Znaleźliśmy 25 ciekawostek na temat Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
Poeta
Krzysztof Kamil Baczyński powszechnie uznany jest za jednego z najwybitniejszych poetów okresu okupacji. Jego poezja najpełniej wyraża cechy pokolenia Kolumbów. Mimo silnego związku z czasem wojny, jego wiersze ukazują swój uniwersalny wymiar. Są pełne metafor, elementów ze świata baśni, mikroprzyrody, otoczone aurą nastrojowości. Tadeusz Gajcy pisał o Baczyńskim: "Poeta o nucie dostojnej".
1
Krzysztof Kamil Baczyński był poetą okresu wojny, przedstawicielem pokolenia Kolumbów.
Pokolenie Kolumbów było pokoleniem literackim obejmującym polskich pisarzy, poetów urodzonych około 1920 roku, którzy w dorosłość wchodzili w okresie II wojny światowej (prawie wszyscy przystępowali do matury w 1939 roku). To właśnie głównie doświadczenia wojenne ukształtowały ich twórczość. Do pokolenia tego zalicza się m.in: Józefa Szczepańskiego, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Annę Kamieńską, Romana Bratnego, Tadeusza Borowskiego, Bohdana Czeszko, Józefa Hena, Tadeusza Gajcego, Tadeusza Różewicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
2
Urodził się w Warszawie 22 stycznia 1921 roku.
Jego ojciec, Stanisław Baczyński, syn powstańca styczniowego, był pisarzem, publicystą, krytykiem literackim i historykiem literatury. Działał w Polskiej Partii Socjalistycznej, był żołnierzem Legionów Polskich, oficerem wywiadu tzw dwójki WP (komórka organizacyjna Sztabu Generalnego Wojska Polskiego zajmująca się wywiadem, w tym radiowywiadem, radiokontrwywiadem, kontrwywiadem, dywersją pozafrontową, kryptologią, studiami obcych sił zbrojnych i sprawami zagranicznymi WP w latach 1918-1945). Matka, Stefania z domu Zieleńczyk była nauczycielką i autorką podręczników szkolnych. Była katoliczką pochodzącą ze zasymilowanej rodziny żydowskiej.
3
Stosunki między rodzicami nie układały się najlepiej, co w końcu doprowadziło do separacji.
Więź z matką, która samotnie go wychowywała, do końca życia poety pozostała jedną z najważniejszych relacji.
4
Początkowo rodzina Baczyńskich mieszkała przy ulicy Bagatela 10, gdzie Krzysztof Kamil przyszedł na świat.
Został ochrzczony 7 września 1922 roku. Jako dziecko był bardzo chorowity; chorował na astmę, miał słabe serce i stale zagrożony był gruźlicą.
5
W 1931 roku rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, gdzie potem, od 1937 roku kontynuował naukę w nowo utworzonym dwuletnim liceum ogólnokształcącym, w klasie o profilu humanistycznym.
W maju 1939 roku zdał maturę i otrzymał świadectwo dojrzałości. Nie był wybitnym uczniem, na świadectwach przeważały trójki. Najwyższe oceny zdobywał z rysunków i po maturze zamierzał zdawać na Akademię Sztuk Pięknych.
6
Pierwsze wiersze zaczął pisać już w gimnazjum.
Z tego okresu pochodzi jego pierwszy znany wiersz "Wypadek przy pracy", opublikowany na łamach pisma "Strzały", którego Baczyński był współredaktorem. Pismo było organem organizacji Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej "Spartakus", półlegalnej organizacji uczniów szkół średnich pod patronatem PPS (Baczyński wówczas, wraz ze swym przyjacielem Konstantym Jeleńskim był sympatykiem trockizmu). Od 1937 roku Baczyński był członkiem Komitetu Wykonawczego "Spartakusa".
7
W gimnazjum Baczyński zafascynowany był "Ferdydurke" Gombrowicza.
Napisał nawet własny wariant tego utworu "Gimnazjum imienia Boobalka I". Znakomicie znał literaturę francuską, a w późniejszym okresie pisał też wiersze po francusku.
8
Kilku kolegów z klasy Baczyńskiego było później żołnierzami warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów.
Byli to: Tadeusz Zawadzki "Zośka", Jan Bytnar "Rudy", Maciej Aleksy Dawidowski "Alek". Baczyński w latach 1934-1935 był harcerzem działającej przy szkole 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej "Pomarańczarnia" im. Bolesława Chrobrego.
9
Baczyński zdał maturę w maju 1939 roku, miesiąc później zmarł jego ojciec, a we wrześniu wybuchła II wojna światowa.
Wybuch wojny pokrzyżował mu plany wstąpienia na Akademię Sztuk Pięknych, a on marzył o karierze grafika lub ilustratora. Od jesieni 1942 roku do lata 1943 roku studiował polonistykę na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Zajmował się też dorywczą pracą szklarza, malarza szyldów, pracował u węglarza na Czerniakowie, przyjmował telefoniczne zlecenia w Zakładach Sanitarnych. Uczył się także w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa im. C.K. Norwida.
10
Na początku okupacji związał się z socjalistyczną grupą "Płomienie".
Pisał także w lewicowym miesięczniku literacko-społecznym "Droga", gdzie był w komitecie redakcyjnym. Otrzymywał stypendia z konspiracyjnych funduszy literackich. Jego lewicowe sympatie znacznie osłabły po 17 września 1939 roku (zbrojny atak ZSRR na Polskę), a ostatecznie wygasły po odkryciu w kwietniu 1943 roku mogił w Katyniu.
11
W czasie okupacji zmienił miejsce zamieszkania i przeprowadził się na ulicę Hołówki 3.
Matka Baczyńskiego pochodziła z zasymilowanej rodziny żydowskiej i choć była gorliwą katoliczką, przez Niemców traktowana była jak Żydówka. Po utworzeniu w 1940 roku getta w Warszawie Baczyński pozostał z matką po aryjskiej stronie, ryzykując rozstrzelanie na miejscu. Jego wuj, dr. Adam Zieleńczyk uciekł z getta warszawskiego i został zabity przez Niemców w 1943 roku.
12
W lipcu 1942 roku Baczyński ożenił się z koleżanką ze studiów, Barbarą Drapczyńską.
Barbara też studiowała polonistykę na UW. Baczyńskiego poznała 1 grudnia 1941 roku w domu Emilii i Tadeusza Hiżów. Ślub odbył się w kościele Św. Trójcy na Solcu. Po ślubie młoda para zamieszkała w wynajętym dwuizbowym mieszkaniu przy ulicy T. Hołówki 3 na Czerniakowie. Nieraz organizowali u siebie w domu czytanie polskich książek młodzieży czy spotkania żołnierzy Armii Krajowej.
13
Żona, obok matki, była jedną z najważniejszych osób w życiu i twórczości Baczyńskiego.
Poświęcił jej wiele erotyków i liryków miłosnych, wykraczających poza dotychczasowe konwencje liryki miłosnej, ukazujących portret kobiety w znacznym odrealnieniu, stającej się częścią natury, jakby w niej roztopionej. W 2021 roku rękopiśmienny wybór wierszy pt. "W żalu najczystszym", wykonany własnoręcznie przez poetę jako prezent ślubny dla Barbary, został wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO "Pamięć Świata". Ciężarna Barbara Drapczyńska została 24 sierpnia 1944 roku trafiona w głowę odłamkiem szkła podczas Powstania Warszawskiego, prawdopodobnie pod gmachem Teatru Wielkiego. Zmarła 1 września 1944 roku. Pochowana została wraz z mężem na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
14
Podczas okupacji Baczyński ukończył podziemną Szkołę Podchorążych Rezerwy "Agricola".
Uczestniczył w kilku akcjach sabotażowych. Jednym z nich było wykolejenie niemieckiego pociągu wojskowego w sierpniu 1944 roku, co spowodowało 26-godzinne opóźnienie ruchu na strategicznym połączeniu Warszawa - Białystok.
15
Baczyński ochoczo brał udział w różnych akcjach zbrojnych, choć dowódcy niechętnie ryzykowali jego życie, jako znanego i cenionego już wówczas poety.
Na wieść o wstąpieniu Baczyńskiego do oddziału dywersyjnego Stanisław Pigoń powiedział Kazimierzowi Wyce: "Cóż, należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga z brylantów".
16
Baczyński porzucił studia polonistyczne, aby poświęcić się konspiracji i poezji, twierdził, że jeśli będzie mu to dane, to do nauki powróci.
Był selekcyjnym w II plutonie "Alek" 2. kompanii "Rudy" batalionu "Zośka" AK w stopniu starszego strzelca pod pseudonimem "Krzysztof", "Zieliński". W swoim mieszkaniu miał skrytkę na broń, w której trzymał pistolet maszynowy Thompsona, dwa Steny (brytyjski pistolet maszynowy), MP 40 (niemiecki pistolet maszynowy kalibru 9x9 mm Parabellum), granaty, materiały minerskie, a także podręczniki, mapy i prasę konspiracyjną.
17
Rozkazem dowódcy 2. kompanii batalionu "Zośka" pchor. Andrzeja Romockiego "Morro", Baczyński został zwolniony z funkcji z powodu małej przydatności w warunkach polowych.
Jednocześnie został poproszony o objęcie nieoficjalnego stanowiska szefa prasowego kompanii. Kilka dni później przeszedł do harcerskiego batalionu "Parasol" na stanowisko zastępcy dowódcy III plutonu 3. kompanii, gdzie przyjął pseudonim "Krzyś".
18
Od 1940 roku Baczyński publikował konspiracyjne tomiki wierszy m.in. pod pseudonimem "Jan Bugaj".
Publikował też anonimowo w podziemnych antologiach i czasopismach ("Dzień Warszawski", "Miesięcznik Literacki"). Jako poeta współpracował z referatem literackim Podwydziału Propagandy Mobilizacyjnej "Rój" Biura Informacji i Propagandy AK.
19
W czasie okupacji niemieckiej ogłosił 4 tomiki poezji.
Były to tomiki: "Zamknięty echem" (lato 1940), "Dwie miłości" (jesień 1940), "Wiersze wybrane" (maj 1942) i "Arkusz poetycki nr 1" (1944). Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego Baczyński przekazał kopię wszystkich swoich wierszy jednemu ze swoich przyjaciół na Żoliborzu, aby ten je ukrył i przechował - dzięki temu przetrwały wojnę.
20
Wybuch Powstania zaskoczył go w rejonie Placu Teatralnego.
Został tam wysłany po odbiór butów dla oddziału. Nie mogąc przedostać się na miejsce koncentracji macierzystej jednostki na Wolę (Dom Starców na Karolkowej), przyłączył się do oddziału złożonego z ochotników, którym dowodził ppor. "Leszek" - Lesław Kossowski, dowódca reduty "Ratusz-Pałac Blanka" na odcinku kpt. "Gozdawy".
21
Krzysztof Kamil Baczyński poległ na posterunku w Pałacu Blanka 4 sierpnia 1944 roku.
Zginął około godziny 16 raniony śmiertelnie przez strzelca wyborowego ulokowanego prawdopodobnie w gmachu Teatru Wielkiego. Pierwotnie pochowano go na tyłach pałacu, a po wojnie ciało przeniesiono na Powązki, na Cmentarz Wojskowy, gdzie spoczął razem z żoną.
22
Zachowały się wszystkie jego dzieła: ponad 500 wierszy, kilkanaście poematów i około 20 opowiadań.
Do najbardziej znanych wierszy należą:
"Elegia o chłopcu polskim"
"Mazowsze"
"Historia"
"Spojrzenie"
"Pragnienia"
"Ten czas"
"Pokolenie"
"Biała magia"
"Gdy broń dymiącą z dłoni wyjmę.....
"Na moście w Avignon"
"Deszcze"
23
Zachowało się też kilkaset rysunków i grafik Baczyńskiego.
Są to ilustracje do poszczególnych wierszy poety, projekty okładek własnych tomików, kolekcja rysunków z psem Baczyńskiego, studium kocich łebków, rysunki o tematyce orientalnej.
24
Jego wiersze śpiewane były przez wielu artystów.
Ewa Demarczyk śpiewała "Deszcze", "Na moście Avignon", zespół Lao Che - utwór "Godzina W", śpiewał je także Janusz Radek, Michał Bajor, Grzegorz Turnau i Ankh. Fragment jego wiersza "Historia" posłużył za tytuł filmu "Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni..." Życie i twórczość Baczyńskiego stały się tematem kilku filmów, m.in. "Dzień czwarty", "Baczyński".
25
Rok 2021 został uchwałą Sejmu ustanowiony Rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.
