Ciekawostki o Słowacji

Jest państwem charakteryzującym się wewnętrzną jednością, w którym wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym.

Graniczy z Austrią, Czechami, Polską, Ukrainą i Węgrami.

Jest krajem górskim, bo aż 61% powierzchni Słowacji zajmują liczne pasma Karpat Zachodnich (Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Niżne Tatry, Rudawy Słowackie, Wielka i Mała Fatra) oraz Karpat Wschodnich (Bieszczady i Wyhorlat).

Gerlach położony jest w bocznej grani Tatr Wysokich i należy do Korony Europy oraz Wielkiej Korony Tatr.

Są to trzy niziny: Nizina Zahorska - najmniejsza, w południowo-zachodniej części kraju, Nizina Naddunajska - największa i Nizina Wschodniosłowacka - na południu i południowym wschodzie, z najniższym punktem powierzchni państwa (94,7 m n.p.m.) na przecięciu rzeki Bodrog z granicą państwa.

Najwyższym pasmem górskim w Karpatach są Tatry z 29 szczytami wyższymi niż 2500 m n.p.m. Zajmują one powierzchnię 750 km2, z czego większa część - 600 km2 leży na Słowacji. Są one podzielone na kilka części. Na północy, w pobliżu granicy z Polską, znajdują się Tatry Wysokie, które są celem popularnych wycieczek pieszych i narciarskich oraz domem dla wielu malowniczych jezior i dolin. Najwyższym ich szczytem jest Gerlach. Pasmo Tatr jest reprezentowane jako jedno z trzech wzniesień w herbie Słowacji.

Jest to szczyt łatwo dostępny dzięki dobrze utrzymanym, oznakowanym szlakom. Jest ulubioną górą wędrowców w zachodniej części Tatr Wysokich. Krywań był również ważnym symbolem słowackiego aktywizmu etnicznego i narodowego przez ostatnie dwa stulecia. Odwoływano się do niego w dziełach sztuki od XIX-wiecznej literatury, poprzez obrazy, filmy dokumentalne, aż po polski rockowy zespół. W 2005 roku ogólnokrajowe głosowanie wyłoniło go jako element na słowackich monetach euro (monety 1,2 i 5 centów). Pierwszym VIP-em, który dotarł na szczyt był 43-letni król Saksonii Fryderyk August II w 1840 roku.

Największe rzeki Słowacji to: Dunaj, Wag, Hron, Morawa, Bodrog, Latorica, Laborec. Najdłuższą rzeką jest Wag - 403 km, a najkrótszą Czarna Woda. Większość rzek wypływa w słowackich górach. Niektóre płyną tylko przez Słowację, inne tworzą naturalną granicę z sąsiednimi krajami (ponad 620 km), np. Dunajec na północy, Dunaj na południu, Morawa na zachodzie. Całkowita długość rzek na terytorium Słowacji wynosi 49 774 km.

W strefie gór występują liczne wodospady.

Naturalne jeziora Słowacji są w dużej części jeziorami pochodzenia glacjalnego, które uformowały się w wyniku cofania się lądolodu.

Tereny chronione zajmują ogółem 12,3 tys. km. Historia ochrony przyrody na Słowacji sięga XIII w., kiedy ochroną objęto żubra europejskiego i obszar obecnego rezerwatu "Badinsky prales" niedaleko Bańskiej Bystrzycy. Pierwszy obszar chroniony - Wielki Ogród w Dolinie Wielickiej w Tatrach Wysokich - wyznaczono w 1876 r. Pierwszym parkiem narodowym na Słowacji był Tatrzański Park Narodowy powołany w 1948 roku.

Pięć z nich zostało wpisanych na listę światowego dziedzictw UNESCO. Są to: Dobszyńska Jaskinia Lodowa w Słowackim Raju, Jaskinia Domica - Słowacki Kras, Jaskinia Gombasek - Słowacki Kras, Jaskinia Jasovska - Słowacki Kras i Ochtyńska Jaskinia Aragonitowa - Słowacki Kras. Dla zwiedzających dostępnych jest 30 jaskiń. Większość z nich posiada stalagmity i stalaktyty.

Lasy pokrywają 44% terytorium Słowacji. Pod względem drzewostanu - 60% to drzewa liściaste, a 40% drzewa iglaste.

Znajdują się one w pobliżu Nowego Miasta nad Wagiem i są to starożytne narzędzia wykonane z krzemienia. Z okresu środkowego paleolitu pochodzą narzędzia kamienne znalezione w jaskini Prevot w Bojnicach. Najważniejszym odkryciem z tamtej epoki jest czaszka neandertalska (ok. 200 000 p.n.e.) odkryta w pobliżu wsi Ganovce w północnej Słowacji. Archeolodzy znaleźli w tym rejonie prehistoryczne szkielety ludzkie, a także liczne obiekty i ślady kultury graweckiej.

Rzeźba ta została odnaleziona w latach 40. XX w. w miejscowości Moravany nad Vahom koło Pieszczan.

Za panowania Stefana I Świętego dzisiejsze ziemie Słowacji zostały włączone do Królestwa Węgier - do dziś mniejszość węgierska liczy na Słowacji około 10% mieszkańców.

Dziś mieszka tam 4602 Polaków. Tereny, na których zamieszkiwali Polacy stały się przedmiotem sporów między Polską a Słowacją w 1938 roku. Był to też powód, dla którego Słowacja, jako państwo marionetkowe III Rzeszy zaatakowała Polskę w 1939 roku, zajmując m.in. Zakopane, gdzie odbyła się nawet oficjalna parada zwycięstwa Słowaków - można powiedzieć, że Słowacja była naszym trzecim okupantem w czasie II wojny światowej.

Po upadku Habsburgów Słowacja współtworzyła Czechosłowację. W okresie 1939-1944 była niepodległym państwem faszystowskim pod rządami Jozefa Tiso. W latach 1945-1992 ponownie wchodziła w skład Czechosłowacji.

W tym samym roku została też członkiem ONZ. W 2004 roku została członkiem NATO, a od 1 maja 2004 należy do Unii Europejskiej. W 2009 roku stała się członkiem strefy euro. Jest także członkiem Grupy Wyszehradzkiej.

Jest ona też największym miastem Słowacji pod względem liczby mieszkańców (437 726 osób). Bratysława leży nad Dunajem (rozpościera się po obu jego brzegach) przy granicy z Austrią i Węgrami. W związku z tym położeniem jest jedyną stolicą na świecie, która graniczy z dwoma państwami. Miasto jest siedzibą najwyższych władz państwowych. Stanowi też centrum życia kulturalnego, społecznego, gospodarczego i politycznego. Bratysława posiada wiele cennych zabytków. Mieści się tam m.in. gotycka katedra św. Marcina, która przez 300 lat była miejscem koronacji królów węgierskich.

Symboliczny środek Europy znajduje się nad wsią, przy gotyckim kościele św. Józefa, z dachu którego płynie woda na jedna stronę do rzeki Wag, a na drugą stronę do rzeki Hron. Niedaleko kościoła jest też najwyższy punkt gminy, skała Trnovnik o wysokości 990 m n.p.m.

Powstał on w 1960 roku w Czechosłowacji, gdzie zdobył największą popularność. Kofola jest głównym konkurentem Coca-coli oraz Pepsi w Czechach i na Słowacji. Głównym składnikiem napoju jest syrop Kofo, składający się z 14 składników ziołowych i owocowych, wody, cukru, kofeiny i karmelu. W porównaniu z Pepsi lub Coca-colą zawiera 30% mniej cukru, zawiera więcej kofeiny i nie zawiera fosforanów. Popularna jest w restauracjach, gdzie można nalewać ją prosto z beczki, podobnie jak piwo.

Jest to o 2 litry więcej, niż wypijają Polacy.

Pierwsza edycja odbyła się 28 października 1924 roku, co czyni go najstarszym maratonem w Europie. Od 1980 roku w maratonie uczestniczą także kobiety. Po maratonie bostońskim ( 19 kwietnia 1897 roku) jest to drugi najstarszy maraton na świecie.

Taka jest oficjalna ich ilość, ale szacuje się, że jest ich znacznie więcej.

Program ten dotyczy także emerytów (powyżej 62 roku życia), rencistów oraz osób na emeryturach pomostowych. Dotyczy to również studentów i emerytów z zagranicy. Ponad to, wraz z darmowymi pociągami podwyższono ulgę na dojazdy do pracy dla pozostałych grup ludności z 30% do 50%.

Są to niewielkie kluseczki z mąki, ziemniaków, owczego sera i smażonego boczku, skwarków oraz słoniny. Na Słowacji żyje ponad 5 mln ludzi i wydaje się, że mniej więcej tyle jest sposobów wytwarzania haluszków.

Był karpackim zbójnikiem i słowackim bohaterem narodowym, który żył na przełomie XVII i XVIII w. Nazywał się Juraj Janosik, był Słowakiem i pochodził ze wsi Terchova, opodal Żyliny. Podczas służby w armii austriackiej poznał niejakiego Tomasa Uhorcika, który był harnasiem zbójników karpackich i przystąpił do jego zbójeckiej bandy. Gdy Uhorcik odszedł z bandy, nowym harnasiem został Janosik. Działał on na pograniczu węgiersko-polskim, a ofiarami jego napadów byli głównie kupcy, plebani, posłańcy pocztowi i inne zamożne osoby. Rabował głównie dla siebie, nie dzielił się z biednymi. W 1713 roku został pojmany, osądzony i skazany na śmierć przez powieszenie na haku za lewe żebro.

Zaczęto go pozytywnie wiązać z Tatrami. Spopularyzowały się wówczas podania, jakoby działał on poprzez obrabowywanie bogatych i obdarowywanie biednych. Jego postać w XIX w. stała się również powszechna w folklorze beskidzkim, rozniosła się do Margrabstwa Morawskiego, na Węgry i Ukrainę. Na Słowacji postrzegany był na dwa sposoby: jako pospolity bandyta oraz jako szlachetny zbójnik. W Polsce znana była tylko jego pozytywna wersja.

Obchodzony 26 marca Dzień dobrego łotra nazywany jest także dniem Janosika.

Na zielonym wzgórzu nad droga do Doliny Wrotnej w Małej Fatrze wznosi się Pomnik Janosika wykonany z blachy stalowej, mierzący 7,5 m wysokości. Wybudowano go w 1988 roku, a jego autorem jest akademicki rzeźbiarz Jan Kulich.

Na jej obszarze można znaleźć ponad sto grodów i zamków oraz co najmniej dwa razy tyle pałaców, powstałych w różnych epokach historycznych. W przeszłości były one areną wielu wydarzeń historycznych, a ich właściciele przez stulecia decydowali o losach kraju. Ich częścią składową były, szczególnie w okresie baroku, eleganckie ogrody i parki, a dwory ziemiańskie znajdują się do dzisiaj w niemal każdej słowackiej gminie. Zamek Spiski (największy kompleks zamkowy w Europie Środkowej) z okolicznymi zabytkami w 1993 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Początki jej działalności sięgają roku 1328. Obecnie w kremnickiej mennicy bite są m.in. słowackie monety euro.

Jego wysokość wynosi 18,62 m. Jego autorem jest znany rzeźbiarz z okresu gotyckiego Mistrz Paweł z Lewoczy. Chociaż kościół wiele razy płonął, wokół toczyła się wojna, najwięcej szkód ołtarzowi wyrządziły korniki. Zespół, który podjął się jego konserwacji w latach 1952-1954 został nagrodzony państwowymi odznaczeniami.

Jest to most na Małym Dunajcu. Jego długość wynosi 86 m, a szerokość 2,25 m. Most nie posiada żadnych betonowych filarów ani innych elementów zabezpieczających. Zbudowali go w rekordowym czasie dziewięciu dni w 1992 roku miejscowi strażnicy przyrody. Jest on wierną kopią nieistniejącego już dziś mostu z lat 50. XX w, a powstał na podstawie relacji osób, które zapamiętały jego wygląd. Most zbudowany jest ze specjalnie impregnowanego drewna akacjowego - w tym stanie powinien przetrwać około 150 lat. Prowadzi on do miejscowej atrakcji - młyna pływającego na łodzi.

Podczas odwiertów dokonywanych w celu znalezienia nowych źródeł termalnych w Herl'anach, w okolicach Koszyc, w 1875 roku odkryto unikatowy w tych rejonach świata chłodny gejzer. Jego wybuchy wywoływane są gromadzeniem się w głębokich szczelinach skalnych gazów, w tym głównie dwutlenku węgla, które po osiągnięciu odpowiednio wysokiego ciśnienia, wyrzucają napływającą do otworu wodę. Gejzer stanowi pomnik przyrody i wielką atrakcję turystyczną.

Kopalnie te są obecnie cennym zabytkiem Słowacji. Swój najlepszy czas przeżywały w latach 1845-1880, gdy dzierżawcą kopalni był wiedeński jubiler Salomon Goldschmidt, a po nim jego potomkowie. Rodzina ta eksportowała pozyskane opale na światowe rynki i zapewniła im światową sławę. Największym opalem na świecie jest Harlekyn znaleziony w 1775 roku w korycie strumienia Olsavka (2 970 karatów). Jest on eksponatem muzeum przyrodniczego  w Wiedniu - jego cena szacowana jest na pół mln USD. Opal Burning of Troy jest częścią francuskiego skarbu koronnego. W 1889 roku w sztolni Viliam odkryto gniazdo opali, które nazwano Kaplicą Gizeli. Gniazdo to wydało 200 kg tych drogocennych szlachetnych kamieni.