Państwa
Ciekawostki o Arabii Saudyjskiej
Największy kraj na Bliskim Wschodzie
Arabia Saudyjska jest największym krajem na Bliskim Wschodzie i drugim co do wielkości krajem w świecie arabskim. Większość jej terenu składa się z suchych pustyni, nizin, stepów i gór. Terytorium, które obecnie stanowi Arabię Saudyjską było miejscem kilku starożytnych kultur i cywilizacji, a jej prehistoria pokazuje jedne z najwcześniejszych śladów działalności człowieka na świecie. To tam pojawiła się druga co do wielkości religia świata - islam i tam znajdują się jej dwa najświętsze miejsca. Jest to kraj, który nie zapominając o swoim dziedzictwie kulturowym i historii, coraz większymi krokami podąża ku nowoczesności. Saudyjczycy, choć żyją zgodnie z wielowiekową tradycją, stawiają na nowe technologie i rozwój biznesu, zwracają się ku ekologii i zielonym technologiom odnawialnym. Podobnie jak Arabowie żyjący na całym świecie, kierują się w życiu trzema podstawowymi zasadami: godnością, honorem i lojalnością.
1
Arabia Saudyjska jest jednym z krajów Bliskiego Wschodu, leżącym w Azji Południowo-Zachodniej. Bliski Wschód (dawniej Lewant), to region geograficzny leżący na styku Azji, Europy i Afryki. Obejmuje on głównie państwa położone w południowo-zachodniej Azji. Najczęściej do krajów Bliskiego Wschodu zalicza się: Arabię Saudyjską, Bahrajn, Cypr, Egipt, Irak, Iran, Izrael z Palestyną, Jemen, Jordanię, Katar, Kuwejt, Liban, Oman, Syrię, Turcję i Zjednoczone Emiraty Arabskie. W sumie zajmują one powierzchnię około 9,7 mln km2 z liczbą ludności wynoszącą 456 mln mieszkańców.
2
Leży na Półwyspie Arabskim - największym półwyspie na świecie. Zajmuje około 80% jego powierzchni, co stanowi 2 149 690 km2 (13 pozycja na świecie pod względem wielkości).
3
Arabia Saudyjska graniczy z ośmioma państwami. Na północy graniczy z Jordanią i Irakiem, na północnym wschodzie - z Kuwejtem, na wschodzie - z Katarem, Bahrajnem i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi, na południowym wschodzie - z Omanem i na południu - z Jemenem.
4
Na północnym zachodzie Arabia Saudyjska oddzielona jest od Egiptu i Izraela Zatoką Akaba ( zwaną też Zatoką Ejlacką). Jest jedynym krajem, którego linia brzegowa przebiega wzdłuż Morza Czerwonego i Zatoki Perskiej. Większość jej terenu składa się się z suchych pustyni, nizin, stepów i gór.
5
W Arabii Saudyjskiej panuje gorący i suchy klimat pustynny - zwrotnikowo-kontynentalny, który należy do najbardziej surowych na świecie (jeden z najgorętszych obszarów na Ziemi). Szata roślinna tego kraju jest bardzo uboga. Dominującą formacją roślinną jest roślinność efemeryczna (rośliny o bardzo krótkim cyklu życiowym) i suchorośla (suche kolczaste krzewy, suche trawy). Głównym gatunkiem drzew są palmy (palma daktylowa). Zagęszczenie roślin jest marginalne, a obszary leśne w tym kraju zajmują około 1% powierzchni. Nieco bogatsza roślinność występuje w oazach i w obrębie wadi (wyschnięte koryta rzek) i stanowią ją głównie krzewy tamaryszku, saksaułu (Haloxylon), oraz drzewa akacji. Bogata szata roślinna występuje w regionie Asir (jedna z 13 prowincji), gdzie opady są większe niż w innych rejonach kraju.
6
Arabia jest krajem w większości wyżynnym, gdzie prawie cała powierzchnia zajęta jest przez rozległy płaskowyż - średnia wysokość kraju wynosi około 600 m n.p.m. Od zachodu obszar ten ograniczony jest pasmem gór Dżabal Al-Hidżaz, które ciągną się równoległe do wybrzeża Morza Czerwonego w odległości około 50 km od jego brzegów. Przy granicy z Emiratami płaskowyż łagodnie opada, przechodząc w obszar nizinny.
7
Kraj podzielony jest na trzy krainy geograficzne. Są to:
- Płaskowyż Centralny (Nadżd) nie przekraczający wysokości 1300 m n.p.m.
- Dżabal Al-Hidżaz - góry zrębowe o maksymalnej wysokości do 3000 m n.p.m., a ich najwyższy szczyt Dżabal as-Sauda wznosi się na 3132 m n.p.m.
- Niziny nadmorskie: Tihama na zachodzie i Al-Ahsa na wschodnim wybrzeżu
8
Niemal połowę powierzchni kraju zajmują pustynie, które są charakterystyczną cechą krajobrazu Arabii. Na południu kraju znajduje się pustynia Ar-Rab al-Chali (nieliczni miejscowi Beduini nazywają ją Ar-Rimal -"piach"), która jest największą na świecie pustynią piaszczystą o powierzchni około 650 tys. km2 - występują na niej ruchome piaski w postaci wydm o wysokości do 200 m.
W północnej części kraju występuje mniejsza pustynia piaszczysta - Wielki Nefud, zwana też Pustynią Czerwoną, której powierzchnia szacowana jest na około 70 tys. km2. Przez pustynię przebiega historyczny szlak karawanowy z północnego zachodu na południowy wschód, łączący oazy Al-Dżauf z oazami Ha'il. Obszary pustynne miejscami pokryte są żwirem.
9
Arabia Saudyjska należy do najgorętszych krajów na świecie. Ogólna wartość termiczna dla całego kraju wynosi około 30 stopni C. Występują tam wysokie dobowe amplitudy temperatur ( np. na pustyni Ar-Rab al-Chali w dzień temperatura dochodzi do 50-53 st.C, a w nocy spada do 10 st. C). Oprócz wysokich temperatur i małej ilości opadów, w Arabii panuje niesłychana suchość powietrza. Często występują tam burze piaskowe i pyłowe, które nawiedzają arabskie miasta, w tym stolicę Ar-Rijad. Wiosną i latem wieje suchy, gorący wiatr - chamman.
10
Arabia należy do najbardziej suchych rejonów świata. Nie ma tam praktycznie rzek, występują jedynie suche doliny wadi. Najdłuższa dolina wadi -Wadi ar-Rima ma 900 km długości. Na zachodzie kraju występują nieliczne rzeki okresowe, brak natomiast tam jezior. Stojące wody występują jedynie w nielicznych oazach.
11
Dzięki niskiej gęstości zaludnienia, w Arabii bogaty jest świat zwierząt. Występują tam głównie gatunki górskie i pustynne, do których należą m.in. ariele, gazele Lodera, oryksy i spokrewnione z kozami arabotary blade. Wśród drapieżników spotkać można fenka pustynnego, lamparta, szakala złocistego i hienę pręgowaną. Pustynie Arabii są miejscem rozwoju szarańczy, która rozprzestrzenia się nie tylko na obszarze kraju, ale migruje na sąsiednie tereny Azji i Afryki. Udomowione zwierzęta obejmują konia arabskiego, wielbłąda (dromadera), owce, kozy, krowy, osły, kury itp.
12
W wodach Morza Czerwonego, z północy na południe, na długości 2000 km, rozciąga się rafa koralowa, której wiek szacowany jest na 5000-7000 lat. Utworzona jest ona w dużej mierze z koralowców acropora i porites. Jej obecność jest powodem dużej bioróżnorodności tych wód. Występuje tam bogaty i różnorodny ekosystem, na który składa się ponad 1200 gatunków ryb, z czego około 10% nie występuje nigdzie indziej.
13
Istnieją dowody, że ludzie zamieszkiwali Półwysep Arabski już około 125 tys. lat temu. Uważa się, że stanowi on centrum rozprzestrzeniania się i ewolucji hominidów i odegrał znaczącą rolę we wczesnej kolonizacji przez nich Eurazji.
14
Pierwsze państwa na Półwyspie Arabskim powstały na przełomie VIII i VII w. p.n.e. (m.in. królestwo Saby). W przeszłości było to miejsce kilku starożytnych kultur i cywilizacji. Obszar dzisiejszej Arabii Saudyjskiej składał się niegdyś głównie z czterech odrębnych regionów historycznych: Hejaz, Najd oraz części Arabii Wschodniej (Al-Ahsa) i Arabii Południowej ('Asir). Historia Arabii Saudyjskiej w obecnej formie, jako państwa narodowego rozpoczęła się wraz z pojawieniem się dynastii Al Saud w centralnej Arabii w 1744 roku. Nowoczesne Królestwo Arabii Saudyjskiej zostało założone w 1932 roku przez Abdulaziz bin Abdul Rahman, znanego jako Ibn Saud, który zjednoczył cztery regiony w jedno państwo. Od tego czasu Arabia Saudyjska jest monarchią absolutną, rządzoną przez islamistów.
15
Na terenie Arabii powstała druga, największa religia monoteistyczna - islam. Na początku VII w. islamski prorok Mahomet zjednoczył ludność Arabii i stworzył jedną islamską politykę religijną. Po jego śmierci w 632 roku, jego zwolennicy szybko rozszerzyli terytorium pod panowaniem muzułmańskim poza Arabię, podbijając ogromne połacie terytorium (od Półwyspu Iberyjskiego na zachodzie, po współczesny Pakistan na wschodzie) w ciągu kilkudziesięciu lat. W wielu miejscach na świecie arabskie dynastie założyły kalifaty.
16
Arabia Saudyjska czasami nazywana jest "Krainą Dwóch Świętych Meczetów". Nazwa ta odnosi się do dwóch najświętszych miejsc islamu - Al-Masjid al-Haram w Mekce i Al-Masjid an-Nabawi w Medynie.
17
W 1938 roku na Terenach Arabii Saudyjskiej została odkryta ropa naftowa. Od tego czasu Arabia stała się drugim co do wielkości producentem ropy naftowej na świecie (po USA) i największym światowym eksporterem ropy, kontrolując drugie co do wielkości rezerwy ropy naftowej i szóste co do wielkości rezerwy gazu.
18
Największe złoża ropy naftowej znajdują się na wybrzeżu i w szelfie Zatoki Perskiej. Szacuje się, że Arabia Saudyjska posiada 25-30% światowych zasobów ropy. Wydobywa się tam także gaz ziemny, sól kamienną, złoto oraz surowce skalne.
19
W Al-Dżubajl, mieście nad Zatoką Perską, znajduje się największa na świecie odsalarnia wody morskiej. Odsoloną wodę morską stosuje się do nawadniania gruntów przeznaczonych pod uprawy rolne (grunty te zajmują niecałe 2% powierzchni kraju). Arabia Saudyjska jest samowystarczalna w produkcji pszenicy, drobiu, warzyw i mleka. W produkcji stosuje się nowoczesne metody.
20
Arabia Saudyjska posiada trzy międzynarodowe lotniska. Posiada bardzo dobrze rozwiniętą siec dróg, oraz porty wywozowe ropy naftowej.
21
Arabia jest jednym z państw założycielskich ONZ, Ligii Państw Arabskich oraz Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową. Jest członkiem:
- Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej
- Międzynarodowej Organizacji Pracy
- Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju
- Międzynarodowego Funduszu Walutowego
- Rady Współpracy Zatoki Perskiej
- Światowej Organizacji Handlu
22
W Arabii Saudyjskiej jest bezpłatna służba zdrowia i edukacja. Od momentu powstania Królestwa Arabii Saudyjskiej, kraj zamknięty był dla ruchu turystycznego. Większość przybywających tam osób stanowili pielgrzymi odwiedzający Mekkę i Medynę. Według Saudów, ograniczenie ruchu turystycznego służyło ochronie tradycji i surowych zasad religijnych. Pod koniec 2019 roku postanowiono otworzyć kraj dla turystów. Stało się to po nominowaniu na następcę tronu trzydziestokilkuletniego Mohammada bin Salmana, który prezentuje odważną wizję przyszłości państwa. Zgodnie z nią Arabia ma się stać centrum świata muzułmańskiego oraz głównym węzłem komunikacyjno-handlowym między Azją, Afryką i Europą.
23
W mieście Dżudda, w zachodniej części Arabii Saudyjskiej, w prowincji Mekka, nad Morzem Czerwonym, które jest głównym ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym kraju, powstaje od 2013 roku pierwszy na świecie wieżowiec mierzący ponad kilometr - Jeddah Tower. Obecnie tytuł najwyższego wieżowca świata nosi Burdż Chalifa (828 m) w Dubaju. Budowa Jeddah Tower miała być ukończona w 2020 roku. Wieżowiec ma posiadać 167 nadziemnych pieter, gdzie zlokalizowane będą biura, hotel z 200 pokojami i 439 apartamentów na najwyższych piętrach. Na wysokości 644 m ma znaleźć się platforma widokowa - najwyżej położony punkt obserwacyjny na świecie. Wieżowiec ma obsługiwać 59 wind poruszających się z maksymalną prędkością 10 m/s.
24
Saudyjskie siły zbrojne stanowią 17 siłę militarną świata. Dysponują siłami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi.
25
Arabia Saudyjska jest jedną z nielicznych obecnie na świecie monarchii absolutnych. Krajem rządzi król i premier Salman ibn Abd al-Aziz Al Su'ud, noszący też tytuł "Strażnika Dwóch Świątyń". W państwie nie ma konstytucji, choć istnieje ustawa zasadnicza nadana przez króla Fahada w 1992 roku. Obowiązuje tam kilka kodeksów cywilnych opartych na sunnickim prawie szariatu. Działalność partii politycznych jest zakazana.
26
W Arabii Saudyjskiej istnieje kara śmierci, chłosta i tortury. Kara śmierci grozi za zabójstwo, uczestnictwo w proteście politycznym, gwałt, apostazję, rozbój, przestępstwo narkotykowe, przejawianie skłonności homoseksualnych i czary (w kraju zakazane jest czytanie książek o Harrym Potterze). Organizacja Freedom House zaliczyła Arabię do grupy państw, w których systematycznie łamane są prawa człowieka.
27
Pierwotną i dominującą ludność Arabii Saudyjskiej stanowią Arabowie. W 2019 roku mieszkało tam 30,8 mln osób. Religią państwową jest islam (93%). Najwięcej ludności zamieszkuje wybrzeże Zatoki Perskiej i Morza Czerwonego (81% ogółu ludności). Gęstość zaludnienia wynosi 14 osób na 1 km2. Społeczeństwo Arabii jest bardzo młode, 38,2% ludności ma mniej niż 15 lat. Kraj zamieszkuje ponad 10 mln cudzoziemców. Są to przybysze z Pakistanu, Etiopii czy Filipin (liczba Filipińczyków sięga 1 mln).
28
W Arabii Saudyjskiej działa Komitet Krzewienia Cnót i Zapobiegania Złu (pot. Muttawa). Odpowiedzialny jest on za walkę z innymi niż islam religiami. Przestępstwo przeciwko islamowi sunnickiemu karane jest chłostą, obcinaniem kończyn lub egzekucją.
29
Stolicą Arabii Saudyjskiej jest Rijad, miasto położone w środkowej części kraju. Nazwa Rijad pochodzi od arabskiego słowa oznaczającego "miejsce ogrodów i drzew". Dzięki pobliskiemu sąsiedztwu licznych uedów (doliny na pustyniach, które w porze deszczowej wypełniają się wodą), okolice Rijadu od czasów antycznych były obszarem żyznym, ulokowanym w sercu pustyni. W mieście znajduje się Międzynarodowe Lotnisko Króla Chalida obsługujące 17 mln pasażerów rocznie. Budowane jest tam metro.
30
Od 1902 do 1953 roku krajem rządził założyciel Arabii Saudyjskiej, Abdulaziz. Po jego śmierci królestwem rządziło sześciu jego synów: Saud, Faisal, Khalid, Fahd, Abdullah i Salman, który został królem w 2015 roku. Jego syn, książę Mohammed bin Salman skutecznie kontroluje rząd. Wprowadził on plan dywersyfikacji gospodarki kraju i odsunięcia Arabii Saudyjskiej od uzależnienia od dochodów z ropy naftowej. Osłabił uprawnienia saudyjskiej policji religijnej. Przyznał szereg praw kobietom w kraju (np. prawo do kierowania pojazdem czy prowadzenie własnego biznesu bez zgody męskiego opiekuna a także zachowania opieki nad dziećmi po rozwodzie).
