Miasta
Ciekawostki o Budapeszcie
Węgierski klejnot nad Dunajem
Budapeszt, największe miasto i stolica Węgier, jest jedną z najważniejszych metropolii europejskich. To ważny ośrodek kulturalny, naukowy, turystyczny i uzdrowiskowy, siedziba władz państwowych i Parlamentu. Jest to miejsce, do którego chętnie przybywają turyści, aby poczuć atmosferę królewskiego miasta, zażyć kąpieli w zabytkowych termach, gdzie Boby Fischer rozgrywał swoje partie szachowe, czy napić się kawy w słynnym New York Cafe, gdzie Molnar pisał "Chłopców z placu broni".
1
Budapeszt jest największym miastem i jednocześnie stolicą Węgier. Leży nad Dunajem, w północnej części kraju.
2
Pod względem zaludnienia jest ósmym, wśród stolic Europy, miastem. Budapeszt jest metropolią globalną, która powstała z przyłączenia do niego 23 okolicznych miejscowości. Metropolia podzielona jest na 23 dzielnice z własnymi zarządami, a całym miastem zarządza Samorząd Stołeczny.
3
Budapeszt należy do komitatu (jednostka administracyjna w węgierskim podziale administracyjnym) Pest. Jest to najlepiej rozwinięty region Węgier, ze znakomicie rozwiniętą infrastrukturą (autostrady, kolej), usługami i turystyką.
4
Obszar Budapesztu obejmuje 525 km2. Mieszka tam ponad 2 mln ludzi, co stanowi 20% populacji całego kraju. Przez miasto przepływa Dunaj na długości 28 km i dzieli miasto na dwie części: lewobrzeżny Peszt, położony na równinie (część Wielkiej Niziny Węgierskiej) i prawobrzeżną Budę, położoną na wzgórzach budańskich. Jednym ze wzgórz jest Góra Jana, której szczyt stanowi najwyższy punkt Budapesztu (527 m.n.p.m.), a na nim znajduje się Wieża Elżbiety, wieża widokowa z początków XX wieku.
5
Centrum Budapesztu leży na wysokości 105 m. Buda jest w większości złożona z osiedli mieszkaniowych o niskiej zabudowie, w tym wielu willowych. Peszt jest centrum administracyjnym, handlowym i przemysłowym, z wielkimi blokowiskami i kamienicami, parkami i centrami sportowymi.
6
Początki osadnictwa na terenie obecnego Budapesztu sięgaja II w. p.n.e. Tereny te zamieszkiwali wówczas Scytowie i Celtowie.
7
W I w. p.n.e. obszar obecnego Budapesztu został wcielony do Cesarstwa Rzymskiego. Rzymiane założyli osadę Aquincum i wybudowali w niej twierdzę Contra Aquincum. Aquincum stało się stolicą prowincji Pannonia Inferior, w której mieszkało 20 tys. mieszkańców. Do dziś zachowały się pozostałości rzymskiego miasta garnizonowego, obozowiska, wille, łaźnie i amfiteatr. Rzymianie zostali wyparci z tych terenów około V wieku przez Hunów. Prawdopodobnie nazwa prawobrzeżnej części Budapesztu pochodzi od imienia brata wodza Hunów Attyli - Budy, choć niektórzy twierdzą, że od słowiańskiego słowa, oznaczającego budynek.
8
Przodkowie dzisiejszych Węgrów - Madziarowie, przybyli w okolice Budapesztu w początkach X wieku i osiedlili się w Pannonii (później nazwanej Starą Budą - Obudą). W czasie powstania pogańskiego na wzgórzu budańskim śmiercią męczeńską zginął biskup Gerhard (Gellert) i od jego nazwiska wzgórze to nosi nazwę Wzgórze Gellerta.
9
W 1148 roku na lewym brzegu Dunaju powstał Peszt. Aby uchronić kraj przed najazdami obcych wojsk, król węgierski Bela IV nakazał wybudowanie licznych twierdz. Jedna z nich powstała na południe od Obudy, w miejscu dzisiejszego Wzgórza Zamkowego, a wokół powstało miasto Buda. Ze Wzgórza Zamkowego od XIII do XVI wieku władali węgierscy królowie.
10
Oba miasta, Buda i Peszt, rozwijały sie szczególnie za panowania Zygmunta Luksemburskiego i Macieja Korwina. Za panowania Zygmunta Luksemburskiego założony został uniwersytet (1395 rok), a za Macieja Korwina, pierwsza drukarnia (1473 rok). Miasta były znaczącym ośrodkiem handlu bydłem i winem. Okres bujnego rozwoju trwał prawie trzysta lat, został przerwany najazdem Turków.
