Historia

Ciekawostki o czarnej śmierci

Znaleźliśmy 15 ciekawostek na temat czarnej śmierci

Wielki pomór

Choć choroba powodowała powstawanie martwiczych tkanek o czarnym zabarwieniu, ludzie żyjący w czasach pandemii określali zarazę jako “wielką zarazę”, “wielki pomór” czy “wielką śmiertelność”. Określenie “czarnej śmierci” pojawiło się dopiero w XVI wieku, około dwustu lat po jej pierwszym ataku na europę. Do powstania nazwy mogło się też przyczynić błędne tłumaczenie łacińskiej nazwy epidemii atra mors.
Czarna śmierć
1
Pandemia czarnej śmierci przetoczyła się przez Azję, Europę i północne wybrzeża Afryki w latach 1346 - 1353.
Nie jest znane dokładne żniwo, jakie zebrała choroba, liczbę ofiar szacuje się na 75 do 200 milionów osób.
2
Była drugą z epidemii dżumy jakie przetoczyły się przez Europę.
Pierwszą była dżuma Justyniana, która wybuchła w roku 451 i atakowała kolejnymi falami aż do VIII wieku zabijając łącznie około 60% ludności Europy. Od ostatniej fali dżumy w latach 50 VIII wieku do wybuchu czarnej śmierci na terenie Europy nie pojawiły się żadne poważne epidemie.
3
Za plagę odpowiadała pałeczka dżumy (Yersinia pestis), która nie została poznana przez ówczesnych medyków i nie istniały żadne leki zdolne jej przeciwdziałać.
Ostatecznych argumentów popierających tę teorię dostarczyły badania opublikowane w 2010 roku w piśmie PLOS Pathogens, które polegały na  przeanalizowaniu białek oraz DNA pobranych z masowych grobów okresu pandemii. Wyniki jednoznacznie wskazały na Y. pestis.
4
Do dziś nie ustalono źródła epidemii.
Podejrzewa się, że dżuma przybyła do Europy ze wschodniej lub środkowej Azji. Pierwsze udokumentowane przypadki zarejestrowano na Krymie  w roku 1347, gdzie dżuma dotarła najprawdopodobniej jedwabnym szlakiem. Bakteria rozprzestrzeniała się dzięki pchłom żywiącym się krwią szczurów, które podróżowały na pokładzie genueńskich statków przewożących niewolników z Krymu do Europy.
5
Prawdopodobnie za rozwój plagi w Azji odpowiadały zmiany klimatyczne tego regionu.
Pojawiające się susze spowodowały, że żyjące na nich gryzonie zaczęły szukać źródeł pożywienia bliżej ludzkich osad. Wraz z gryzoniami przybyły również pchły szczurze (Xenopsylla cheopis) będące głównym wektorem choroby.
6
Zainfekowana pałeczkami dżumy pchła szczurza bardzo szybko doświadczała zablokowania jelita przedniego z powodu produkowanego przez bakterię biofilmu.
Zablokowanie przewodu pokarmowego wzmagało u insekta uczucie głodu i zwiększało jego aktywność. Podczas pożywiania się na żywicielu do jego ustroju dostawały się pałeczki dżumy i infekcja rozprzestrzeniała się.
7
Dzięki morskim szlakom handlowym zaraza dostała się najpierw w rejon basenu Morza Śródziemnego, skąd rozprzestrzeniła się do miejscowości nadbrzeżnych.
Stamtąd w kolejnych latach, głównie dzięki muchom dotarła w głąb kontynentu europejskiego i na ziemie Polskie około 1350 roku. W ostatnich latach 1352 - 1353 szalała na terenach dzisiejszej Estonii, Finlandii i północno-zachodniej Rosji.
8
Pierwszym europejskim miastem, które padło ofiarą czarnej śmierci był Konstantynopol.
Zaraza dotarła tam latem 1347 roku zabijając między innymi 13-letniego syna ówczesnego cesarza bizantyjskiego Jan VI Kantakuzena.
9
Pomimo, że do niedawna panowało przekonanie o ominięciu terenów Polski i Czech przez czarną śmierć nie ma w tej historii ziarna prawdy.
Polska i Czechy nie były miejscami odizolowanymi a więc zarówno insekty jak i podróżni przemieszczali się po tych terenach tak samo jak w pozostałych regionach. Za błędne przekonanie odpowiadają zapewne szczątkowe źródła pisane, z tego okresu, które można było omyłkowo uznać za fakt braku epidemii. Skoro zaraza dotarła do Niemiec w latach 1348 - 1350 to na pewno zakażenia na terenach Polski i Czech zaczęły pojawiać się kilka tygodni później.
10
Plaga nie oszczędziła również Afryki i Azji Mniejszej.
Po Afryce rozprzestrzeniła się najpewniej z portu w Aleksandrii przetaczając się przez tereny Syrii, Iraku, półwysep Arabski aż po Jemen, do którego dotarła w 1351. Do Mekki dotarła wraz z pielgrzymami w 1348.
11
Ówcześni świadkowie opisują plagę czarnej śmierci jako trzy możliwe warianty.
Pierwszym z nich były opuchnięte węzły chłonne w okolicach pachwinowych, drugim choroba płucna, która powodowała problemy z oddychaniem i błyskawiczną śmierć. Trzecim wariantem manifestacji plagi były bąble pojawiające się pod pachami. W każdym z wariantów choroba była skrajnie śmiertelna. Każdemu z wariantów choroby towarzyszyła wysoka gorączka mogąca osiągać 41 °C.
12
Nawet po wygaśnięciu plagi, dżuma powracała wielokrotnie w różnych regionach Europy z większą bądź mniejszą skutecznością.
Po okresie wielkich odkryć geograficznych jej zasięg również się zwiększył, powodując miejscowe wybuchy choroby na całym świecie jeszcze na początku XIX wieku.
13
Średniowieczna Europa była bezsilna wobec choroby. Jej pochodzenia upatrywano w nadnaturalnych zjawiskach.
Wysnuwano teorię, że za plagę odpowiada “złe powietrze”, skażone przez koniunkcję planet. Z kolei muzułmańscy uczeni twierdzili, że pandemia była "męczeństwem i miłosierdziem" Boga, gwarantującym wiernym miejsce w raju, choć dla niewiernych uważana była za karę.
14
To właśnie w wyniku czarnej śmierci ukuto termin kwarantanna.
Choć pierwsze izolacje stosowano już w starożytności, termin trentine pojawił się w 1377 roku w okolicach Ragusy, gdy zmuszano załogi przybywających statków do odczekania 30 dni w izolacji zanim dostaną się na brzeg. W 1448 roku wenecki senat wprowadził ustawę wydłużającą okres izolacji do 40 dni (quarantine).
15
Za rozprzestrzenianie się epidemii oskarżano zarówno podróżników jak i mniejszości narodowe.
Na celowniku rozjuszonego tłumu najczęściej pojawiali się żebracy, trędowaci, żydzi, przybysze z dalekich krain.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

22 ciekawostki o bitwie pod Grunwaldem
22 ciekawostki o bitwie pod Grunwaldem
Pycha kroczy przed upadkiem
Jedna z większych bitew średniowiecznego rycerstwa, która przełamała potęgę zakonu krzyżackiego. Była to bardzo dobrze zaplanowana i zorganizowana kam ...
20 ciekawostek o bitwie pod Azincourt
20 ciekawostek o bitwie pod Azincourt
Rzeź francuskich elit
Jedna z ważniejszych bitew wojny stuletniej. Zlekceważone przez francuzów nieliczne oddziały angielskie rozgromiły znacznie silniejsze wojska francusk ...
13 ciekawostek o Janie Długoszu
13 ciekawostek o Janie Długoszu
Pierwszy polski historyk
Jan Długosz był najwybitniejszym polskim średniowiecznym historykiem, uważanym za pierwszego polskiego historyka i pierwszego polskiego heraldyka. Jes ...
26 ciekawostek o średniowieczu
26 ciekawostek o średniowieczu
Wbrew pozorom był to barwny i dynamiczny okres w historii Europy
Wiele osób uważa okres średniowiecza za czas totalnej ascezy, braku edukacji i skrajnej bogobojności. W rzeczywistości był to czas intryg politycznych ...
Zamek w Świerklańcu - nieistniejący już piastowski zamek na Górnym Śląsku
Zamek w Świerklańcu - nieistniejący już piastowski zamek na Górnym Śląsku
Przetrwał wieki, by w XX wieku ulec całkowitemu unicestwieniu przez nierozważnych urzędników
Historia zamku sięga XIV wieku, kiedy to należał on do Piastów. Później przeszedł na sto lat w ręce Hohenzollernów, następnie Habsburgów, a w końcu w ...
17 ciekawostek o San Gimignano
17 ciekawostek o San Gimignano
Miasto Pięknych Wież
San Gimignano to urokliwe miasto w sercu włoskiej Toskanii, które zachwyca swoją niezwykłą urodą, fascynującą historią i wyjątkowym charakterem. To ma ...
22 ciekawostki o Imperium Mali
22 ciekawostki o Imperium Mali
Średniowieczne państwo ludu Mande
Początki imperium Mali sięgają początków XIII wieku, kiedy pierwszy władca państwa odnosząc zwycięstwo w bitwie o Kuolikoro przejął kontrolę nad trans ...

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy