Kultura i sztuka

Ciekawostki o Mona Lisie

Znaleźliśmy 34 ciekawostki na temat Mona Lisy

Chyba najbardziej rozpoznawalny obraz świata

Ten obraz od wieków budzi ogromne zainteresowanie i nie ma chyba osoby, która by go nie znała. Przedstawia portret przeciętnej kobiety z Florencji, żony, matki, wiodącej zwykłe, ciche życie mieszczańskie.

Mistrzowska technika malarska zastosowana przez Leonarda da Vinci sprawiła, że tajemniczy uśmiech tej kobiety stał się przyczyną dociekań znawców sztuki, a nawet analiz uniwersyteckich. Mistrz Leonardo dokonał tego, że obraz prezentowany w Luwrze jest odwiedzany przez około 10 mln osób zwiedzających to muzeum rocznie.

Mona Lisa
1
Mona Lisa to obraz olejny namalowany przez Leonarda da Vinci.
Obraz o wymiarach 77 x 53 cm został namalowany na topolowej desce.
2
Obraz powstawał w latach 1503-1507.
Obecnie znajduje się w paryskim Luwrze i stanowi kość niezgody pomiędzy Francuzami a Włochami, gdyż oba narody uważają go za ich dobro narodowe.
3
Francuzi czują się właścicielami obrazu, gdyż po śmierci mistrza Leonarda, jego siostry sprzedały "Mona Lisę" królowi francuskiemu Franciszkowi I za niebagatelna kwotę, czterech tysięcy złotych koron - równoważność dzisiejszych 9,7 mln dolarów! I w ten sposób trafiła ona do Francji.
Najpierw wisiała w pałacu w Fontainebleau, w królewskim salonie kąpielowym. Po pięćdziesięciu latach obraz przeniesiono do Cabinet des Tableaux. W czasach panowania Ludwika XIV został przeniesiony do Wersalu, a stamtąd do Luwru, niedługo po jego otwarciu. Z Luwru zabrał go Napoleon Bonaparte do swojej sypialni w Pałacu Tuileries. Kiedy cesarza zesłano na Wyspę Świętej Heleny w 1815 roku, "Mona Lisa" wróciła do Luwru.
4
Na stałą ekspozycję do Luwru dzieło trafiło w 1797 roku.
Jest to jeden z najsłynniejszych i najcenniejszych obrazów z okresu renesansu. Jest też najlepiej chronionym dziełem sztuki na świecie. Wokół obrazu narosło wiele mitów i teorii, jak chociażby ta, że w Luwrze eksponowana jest jedna z wielu kopii obrazu, a nie oryginał.
5
"Mona Lisa" jak dotychczas, pokazywana była jedynie w trzech krajach na świecie, poza Francją.
Po drugiej wojnie światowej obraz prezentowany był w Stanach Zjednoczonych w 1963 roku i w 1974 roku w Japonii i Związku Radzieckim. O wypożyczenie obrazu z okazji wielkiej wystawy w 2013 roku zabiegały też władze Florencji, jednak dyrekcja Luwru stanowczo odmówiła.
6
W Stanach Zjednoczonych "Mona Lisa" wystawiana była w Gallery of Art w Waszyngtonie i w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.
Na wystawę przybyło ponad 2000 dygnitarzy, w tym prezydent John F. Kennedy. Następnego dnia wystawa została otwarta dla publiczności, a w ciągu następnych trzech tygodni obejrzało ją około 500 tys. osób. Następnie obraz trafił do Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, gdzie obejrzał go kolejny milion ludzi. Obraz ubezpieczono wówczas na 100 mln dolarów.
7
Przyjmuje się, że obraz został zamówiony przez florenckiego kupca, bławatnika Francesca Gioconda, który nigdy nie stał się jego właścicielem.
Bigrafowie da Vinciego spieraja się na ten temat, istnieją przypuszczenia, że to sam mistrz wymógł na kupcu zgodę na namalowanie portretu jego żony.
8
Istnieje też kilka hipotez na temat kim naprawdę była portretowana kobieta.
Wielu badaczy w XIX i XX wieku identyfikowało modelkę da Vinciego z innymi, bardziej znanymi postaciami historycznymi (Izabela Aragońska, Beatrice d'Este, Constanza d'Avalos). Pojawiła się też teoria, że obraz przedstawia samego Leonarda da Vinci. Niektórzy twierdzili, że do portretu pozował Salai (Giovanni Francesco Caprotti), uczeń i powiernik, a może także kochanek mistrza. Jednak przeważył pogląd, że mistrz sportretował jednak Lisę Gherardini, żonę florenckiego bławatnika.
9
W 2005 roku ekspert z biblioteki uniwersyteckiej w Heidelbergu odkrył notatkę z 1503 roku, sporządzoną na marginesie książki autorstwa Cycerona, a należącej do Agostina Vespucci, mówiącą, że Leonardo pracuje nad portretem Lisy del Giocondo.
10
Lisa urodziła się 15 czerwca 1479 roku jako córka Antonmaria Gherardiniego i jego żony Lukrecji.
Była pierwszym dzieckiem w rodzinie, chociaż jej ojciec był wcześniej dwukrotnie żonaty, to jego dwie poprzednie żony zmarły podczas porodów. Pierwszym domem Lisy i jednoczesnie miejscem jej narodzin był jeden z budynków przy Via Sguazza, we Florencji. Kilka lat temu na ścianie tego budynku powieszono tablicę upamiętniajacą miejsce urodzenia Mona Lisy.
11
Lisa miała młodsze siostry i wraz z nimi uczyła się w konwencie San Niccolo di Cafaggio.
Gdy miała piętnaście lat, wydano ją za mąż za Francesca di Bartolomeo di Zanobi del Giocondo. Narzeczony miał wtedy 29 lat i był wdowcem z synem. Ślub odbył się w marcu 1495 roku. Panna młoda wniosła w posagu 170 florenów i niewielką posiadłość San Silvestro, na południe od Florencji.
12
Młodzi małżonkowie zamieszkali w domu Francesca, przy Via della Stufa w okolicy bazyliki San Lorenzo.
Mąż Lisy był średnio zamożnym kupcem jedwabnym, prowadził sklep niedaleko Ponte Vecchio. Jedwabie przynosiły zyski, więc rodzinie dobrze się powodziło. Lisa urodziła szóstkę dzieci, trzy córki i trzech synów. Jedna córka zmarła jako niemowlę, a dwie jej starsze córki zostały mniszkami w klasztorze San Domenico di Cafaggio.
13
W marcu 1503 roku rodzina przeprowadziła sie do nowego domu, który Francesco kupił w sąsiedztwie swojego rodzinnego domu przy Via della Stufa - prawdopodobnie jest to dom, który obecnie znajduje się pod numerem 23.
Data przeprowadzki państwa del Giocondo zbiega się z początkiem pozowania do słynnego portretu.
14
W 2006 roku naukowcy ogłosili, że Mona Lisa podczas pozowania mistrzowi była w ciąży lub zaraz po porodzie.
Współczesna technologia umożliwiła odkrycie, że Mona Lisa okrywała suknię specjalnym woalem z gazy, jaki kiedyś nosiły kobiety w ciąży lub zaraz po porodzie.
15
Leonardo da Vinci poznał Francesca del Giocondo, gdy wiosną 1500 roku powrócił do Florencji z Mediolanu.
Nie miał pracy ani pieniędzy, zamieszkał w konwencie przy Santissima Annunziata, gdzie w zamian za gościnę obiecał namalowanie obrazu ołtarzowego. Ojciec Leonarda przedstawił syna mężowi Lisy, który dostarczał do klasztoru tkaniny. Być może wtedy padła propozycja namalowania portretu Giocondy.
16
Leonardo malował portret Lisy w latach 1503-1507.
W 1503 roku otrzymał także zamówienie na wykonanie Bitwy pod Anghiari w Palazzio Vecchio z terminem wykonania do lutego 1505 roku. Portret Lisy nie trafił do zleceniodawcy bo być może mistrz nie dokończył go podczas pobytu we Florencji. Zabrała go ze sobą do Francji - ponoć poprawek na nim dokonywał jeszcze w 1517 roku.
17
Mąż Lisy zmarł w 1538 roku i został pochowany w rodzinnej krypcie.
Po jego śmierci wdowa przeniosła się do klasztoru urszulanek, gdzie śluby zakonne złożyła jej córka. W klasztorze Lisa przeżyła cztery lata. Zmarła w 1542 roku i została pochowana w klasztorze.
18
Portret przedstawia młodą kobietę, która siedzi na krześle.
Jej dłonie spoczywają na widocznej u dołu obrazu poręczy krzesła. Modelka ukazana jest en trois quarts ("w trzech czwartych"), zwrócona ku patrzącemu w trzech czwartych, z ukosa, niepełnym profilem. Ma ciemne włosy przykryte przezroczystym welonem, ciemne oczy, nad którymi nie widać brwi (w XVI wieku panowała moda na depilowanie brwi, co miało stwarzać wrażenie wyższego czoła, pożądanego w tamtych czasach).
19
Kobieta ma na sobie czarną, skromną suknię z dekoltem, nie ozdobionym żadną bizuterią.
Za modelką artysta namalował wysoki mur, a dalej melancholijny krajobraz pocięty liniami ścieżek i wijących się potoków, który po lewej stronie jest inny niż po prawej. Widać tam niespotykane formacje skalne, urwiska, wyschnięte koryto rzeki, jeziora na różnej wysokości, płynącą rzekę, nad którą wznosi się most - krajobraz całkowicie wymyślony przez artystę. Po obu stronach znajdują się fragmenty kolumn, domalowanych prawdopodobnie pod koniec tworzenia dzieła.
20
Kobieta na obrazie namalowana jest w perspektywie centralnej, a tło z lotu ptaka.
Obraz namalowany jest techniką olejną z wykorzystaniem techniki "sfumato" (łagodne przejście z partii ciemnych do jasnych, dające mgliste "miękkie" efekty kolorystyczne). Ta technika, sposób ukazania postaci oraz tło, nadawały portretowi wyjątkowe wrażenie. Już przez współczesnych malarzowi, portret został uznany za rewolucyjny.
21
W obrazie najbardziej przykuwa uwagę charakterystyczny, zagadkowy uśmiech modelki, dzięki któremu portret nie jest jednym z wielu kobiecych portretów, a wyjątkowym.
Ten uśmiech sprawia, że Mona Lisa jest tylko jedna.
22
Obserwatorzy Mony Lisy przed XIX wiekiem nie dostrzegali w jej uśmiechu niczego tajemniczego.
Mówiło się wówczas o "bardziej boskim niż ludzkim" uśmiechu, ale przypisywano to nietuzinkowej pozycji Leonarda da Vinci. Późniejsi interpretatorzy uśmiechu dopatrywali się w Mona Lisie postaci femme fatale czy "jednej z XVI-wiecznych kurtyzan". Inni dostrzegali w tym uśmiechu doświadczenia wszystkich dotychczasowych epok historycznych oraz "symbol idei nowoczesnej".
23
Podjęto też próbę naukowego wyjaśnienia tajemniczości w uśmiechu Mona Lisy.
Zauważono, że uśmiech Mona Lisy staje się wyraźniejszy, gdy obserwtor patrzy jej w oczy a znika po zwróceniu wzroku bezpośrednio na usta. Różnica ta wynika z faktu , że ludzkie oko postrzega świat na dwa różne sposoby. Gdy patrzymy na obiekt bezpośrednio, światło pada na centralną część siatkówki, co pozwala dostrzegać relatywnie jasne obiekty. Gdy patrzymy na coś kątem oka, to światło pada na zewnętrzną część siatkówki, co daje lepsze widzenie półcieni.
24
Zaangażowanie obu części siatkówki do właściwego dostrzeżenia niuansów dzieła było celowym zabiegiem Leonarda.
Artysta wykorzystał cienie rzucane przez kości policzkowe, aby uczynić usta ciemniejszymi od reszty twarzy. Gdy patrzymy Mona Lisie prosto w oczy, jej uśmiech wydaje nam się bardziej oczywisty - postrzegamy go wówczas zewnętrzną częścią siatkówki. Patrząc na usta, dostrzegamy ciemniejszą część obrazu, dzięki czemu uśmiech wydaje się mniej wyraźny.
25
Mona Lisa z Luwru nigdy nie została poddana renowacji.
Raz jedyny, gdy obraz przez pięćdziesiąt lat przebywał w salonie kąpielowym w pałacu Fontainebleau,  potem przeniesiono go na wyższe piętro do Pavillon des Peintures, poddano go nieudolnej probie naprawy uszkodzeń. Ówczesny kustosz królewski nałożył na jego powierzchnię grubą warstwę lakieru, przez którą kolory na portrecie straciły swą intensywność. Z biegiem lat lakier popękał, tworząc sieć szczelin zwaną krakelurą.
26
W 2011 roku, w Muzeum Prado w Madrycie zainteresowano się dziełem do złudzenia przypominającym Mona Lisę.
Obraz oczyszczono z werniksu (który pod wpływem światła żółknie) i okazało się, że jest to kopia słynnego portretu, która powstała w tym samym czasie co oryginał i to prawdopodobnie w warsztacie Leonarda. Autorem kopii mógł być jeden z uczniów. Kopia z Prado utrzymana jest w chłodnych barwach, a kolorystyka Mona Lisy z Luwru jest zupełnie inna - przypuszcza się, że to z powodu werniksu.
27
W 1911 roku Mona Lisa została skradziona z Luwru.
