Państwa
Ciekawostki o Tajlandii
Państwo na Półwyspie Indochińskim
Tajlandia jest azjatyckim państwem leżącym w jej południowo-wschodniej części, słynącym z ciekawej kultury i budownictwa sakralnego. Ten egzotyczny kraj, którego historia sięga X wieku, zdominowany jest przez religię buddyjską. Tajlandia charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu, a nazwę swą wywodzi od nazwy ludności - Tajów, która stanowi około trzech czwartych ogólnej ludności kraju. Jest to kraj stosunkowo dobrze rozwinięty, posiada ciepły klimat, ciekawą, obcą dla mieszkańców Zachodu kulturę, co sprawia, że jest bardzo atrakcyjnym turystycznie miejscem, znanym również niechlubnie z tzw. seks turystyki.
1
Tajlandia leży w Azji Południowo-Wschodniej na obszarze Półwyspu Indochińskiego. Leży pomiędzy Oceanem Indyjskim a Oceanem Spokojnym. Od zachodu oblewa ją Morze Andamańskie (morze przybrzeżne położone w części północno-wschodniej Oceanu Indyjskiego), a od wschodu i południa wody Zatoki Tajlandzkiej (dawniej zw. Syjamską, w zachodniej części Oceanu Spokojnego).
2
Pełna nazwa państwa to Królestwo Tajlandii. Tajlandia jest monarchią konstytucyjną, a na podstawie konstytucji z 2017 roku głową państwa jest król. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele.
Dewizą państwa jest "Naród, religia, król".
3
Stolicą kraju jest Bangkok. Jest to także największe miasto Tajlandii, położone przy ujściu rzeki Menam (głównej rzeki Tajlandii) do Zatoki Tajlandzkiej. Mieszka w nim około 5,6 mln osób, a w całej aglomeracji około 15 mln.
Bangkok jest jednym z najpopularniejszych na świecie celów turystycznych. W 2018 roku odwiedziło go około 22 mln turystów - był najczęściej odwiedzanym miastem na świecie.
4
Do 1764 roku dzisiejsza stolica Tajlandii była niewielką wioską zwaną Bang Makok (Wieś Drzewek Oliwnych). Po zniszczeniu przez wojska birmańskie stolicy ówczesnej Tajlandii (wówczas Syjamu), Ajutthaji, w miejscu obecnego Bangkoku zbudowano obóz warowny.
W 1782 roku Rama I (król Tajlandii od 1782 do 1809 r., założyciel dynastii Chakri, która do dziś panuje w Tajlandii), podczas koronacji nadał stolicy nazwę, która składała się z 43 sylab. Przez następne lata dodano do tej nazwy jeszcze 21 sylab i obecnie znajduje się ona w Księdze Rekordów Guinnessa jako najdłuższa nazwa geograficzna na świecie.
5
Według Światowej Organizacji Meteorologicznej Bangkok jest najgorętszą stolica świata - średnia temperatura przekracza 28 °C. Najcieplejszym miesiącem jest kwiecień z przeciętną temperaturą dzienną do 31 °C. Najchłodniejszym miesiącem w roku jest grudzień ze średnią temperaturą 26 °C.
6
Główną religią w Bangkoku jest buddyzm, który wyznawany jest przez 92% populacji. W mieście znajduje się ponad 400 świątyń buddyjskich, 55 meczetów (muzułmanie stanowią 6% populacji) i 10 kościołów (1% populacji to chrześcijanie).
Najstarszą świątynią buddyjską jest Wat Pho (Świątynia Leżącego Buddy) z XVI w. z ogromnym posągiem Buddy. Kolejna świątynia - Wat Traimit - posiada 5,5-tonowy złoty posąg Buddy, wysokości 3 metrów.
7
W Bangkoku znajduje się Wielki Pałac Królewski ze świątynią Wat Phra Kaew - "świątynią szmaragdowego Buddy". Pałac ten służył jako oficjalna rezydencja króla Tajlandii od XVIII do połowy XX w. Obecnie siedziba króla mieści się w pałacu Chitralada.
Wielki Pałac Królewski znajduje się na wschodnim brzegu rzeki Menam, otoczony jest murem obronnym o łącznej długości 1900 m. Teren całego kompleksu pałacowego zajmuje powierzchnię 218 400 m2.
8
W Bangkoku mieszka 5,6 mln osób i tyle samo jest tam zarejestrowanych samochodów. Przez to miasto jest ciągle zakorkowane i posiada bardzo zanieczyszczone powietrze. Aby temu przeciwdziałać, stworzono sieć parków miejskich.
9
Bangkok ma w świecie reputację "miasta seksu". Mimo, iż prostytucja jest w Tajlandii oficjalnie nielegalna, to na ulicach Bangkoku można spotkać nocą niezliczoną liczbę prostytutek. Prawdopodobnie procederem tym trudni się kilkanaście tysięcy kobiet.
Miasto oferuje bogate życie nocne, skupia mnóstwo salonów masażu, klubów go-go, czy karaoke, dzięki czemu przyciąga ogromne rzesze turystów płci męskiej.
Inną bolączką Bangkoku jest zawyżanie cen usług dla turystów oraz kradzieże kieszonkowe.
10
Powierzchnia kraju wynosi 513 115 km2. Składa się on z dwóch części: północnej (Półwysep Indochiński), gdzie jego szerokość wynosi około 670 km a długość 830 km i południowej (Półwysep Malajski)o długości około 880 km i szerokości około 120 km (w północnej części zwęża się nawet do 20 km).
11
Tajlandia graniczy z czterema państwami: Kambodżą, Laosem, Mjanmą i Malezją. Linia brzegowa ma długość 3219 km.
12
Na terenie kraju można wyróżnić cztery główne regiony fizycznogeograficzne: obszar górski Tajlandii Północnej, Nizina Menamu, Równina Korat i Półwysep Malajski. W większości jest to kraj nizinny, którego wnętrze zajmuje aluwialna Nizina Menamu, rozciągająca się na długości 500 km. Ciągnie się ona od gór na północy kraju do wybrzeży Zatoki Tajlandzkiej.
Równina Korat zajmuje wschodnią część kraju, jej powierzchnia to prawie 170 tys. km2. Od północy i wschodu ogranicza ją rzeka Mekong - najdłuższa rzeka na Półwyspie Indochińskim.
Głównym pasmem górskim Tajlandii jest Thanon Tong Chai z najwyższym szczytem Tajlandii Doi Inthanon o wysokości 2595 m n.p.m.
Nadbrzeżną strefę Półwyspu Malajskiego zajmują niziny, a część środkową góry, przekraczające 1000 m n.p.m.
13
W skład terytorium Tajlandii wchodzi kilkaset przybrzeżnych wysp (m.in. koralowych). Największa z nich to Phuket na Morzu Andamańskim oraz Samui i Phangan w Zatoce Tajlandzkiej.
Linia brzegowa na zachodnim wybrzeżu obfituje w liczne estuaria, tereny bagienne i klify. Wybrzeże wschodnie jest płaskie, z nielicznymi zatokami i rozległymi plażami.
14
Główną rzeką kraju jest Menam o długości 365 km i powierzchni dorzecza 160 tys. km2. Menam płynie z północy na południe przez środek kraju i uchodzi do Zatoki Tajlandzkiej. Delta rzeki tworzy liczne odnogi i ma 200 km długości i 100 km szerokości.
Wzdłuż wschodniej granicy Tajlandii płynie Mekong, który jest największą rzeką Azji Południowo-Wschodniej.
W Tajlandii znajduje się sporo jezior, głównie na Równinie Korat. Największym naturalnym jeziorem jest Songkhla o powierzchni 1040 km2, leżące na Półwyspie Malajskim.
15
Ze względu na wilgotny klimat, szata roślinna Tajlandii jest bardzo bogata, jednak zdegradowana z powodu działalności rolniczej. Jeszcze w latach 60. XX w. lasy zajmowały ponad połowę powierzchni kraju, dziś jest to jedynie około 30%. W lasach monsunowych w środkowej części kraju przeważają drzewa tekowe, sandałowe i hebany.
16
W Tajlandii żyją zwierzęta charakterystyczne dla Regionu Indochińskiego. Duże ssaki reprezentowane są przez słonie indyjskie, bawoły banteng, dawniej też przez nosorożce sumatrzańskie. Największym drapieżnikiem jest tygrys, a także niedźwiedź malajski i lampart.
Charakterystycznym zwierzęciem wilgotnych lasów jest lotokot i największy owadożerny nietoperz - kalong, nazywany też latającym lisem.
Najbardziej interesującym tajskim ptakiem jest bielik białobrzuchy. W Tajlandii jest sporo gadów, a zwłaszcza węży, których największym przedstawicielem jest pyton siatkowy.
17
Istnieją dowody ciągłego zamieszkiwania ludzi w dzisiejszej Tajlandii od 20 tys. lat. Najwcześniejsze dowody uprawy ryżu datowane są na 2000 r. p.n.e. Stanowisko archeologiczne Ben Chiang w północno-wschodniej Tajlandii jest obecnie najstarszym znanym ośrodkiem produkcji miedzi i brązu w Azji Południowo-Wschodniej.
Pierwszym najpotężniejszym królestwem Azji Południowo-Wschodniej w II w. p.n.e. było królestwo Funan. Od czasów tego królestwa aż do powstania Imperium Khmerów ze stolica w Angkor w IX w., Półwysep Indochiński był pod silnym wpływem kultury i religii Indii.
18
Początki Tajlandii związane są z migracją Tajów z południowo-zachodniej części Chin. Ludność ta dotarła na terytorium obecnej Tajlandii w X-XII w. Tajowie osiedli w dorzeczu Menamu, zasymilowali się z żyjącymi tam Khmerami, od których przejęli ich kulturę i religię - buddyzm.
W 1350 roku w dolinie Menamu założyli stolicę - Ajutthaję i wkrótce państwo to objęło cały Półwysep Indochiński.
Rozkwit państwa nastąpił w XV w, a w XVI i XVII w. nastąpiły pierwsze kontakty z Europejczykami (Portugalczykami, Hiszpanami, Holendrami i Anglikami).
19
W 1760 r. siły birmańskie zaatakowały ówczesną Tajlandię, zniszczyły i złupiły stolicę kraju, a także uprowadziły jego władcę i członków rodziny panującej. Dawny dowódca wojsk Ajutthai, Taksin przejął władzę w kraju, ustanowił nową stolicę w Thonburi i koronował się na króla. Po przeprowadzonym zamachu pałacowym nowym królem stał się Rama I. Dał on początek nowej dynastii, która panuje w Tajlandii do dziś. Przeniósł też stolicę do Bangkoku.
20
Od XIX w. Tajlandia znana była pod nazwą Syjam. Podczas gdy w rejonie narastały wpływy, głównie francuskie i brytyjskie, Syjam, jako jedyne państwo w Azji Południowo-Wschodniej nigdy nie został skolonizowany przez zachodnie mocarstwa.
23 czerwca 1939 roku nazwę kraju zmieniono na Tajlandia.
21
Około 75% społeczeństwa Tajlandii stanowią Tajowie, a 14% ludność pochodzenia chińskiego. Duży odsetek stanowią muzułmańscy Malajowie zamieszkujący głównie południe kraju. Około 2% ludności stanowią tzw. plemiona górskie, podzielone na około 20 grup, zachowujące własne zwyczaje, wierzenia, stroje etniczne.
22
Nieodłącznym elementem kultury Tajlandii jest gest Wai. Tajowie nie witają się poprzez podanie ręki, na powitanie wykonują skłon "Wai" z dłońmi złożonymi jak do modlitwy. W ten sposób wyrażają swój szacunek wobec drugiego człowieka, jak i wobec miejsc czy przedmiotów kultu.
Ze szczególnym nabożeństwem traktowane są posągi Buddy, których nie wolno dotykać, należy im okazywać szacunek.
23
Tajlandia posiada jeden z najwyższych na świecie wskaźników nierówności społecznej - 53,6. Około 40% ludności tego kraju pracuje w rolnictwie uprawiając ryż, kukurydzę i trzcinę cukrową.
Tajlandia eksportuje swoje towary, głównie ryż, cynę, sprzęt elektroniczny, tekstylia, obuwie, produkty rybołówstwa, gumę i biżuterię, przede wszystkim do Europy i Ameryki Północnej. Eksport stanowi ponad dwie trzecie PKB tego kraju. Jest drugą co do wielkości gospodarką Azji Południowo-Wschodniej po Indonezji i czwartym najbogatszym krajem według PKB na mieszkańca, po Singapurze, Brunei i Malezji.
Ważną rolę w gospodarce Tajlandii pełni turystyka, stanowi ona około 6% gospodarki kraju. Według Światowej Organizacji Turystyki Tajlandia była najczęściej odwiedzanym krajem w Azji Południowo-Wschodniej w 2013 roku.
Tajlandia jest piątym co do wielkości kierunkiem turystyki medycznej. Jest popularna ze względu na rosnącą praktykę chirurgii zmiany płci i chirurgii plastycznej.
24
Prostytucja w Tajlandii i turystyka seksualna również stanowią de facto część gospodarki. Tajlandia promowana jest jako kraj egzotyczny, aby przyciągnąć turystów. Uważa się, że co najmniej 10% dolarów turystów jest wydawane na handel seksem.
25
Tajscy naukowcy wnieśli znaczący wkład w różne dziedziny nauki. Przykładem może być Krisana Kraisintu, znana jako "cygańska farmaceutka", która opracowała jedną z pierwszych genetycznych kombinacji leków antyretrowirusowych o ustalonej dawce i poświęciła swoje życie na uczynienie leków bardziej przystępnymi cenowo i dostępnymi. Jej wysiłki uratowały niezliczone życia w Afryce. GPO-VIR został wybrany przez Światową Organizację Zdrowia jako pierwszy schemat leczenia pacjentów z HIV/AIDS w biednych krajach.
W Tajlandii lek ten jest używany w narodowym programie leczenia HIV/AIDS, dzięki czemu jest bezpłatny dla 100 tys. pacjentów.
26
W kulturze tajskiej tabu obejmuje dotykanie czyjejś głowy lub wskazywanie stopami. Głowa uważana jest za najświętszą, a stopy za najniższą część ciała. Obyczaje tajskie obejmują szacunek dla osób starszych i przełożonych (według wieku, stanowiska, mnichów lub niektórych zawodów). Częścią tajskiej praktyki duchowej jest szacunek dla przodków. Tajowie mają silne poczucie hierarchii społecznej, co znajduje odzwierciedlenie w wielu zwrotach grzecznościowych. Maja też silne poczucie gościnności i hojności.
27
Kuchnia tajska jest jedną z najpopularniejszych na świecie. Tajskie jedzenie łączy pięć podstawowych smaków: słodki, pikantny, kwaśny, gorzki i słony. Zioła i przyprawy najczęściej używane w tajskiej kuchni mają właściwości lecznicze. Są to, m.in. czosnek, trawa cytrynowa, limonka kaffir, galangal, kurkuma, kolendra, mleko kokosowe.
Każdy region Tajlandii ma swoje specjalności: zielone curry w regionie centralnym, sałatka z zielonej papai - na północnym wschodzie, khao soi na północy i massaman curry na południu.
W 2017 roku siedem tajskich potraw znalazło się na liście 50 najlepszych produktów spożywczych na świecie.
Podstawowym pożywieniem w Tajlandii jest ryż, zwłaszcza ryż jaśminowy (znany również jako hom Mali), który stanowi część prawie każdego posiłku. Tajowie spożywają rocznie ponad 100 kg ryżu na osobę.
28
Tajlandia przyjęła system metryczny w 1923 roku, jednak stare tajskie jednostki są nadal w powszechnym użyciu, zwłaszcza do pomiarów terenu. Lata są ponumerowane jako BE (Epoka Buddyjska) w placówkach edukacyjnych, służbie cywilnej, rządzie, kontraktach, terminach, w gazetach. Jednak w bankowości, a także coraz częściej w przemyśle i handlu stosuje się standardowe liczenie lat zachodnich.
29
Pierwsze znane bliźnięta syjamskie urodziły się w Tajlandii w 1811 roku. W mieście Lop Buri (Miasto Małp) co roku w listopadzie odbywa się festiwal poświęcony małpom. Odbywa się to przed świątynią Pra Prang Sam Yot. Mieszkańcy przygotowują ponad 2 tony jedzenia dla małp zamieszkujących w okolicach świątyni. Tajowie są przekonani, że szacunek jaki okazują małpom zapewni im powodzenie we wszystkich dziedzinach życia.
30
W Tajlandii żyje ryba, która może poruszać się na lądzie. Jest to Cryptotora thamicola - endemiczny gatunek małej ryby słodkowodnej, która dzięki specyficznej budowie ciała może poruszać się po lądzie. Wykorzystuje przy tym dwie przednie i dwie tylne płetwy, by czołgać się po skałach otaczających wodospady, w których żyje.
31
Narodowym kwiatem Tajlandii jest storczyk. Jest to również jeden z najważniejszych towarów eksportowych tego kraju. Około 45% storczyków rosnących w Tajlandii jest eksportowane do innych krajów.
W lasach Tajlandii rośnie około 1500 różnych gatunków orchidei.
