rządu królewskiego.
Chciał tego dokonać poprzez uporządkowanie obrad sejmowych i ograniczenie roli sejmików. Dążył do utworzenia w Rzeczpospolitej monarchii dziedzicznej, początkowo przez system elekcji następcy vivente rege, tzn. za życia króla. Chciał uregulować sprawy w Wielkim Księstwie Litewskim obsadzając najważniejsze stanowiska Sapiehami, aby ograniczyć wpływy opozycyjnie nastawionych Paców. Jednak Sapiehowie dążąc do samodzielności, zwrócili się przeciwko królowi, doprowadzając do buntu na Litwie. To wszystko nie przysporzyło królowi popularności. Starania króla nie powiodły się i następowała dalsza degradacja polskiego parlamentaryzmu.
36
Sobieski zasłynął jako mecenas kultury.
Objął opieką wielu artystów, w tym architektów, malarzy, rzeźbiarzy, a także humanistów, matematyków i astronomów. Wielu z nich nobilitował (uszlachcenie) i indygenował (uznanie obcego szlachectwa, nadanie zagranicznemu rodowi obywatelstwa i związanych z nim przywilejów).
37
Zawsze cenił i szanował Heweliusza, dlatego obdarzył go szczególnymi przywilejami.

Zapewnił mu dożywotnią pensję i zwolnił jego browar z podatków. Zgodnie z regułą wzajemności, Heweliusz nazwał nowo odkryty gwiazdozbiór Tarczą Sobieskiego.

Heweliusz też darzył króla sympatią i w 1676 roku, z okazji elekcji króla, wysłał wyhodowane przez siebie cytryny.

Sobieski odwiedzał kilkakrotnie Heweliusza w Gdańsku, bywał w jego obserwatorium jeszcze nie będąc królem, a także już jako król. W czasie królewskich odwiedzin przyznał Heweliuszowi roczną pensję w wysokości 1000 florenów oraz inne przywileje. Gdy obserwatorium Heweliusza spłonęło w 1679 roku, król wspomagał go dodatkowymi funduszami.

38
Król sponsorował wydawanie książek naukowych.
Dzięki takiej donacji, Heweliusz opublikował Atlas ciał niebieskich - najdokładniejszy w tamtych czasach katalog położeń gwiazd, zawierający 1564 pozycji. W podziękowaniu, Heweliusz zadedykował go królowi.
39
Z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego został wybudowany w Wilanowie barokowy pałac królewski.
Zgodnie z obowiązującym w Rzeczpospolitej prawem, król nie mógł nabywać dóbr ziemskich, więc majątek w Wilanowie kupił dla niego przyjaciel, wojewoda ruski i podskarbi wielki koronny, Marek Matczyński. Sobieski, jako człowiek bywający w wielu krajach Europy, oczytany, dokładnie wiedział, jak ma wyglądać jego nowa posiadłość. Chciał, aby była to pięknie położona włoska willa nawiązująca do tradycji antycznej, otoczona pięknym ogrodem i zaopatrywana przez rozbudowany odpowiednio folwark. Projekt nazwany został Villa Nova, co było początkiem nowej nazwy majątku. Pałac z otaczającym parkiem oraz zabudowaniami zachował niezmienioną formę architektoniczną, walory historyczne i artystyczne. W 1994 roku został uznany za pomnik historii.
40
Sobieski ufundował też kościół kapucynów i kościół św. Kazimierza na Nowym Mieście w Warszawie, a także kaplicę Królewską w Gdańsku.
W kościele kapucynów, ufundowanym jako votum za wiktorię wiedeńską, w kaplicy królewskiej bł. Anioła z Akry, spoczywa serce króla.
41
Jan III Sobieski ożenił się w 1665 roku z Marią Kazimierą d'Arquien, zwaną Marysieńką, córką francuskiego markiza Henryka d'Arquien, wdową po wojewodzie sandomierskim Janie Sobiepanie Zamoyskim.
Mieli ośmioro dzieci: Jakuba Ludwika (po śmierci ojca pretendował do tronu polskiego), Teresę Teofilę, Adelajdę Ludwikę, Marię Teresę, Teresę Kunegundę, Aleksandra Benedykta, Konstantego Władysława i Jana. Ich portrety wykonane w XVII wieku znajdują się w pałacu w Wilanowie. W sumie urodziło im się dwanaścioro dzieci, ale czworo (cztery córki) zmarło zaraz po porodzie. Sobieski był też biologicznym ojcem syna francuskiego urzędnika, z którego żoną miał romans w trakcie europejskiej podróży w latach 1646-1648. Sprawa ta wyszła na jaw dopiero za panowania króla.
42
Król, zwłaszcza pod koniec życia, cierpiał na wiele dolegliwości i był bardzo schorowany.
Cierpiał m.in. na otyłość, dnę moczanową, kamicę nerkową, nadciśnienie, zapalenie zatok i syfilis, którego nabawił się we Francji. Syfilis w tamtych czasach leczony był rtęcią, która spowodowała uszkodzenie nerek. Podanie przez królewskiego lekarza Jonasa zbyt dużej dawki rtęci i wiele współistniejących chorób było prawdopodobnie przyczyną ataku serca, w wyniku którego król zmarł.
43
Jan III Sobieski zmarł w Wilanowie 17 czerwca 1696 roku, w wieku 67 lat.
Marysieńka po śmierci króla opuściła Wilanów i wyjechała z kraju. Zmarła w 1716 roku w Blois, we Francji. Oboje pochowani są w Krakowie, w krypcie św. Leonarda na Wawelu.
44
Choć ród Sobieskich nie należał do potentatów finansowych, jednak dwaj kolejni przodkowie Jana III spowodowali, że stał się on rodem magnackim.
Jan odziedziczył ogromny majątek (jednak nieporównywalny z fortunami Zamoyskich czy Radziwiłłów), którego ze względu na śmierć brata Marka, był jedynym dysponentem. Po ojcu przejął majątki rodowe na Lubelszczyźnie i Rusi Czerwonej, a także kamienicę we Lwowie, a po matce Olesko. Po wygaśnięciu rodu Żółkiewskich przejął ich majątki, w tym m.in. Wolę Giełczewską, Pomorzany, Zborów i Złoczów na Podolu oraz Błudów na Wołyniu. Majątek ten udało mu się znacznie pomnożyć własnymi działaniami. Znaczne wpływy przynosiło mu też pełnienie starostw. W momencie przejmowania władzy w Rzeczpospolitej posiadał status wielkiego magnata.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

33 ciekawostki o Stanisławie Auguście Poniatowskim
33 ciekawostki o Stanisławie Auguście Poniatowskim
Ostatni król Polski
Stanisław August Poniatowski, po ośmiu stuleciach panowania królów na ziemiach polskich, zakończył istnienie monarchii w Rzeczpospolitej. Okres jego p ...
23 ciekawostki o Stefanie Batorym
23 ciekawostki o Stefanie Batorym
Książę siedmiogrodzki i elekcyjny król Polski
Książę Siedmiogrodu Stefan Batory, po ucieczce z Rzeczpospolitej Henryka Walezego, stał się niespodziewanie najsilniejszym pretendentem do tronu polsk ...
13 ciekawostek o Michale Korybucie Wiśniowieckim
13 ciekawostek o Michale Korybucie Wiśniowieckim
Król o ogromnym apetycie na pomarańcze
Michał Korybut Wiśniowiecki był władcą Polski stosunkowo krótko, bo zaledwie cztery lata. Był królem elekcyjnym, którego obecność na tronie nie w smak ...
43 ciekawostki o Bolesławie III Krzywoustym
43 ciekawostki o Bolesławie III Krzywoustym
Lepiej zginąć od miecza za ojczyznę niż kupując zhańbiony żywot służyć obcym.
Bolesław Krzywousty był jednym z wybitnych książąt polskich. Po objęciu władzy musiał zmagać się z podziałem swojego państwa i nieprzychylnością państ ...
40 ciekawostek o Kazimierzu III Wielkim
40 ciekawostek o Kazimierzu III Wielkim
Ostatni Piast na tronie polskim
Był jednym z największych polskich królów. Kazimierz Wielki znany był ze swojego zamiłowania do kobiet. Miewał wiele kochanek oraz dwukrotnie wziął bi ...
34 ciekawostki o Władysławie II Jagielle
34 ciekawostki o Władysławie II Jagielle
Sprowadził zakon krzyżacki do parteru i rozpoczął nową linię dynastyczną w dziejach Polski
Obejmując w 1377 roku stanowisko wielkiego księcia litewskiego zapewne nie przychodziło Jagielle na myśl, że już niecałą dekadę później zostanie króle ...
15 ciekawostek o Mieszku II Lambercie
15 ciekawostek o Mieszku II Lambercie
Król o dużym potencjale, który trafił na bardzo niesprzyjające okoliczności
Mieszko II Lambert nie rządził Polską zbyt długo. Zastał kraj skłócony z sąsiadami i narażony na ataki. Niebezpieczeństwo groziło mu także ze strony b ...
22 ciekawostki o Władysławie II Wygnańcu
22 ciekawostki o Władysławie II Wygnańcu
Pierwszy książę senior okresu rozbicia dzielnicowego
Choć ojciec wprowadzając w życie swój testament miał na celu zabezpieczenie kraju przed walkami pomiędzy swoimi synami to już 3 lata po objęciu władzy ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy