Ciekawostki o Stefanie Batorym

Był mężem Anny Jagiellonki i iure uxoris królem Polski ("z prawa żony") - terminu takiego używano, gdy małżonek królowej otrzymywał tron z faktu bycia mężem dziedziczki korony. Prawo do tronu tracił zwykle po śmierci żony. Władca iure uxoris był oficjalnie władcą równoprawnym ze swą małżonką.

Urodził się 27 września 1533 roku na zamku w Somlyo, znanym również jako Szilagysomlyo (dzisiejsze Simleu Silvaniei).
Jego ojciec, Stefan VIII Batory pochodził ze szlacheckiego węgierskiego rodu Batory z klanu Gutkeled. Ród ten osiągnął znaczące wpływy w Europie Środkowej w późnym średniowieczu, zajmując wysokie stanowiska wojskowe, administracyjne i kościelne w Królestwie Węgier.
Matka, Katarzyna Telegdi była córką podskarbiego korony węgierskiej, Stefana Telegdiego.
Stefan miał co najmniej pięcioro rodzeństwa: dwóch braci i trzy siostry.

Ojciec zmarł w 1534 roku, a więc wkrótce po jego urodzeniu, a matka, gdy miał czternaście lat.

W imieniu cesarza Ferdynanda I Habsburga, w 1549 roku wziął udział w ślubie Katarzyny Habsburżanki, córki Ferdynanda I i Anny Jagiellonki (córki króla Czech i Węgier Władysława II Jagiellończyka), z Franciszkiem III Gonzagą, księciem Mantui i markizem Montferratu.
Batory wówczas na krótko pozostał we Włoszech, nauczył się włoskiego i przez kilka miesięcy studiował na Uniwersytecie w Padwie.

W jednej z potyczek został schwytany przez Turków, a gdy Ferdynand I odmówił zapłacenia okupu, Batory przyłączył się do strony przeciwnej, wspierając Jana II Zygmunta Zapolyę w jego walce o władzę we wschodnim Królestwie Węgier.

W 1562 roku na czele wojsk siedmiogrodzkich uczestniczył w bitwie z wojskami cesarskimi, negocjował porozumienia pokojowe, podejmował się misji dyplomatycznych do Wiednia. Jednak na skutek zmiany orientacji polityki zagranicznej Zapolyi, został przez Austriaków internowany w wiedeńskiej karczmie. Na Węgry powrócił dopiero w 1567 roku.

Swoim następcą wyznaczył brata Krzysztofa.

Po ucieczce Henryka Walezego do Francji w 1574 roku, w Polsce zapanowało bezkrólewie na prawie półtora roku. Dopiero w 1575 roku Senat obrał na kolejnego króla Polski cesarza Maksymiliana II Habsburga, który jednak nigdy nie został oficjalnie koronowany. Na wieść o wyborze Maksymiliana, szlachta polska podburzona przez Jana Zamoyskiego, zażądała na tonie Piasta. Wobec takiego argumentu na króla została wybrana córka Zygmunta I Starego, Anna Jagiellonka. Szlachta zdecydowała też o jej zamążpójściu za Stefana Batorego, który tym samym stał się iure uxoris królem Polski. W 1576 roku Batory zaprzysiągł w Meggeszu pacta conventa - m.in zobowiązał się do odebrania ziem zagrabionych Polsce przez Rosję.

Mimo iż regentem w Siedmiogrodzie mianował swego brata Krzysztofa, król w Krakowie zorganizował oddzielną kancelarię siedmiogrodzką, aby wszystkie ważniejsze decyzje podejmować osobiście. W późniejszych operacjach wojennych wykorzystywał też żołnierzy siedmiogrodzkich, rekrutowanych głównie spośród Rumunów i Szeklerów.

Rok przed koronacją Batorego, kasztelan biecki Stanisław Szafraniec wysunął propozycję mariażu tych dwojga, na co przystały wszystkie województwa. Sam Batory, jeszcze jako książę siedmiogrodzki, podjął walkę o polski tron by nie dopuścić do zdobycia go przez Habsburgów, co pogorszyłoby sytuację podzielonych Węgier.
16 marca 1576 roku przekroczył on granicę Rzeczypospolitej w pobliżu Śniatynia nad Prutem (miasto na Ukrainie), a 1 maja został koronowany dzięki głosom szlachty, jako kontrkandydat Habsburga.