Posądzano o ten czyn poetę Guillauma Apollinaire'a, który już wcześniej oskarżany był o współudział w kradzieży figurek z muzeum, wynoszonych przez jego przyjaciela Piereta. Kolejnym podejrzanym miał być Pablo Picasso, gdyż odkupował od Piereta skradzione dzieła sztuki. Jednak zarzuty wobec nich oddalono.
28
Dopiero w 1913 roku, do dyrektora muzeum Uffizi we Florencji zgłosił się antykwariusz Alfredo Geri, który otrzymał podejrzany list od Leonarda Vincenza.
Faktycznie człowiek ten nazywał się Vincenzo Peruggia , miał 29 lat i był szklarzem pracującym w Luwrze. "Leonardo" było jego pseudonimem, którego użył w korespondencji, informując, że jest on w posiadaniu skradzionego obrazu Leonarda da Vinci. Antykwariusz i dyrektor muzeum umówili się z autorem listu na spotkanie w hotelu. Okazało się, że złodziej zaoferował do sprzedaży Mona Lisę, za którą chciał uzyskać pół miliona lirów (obecnie ok. 2,15 mln dolarów). Wezwano policję i złodziej został aresztowany.
29
Obraz po pięciu dniach wystawy w Galerii Uffizich został przewieziony do Rzymu do Galerii Borghese, nastepnie do Mediolanu do Galerii Brera, po czym wrócił pociagiem do Paryża.
Peruggia tłumaczył swój czyn chęcią zwrócenia dzieła Leonarda ojczystemu krajowi. W oczach włoskiej opinii publicznej stał się bohaterem.
30
Prawda jednak okazała się bardziej prozaiczna.
Śledztwo wykazało, że motywy, którymi się Peruggia kierował nie były do końca szlachetne. Ukradł obraz dla zysku, jednak żadna z osób, której proponował sprzedaż nie chciała go kupić. Został skazany i w więzieniu spędził siedem miesięcy i dziewięć dni.
31
Mona Lisa jest portretem, który wielokrotnie wykorzystywany był przez innych artystów: malarzy, piosenkarzy, satyryków, filmowców.
Powstało bardzo wiele jej satyrycznych wersji, których autorami są: Salvador Dali, Fernand Leger, Maria Sol Escobar, Robert Rauschenberg, Peter Max, Marcel Duchamp, Andy Warhol.
32
W 1913 roku, angielski kolekcjoner sztuki, Hugh Blaker odkrył w miejscowości Bath na południowym zachodzie Anglii obraz, który bardzo przypominał słynną Mona Lisę z Luwru.
Jego powstanie datuje się na przełom XV i XVI wieku i choć nie jest to pewne, jego autorem mógł być Leonardo da Vinci. Obraz znajdował się w domu pewnego arystokraty, którego rodzina posiadała ten obraz od prawie stu lat. Blaker odkupił ten obraz i umieścił go w swoim domu w Isleworth na przedmieściach Londynu - stąd nazwa obrazu Mona Lisa z Isleworth. Po śmierci Blakera obraz trafił do kolekcji Henry'ego F. Pulitzera. Podczas II wojny światowej wywieziono go do Stanów Zjednoczonych, a po wojnie powrócił do Europy, gdzie na 40 lat trafił do bankowego sejfu. W 2008 roku odkupiła go grupa szwajcarskich inwestorów, którzy zlecili jego szczegółowe analizy. W 2012 roku obraz zaprezentowano publicznie.
33
Mona Lisa to jeden z najcenniejszych obrazów na świecie.
Posiada Światowy Rekord Guinnessa pod względem najwyższej znanej wyceny ubezpieczenia w historii, na poziomie 100 mln USD w 1962 roku. W 2019 roku równowartość tej kwoty wynosiła 660 mln USD.
34
Wybuch pandemii koronawirusa spowodował, że budżet Luwru bardzo ucierpiał.
Z tego powodu przedstawiciele muzeum postanowili wykorzystać swoje najsłynniejsze dzieło, aby ratować sytuację. Możliwość obejrzenia z bliska Mona Lisy, przysługująca zazwyczaj głowom państw odwiedzających Francję, pojawiła się także dla wszystkich tych, którzy dysponują odpowiednio dużą gotówką. Można wylicytować udział w corocznym przeglądzie tego dzieła, polegającym na wyjęciu go ze specjalnej gabloty i krótkim przeglądzie - udział w tym zabiegu wylicytowano na kwotę 80 tys. euro. Za odbycie prywatnej wycieczki po muzeum z dyrektorem Luwru wylicytowano 38 tys. euro.
Lubisz ciekawostki?

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy