Architektura

Ciekawostki o pałacu w Rogalinie

Znaleźliśmy 22 ciekawostki na temat pałacu w Rogalinie

Pomnik historii - jeden z symboli Wielkopolski

Osiemnastowieczny pałac w Rogalinie jest mało znanym, pomnikiem historii znajdującym się we wsi Rogalin, w województwie wielkopolskim. Znany jest głównie z zabytkowego zespołu pałacowo-parkowego hrabiów Raczyńskich, pięknych wnętrz, galerii sztuki i starych dębów.
Pałac w Rogalinie
1
Rogalin jest niewielką wsią w gminie Mosina, położoną 20 km od Poznania i 13 km od Kórnika.
Pierwsze wzmianki pisemne o Rogalinie pochodzą z 1247 roku, gdy należał on do Mirosława Łodzica, syna Przedpełki z Bnina. Rogalin przez kolejne wieki zmieniał właścicieli, wśród nich znajdowali się Rogalińscy i Arciszewscy, którzy pozostali tu do 1605 roku, kiedy to Helena z Zakrzewskich Arciszewska sprzedała majątek. Tradycja głosi, że urodził się tu Krzysztof Arciszewski, który zasłynął jako holenderski admirał, a po powrocie do kraju generał i organizator artylerii i floty za Władysława IV. Dwór, w którym mieszkali wówczas poprzednicy, był dworem drewnianym, nie został po nim żaden ślad. W 1768 roku okolicą tą zainteresował się Kazimierz Raczyński, który szukał miejsca pod budowę pałacu (jego dobra leżały dalej od Poznania, nad Notecią). Pragnął mieć swoją rezydencję bliżej stolicy regionu, gdyż piastował urząd starosty generalnego Wielkopolski i przewodniczącego Komisji Dobrego Początku.
2
Ród Raczyńskich herbu Nałęcz odegrał znaczącą rolę w historii Wielkopolski, a także całej Polski.
Raczyńscy wywodzą się prawdopodobnie od jednego z rycerzy Mieszka I (według podań), a ich wielkopolska linia zaczyna się od Michała Kazimierza Raczyńskiego. Od 1768 roku siedzibą rodu był Rogalin oraz Obrzycko, ich rodowa ordynacja. Ordynacja ta założona była w 1825 roku przez hr. Atanazego Raczyńskiego, obejmowała ponad 10 tys. ha, a jej siedzibą był pałac w Gaju Małym.
3
Pałac w Rogalinie wybudował Kazimierz Raczyński w latach 1770-1776.
Kazimierz Raczyński był generałem wojska polskiego, marszałkiem nadwornym koronnym, uczestnikiem konfederacji targowickiej. Pełnił funkcję pisarza koronnego, a później starosty generalnego Wielkopolski. Tytuł hrabiowski otrzymał w Berlinie w 1798 roku. Odznaczony przez Stanisława Augusta Poniatowskiego Orderem św. Stanisława oraz Orderem Orła Białego. Opracował zbiór dokumentów Wielkopolski, "Kodeks dyplomatyczny wielkiej Polski", który został wydany przez jego wnuka Edwarda w 1840 roku.
4
Wybudowano pałac o założeniu późnobarokowym, między dziedzińcem a ogrodem na zadrzewionej skarpie, z której roztacza się widok na nadwarciańskie łąki, co nie było bez znaczenia dla właściciela rezydencji.
Przy dziedzińcu usytuowano ujeżdżalnię, stajnię, powozownię, a w niewielkiej odległości, zabudowania mieszkalne dla służby.
5
Projekt pałacu w typie francuskiego entre cour et jardin (pomiędzy dworem a ogrodem) był prawdopodobnie dziełem architekta z Warszawy, z kręgu architektów saskich.
Częściowo klasycystyczna elewacja, sień i paradne schody są autorstwa Dominika Merliniego i Jana Chrystiana Kamzetzera - czołowych architektów i dekoratorów wnętrz, przedstawicieli klasycyzmu w Polsce.
6
Dwór w Rogalinie tętnił życiem, prowadzono go na bardzo wysokiej stopie, budził zachwyt i inspirował.
Przyciągał sławnych i zacnych gości, bywali w nim m.in. Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Michał Gorstkin-Wywiórski (malarz, naturalista, marynista), Leon Wyczółkowski, Adam Mickiewicz, Henryk Sienkiewicz.
7
Właściciel Rogalina słynął z umiejętności mediatorskich.
Zjeżdżała się do niego szlachta po poradę w sprawach rodzinnych i spadkowych.
8
Jako gospodarz Wielkopolski Kazimierz Raczyński zasłynął wieloma inwestycjami.
Był wykształconym miłośnikiem architektury. Jako przewodniczący Komisji Dobrego Porządku w Poznaniu przyczynił się do rozwoju miasta. Odbudował Zamek Królewski, wyremontował Ratusz, budynki na Górze Przemysła, zbudował odwach na Starym Rynku, Bramę Wroniecką, wprowadził pierwsze latarnie na ulicach.
9
Kazimierz Raczyński miał dwie córki, Magdalenę i Michalinę.
Magdalena wyszła za mąż za Michała Lubomirskiego, a Michalina za swojego kuzyna Filipa Raczyńskiego (ojciec przeznaczył jej na męża kuzyna, gdyż pozostawienie majątku przy nazwisku było wówczas bardzo ważne). Michalina wyszła za mąż bardzo młodo, zmarła mając 22 lata, pozostawiając dwóch synów - Edwarda i młodszego o dwa lata Atanazego.
10
Synowie Michaliny i Filipa otrzymali bardzo staranne, wszechstronne wykształcenie.
Edward w 1811 roku został posłem, działał na rzecz społeczeństwa. Zamieszkał w Rogalinie, gdzie zajął się wydawaniem prac źródłowych, kodeksów, pamiętników (pierwsze "Pamiętniki Paska", listy Sobieskiego do Marysieńki), wiele sam tłumaczył.
11
Edward Raczyński na bazie rodzinnego księgozbioru ufundował bibliotekę, dla której zbudował piękny budynek w Poznaniu.
Zadbał również o rozszerzenie ujęcia wody w mieście, o meliorację łąk, założył szkołę rolniczą w Jeżewie. Ostatnim jego dziełem była tzw. Złota Kaplica w Katedrze Poznańskiej z posągami Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Wysuwane przeciwko niemu nieprawdziwe zarzuty w związku z tym dziełem, doprowadziły do jego samobójczej śmierci w 1845 roku na wyspie jeziora w Zaniemyślu. Na posągu przy grobie znajdującym się przy kościele w Zaniemyślu, żona Konstancja z Potockich umieściła napis: "Tu spoczywa Edward Nałęcz hr. Raczyński, który dla siebie był skąpy, pomocny biednym, hojny dla Ojczyzny".
12
Wprowadził też pewne zmiany w pałacu w Rogalinie.
Zbudował w ogrodzie kościół-mauzoleum pod wezwaniem św. Marcelina, wzorowany na rzymskiej świątyni maison carree w Nimes we Francji. W pałacu przebudował salę balową na neogotycką zbrojownię, która miała prezentować dawne dokonania militarne Polaków. W drugiej połowie XIX wieku powstała obecna forma dziedzińca, z gazonem i alejami kasztanowymi.
13
Wybudowany w 1820 roku kościół św. Marcelina został nazwany na cześć Marcelego Lubomirskiego, kuzyna, który poległ podczas oblężenia Sandomierza w 1807 roku.
Kościół posiada dwie kondygnacje. Górna pełni rolę kaplicy pałacowej, wyposażonej w ołtarz wraz z antepedium (bogato zdobiona zasłona mensy ołtarza chrześcijańskiego) projektu Franciszka Lanciego (polski architekt włoskiego pochodzenia). Dolną część kościoła stanowi mauzoleum rodu Raczyńskich. Spoczywa tu serce fundatora świątyni, Edwarda Raczyńskiego, a także ciało hrabiego Edwarda Bernarda Raczyńskiego, prezydenta RP na uchodźstwie i in.
14
Jednocześnie z budową pałacu powstawał ogród francuski, który zgodnie z założeniami późnego baroku miał stanowić całość z pałacem.
Dlatego też do ogrodowego salonu, będącego przedłużeniem salonu znajdującego się na parterze pałacu, wychodziło się przez taras. Ogrodowy salon zamknięty był widokowym kopcem, a wzdłuż jego boków posadzono dwie pary szpalerów grabowych. Od centralnie umieszczonego klombu rozchodzą się promieniście dróżki. Ozdobą tego ogrodu są rokokowe kamienne rzeźby. W ostatnich dniach jeden z turystów zwiedzających kompleks pałacowo-ogrodowy w Rogalinie, chcąc zrobić sobie zdjęcie z rzeźbą w ogrodzie, spowodował jej upadek i rozbicie na drobne kawałki. Rzeźba zostanie poddana renowacji, a turysta karze.
15
Za ogrodem francuskim rozciąga się park angielski, który powstał na miejscu starej dębiny. Niewyznaczony żadnymi wyraźnymi granicami przechodzi on w nadwarciańskie łęgi, słynące ze skupiska starych dębów.
Jego planowa pielęgnacja rozpoczęła się na początku XIX wieku. Wtedy powstała alejka przebiegająca m.in. obok pomnikowych dębów Lecha, Czecha i Rusa, tworząca pętlę obiegającą park. Uporządkowano też naturalne polanki i wytyczono kilka punktów widokowych. Powstał w ten sposób park krajobrazowy utrzymany w romantycznej konwencji.
16
W Rogalinie znajduje się największe skupisko dębów pomnikowych w Europie.
W sumie jest ich ponad 1400, a Lech, Czech i Rus mają ponad 700 lat. Najpotężniejszy jest Rus, który ma ponad 9 m w obwodzie, potem Czech - ponad 7 m i Lech - ponad 6 m w obwodzie. Lech i Rus mierzą prawie 20 m, Czech natomiast 23 m, ale niestety jest obumarły. Rogalińskie dęby mają wroga. Jest nim niewielki chrząszcz, kozioróg dębosz, który niszczy te stare drzewa. Zarówno dęby jak i kozioróg są pod ochroną i specjaliści zdecydowali, że bardziej im zależy na ochronie kozioroga, dlatego dębów nie uda się uratować.
17
Wnuk Edwarda Raczyńskiego, Edward Aleksander Raczyński, był wielkim kolekcjonerem dzieł sztuki i, na ile tylko pozwalały mu fundusze, kupował obrazy. Jego druga żona, Róża, zajmowała się pałacem i zarządzaniem.
Stał się mecenasem malarzy krajowych, był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, co dawało mu znakomity dostęp do środowiska twórców. W ten sposób w jego zbiorach znalazły się dzieła wszystkich liczących się polskich artystów. Z wyjazdów do Paryża przywoził obrazy reprezentantów malarstwa europejskiego.
18
Aby wyeksponować zgromadzone obrazy, w latach 1909-1912 powstał specjalnie przystosowany do ich ekspozycji budynek, połączony łącznikiem z pałacem.
Obecnie w galerii dostępny jest przegląd różnych kierunków malarstwa europejskiego XIX i początku XX wieku, w tym malarstwa polskiego z najcenniejszymi dziełami Jacka Malczewskiego (przyjaciela domu) i ogromnym płótnem Jana Matejki "Dziewica Orleańska". Znajdują się tam też obrazy Teodora Axentowicza, Olgi Boznańskiej, Juliana Fałata, Aleksandra Gierymskiego, Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Alberta Besnarda, Mauricea Chabasa, Wlastimila Hofmana. Galeria jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu.
19
Pałac jako ośrodek kulturalno-polityczny funkcjonował aż do II wojny światowej.
Wkraczający do Polski Niemcy zaanektowali pałac na Hitlerjugend Gebbietsfuhrerschule. Wtedy to m.in. zniknęło bez śladu całe wyposażenie biblioteki, która powstała pod koniec XIX wieku z inicjatywy Edwarda i Róży Raczyńskich. Meble i dzieła sztuki znikały też w okresie tużpowojennym, gdy Rogalin był plądrowany i niszczony. Po wojnie był ośrodkiem kolonijnym i szkołą.
20
Rodzina Raczyńskich przekazała cały zespół pałacowo-parkowy Muzeum Narodowemu w Poznaniu, a Edward hr. Raczyński, prezydent RP na uchodźstwi,e założył Fundację im. Raczyńskich przy tymże muzeum.
Fundacja ta jest jedną z największych fundacji rodzinnych i ma charakter wieczysty. Jej działalnością kieruje obecnie dziesięcioosobowy zarząd składający się z pracujących honorowo powierników. Zgodnie ze statutem, prezesem zarządu jest zawsze dyrektor Muzeum Narodowego w Poznaniu.
21
Majątkiem o powierzchni około 600 ha zarządza spółka z o.o. "Majątek Rogalin", która od 1993 roku dzierżawi gospodarstwo, zabrane prawowitym właścicielom, od Agencji Nieruchomości Rolnych.
Majątek Rogalin zajmuje się produkcją roślinną, głównie zbóż, rzepaku i buraków cukrowych. Hoduje owce i konie. Zaopatruje w wodę okoliczne wsie. Rolnictwo jednak nie jest celem samym w sobie. Dzięki tej działalności utrzymywany jest rolniczy, wiejski charakter tego miejsca dla przyszłych pokoleń. Tu wciąż można, w niewielkiej odległości od dużego miasta, napawać się wyjątkowymi widokami, można też spotkać orła bielika, kanię rudą, bociana czarnego, wydrę czy kozioroga dębosza.
22
Ostatnim panem na Rogalinie był Roger Adam Raczyński, który w latach 1929-1934 był wojewodą poznańskim, a od 1938 roku ambasadorem RP w Rumunii.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

15 ciekawostek o pałacu w Nieborowie
15 ciekawostek o pałacu w Nieborowie
Pałac Radziwiłłów w Nieborowie
Pałac w Nieborowie to piękny zabytkowy obiekt, który znajduje się w centralnej Polsce. To jedna z najpiękniejszych rezydencji magnackich w kraju, z og ...
29 ciekawostek o Pałacu w Wersalu
29 ciekawostek o Pałacu w Wersalu
Dawna rezydencja królów Francji
Pałac wersalski jest jednym z największych kompleksów pałacowych w Europie. Stanowi część historyczno-kulturowego dziedzictwa Francji, jako symbol mon ...
34 ciekawostki o Wilanowie
34 ciekawostki o Wilanowie
Rezydencja króla Jana III Sobieskiego
Wilanów to jedna z najstarszych osad w okolicach Warszawy, należąca kiedyś do zakonu benedyktynów z Płocka. Na przestrzeni dziejów Milanów, bo tak brz ...
18 ciekawostek o pałacu Schönbrunn
18 ciekawostek o pałacu Schönbrunn
Piękne Źródło
Pałac Schönbrunn nazywany czasem "Pięknym Źródłem, to wyjątkowy zabytek architektury wiedeńskiej i jedno z najważniejszych miejsc turystycznych w Aust ...
11 ciekawostek o Alkazarze w Sewilli
11 ciekawostek o Alkazarze w Sewilli
Najwybitniejsze dzieło architektury mauretańskiej
Alkazar w Sewilli to najstarszy w Europie pałac królewski zajmowany nieprzerwanie przez władców Hiszpanii. Rodzina królewska nie mieszka tu na stałe, ...
28 ciekawostek o pałacu prezydenckim
28 ciekawostek o pałacu prezydenckim
Największy pałac w Warszawie
W swojej ponad 350-letniej historii Pałac Prezydencki był siedzibą kilku znamienitych rodów, świadkiem różnych burzliwych wydarzeń, które przetoczyły ...
12 ciekawostek o Zwingerze
12 ciekawostek o Zwingerze
Najsłynniejszy zabytek Drezna
Zwinger to kompleks pałacowy z ogrodami, zlokalizowany w Dreźnie, w Niemczech. Jest jednym z najważniejszych barokowych budynków w Niemczech i najsłyn ...
19 ciekawostek o Zakazanym Mieście
19 ciekawostek o Zakazanym Mieście
Największy pałac świata
Zakazane Miasto, znane również jako Pałac Cesarski w Pekinie, jest jednym z najbardziej fascynujących zabytków na świecie. To monumentalne i tajemnicz ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy