Ciekawostki o Watykanie

Jego powierzchnia wynosi zaledwie 0,44 kilometra kwadratowego (44 ha) - Watykan jest tak mały, że zmieściłby się wewnątrz nowojorskiego Central Parku. Powierzchnię kraju zajmują  głównie zabudowania i ogrody. Liczba mieszkańców w Watykanie to zaledwie około 800 osób - stanowią ją dostojnicy kościelni, księża, zakonnice i Gwardia Szwajcarska z rodzinami.

Oprócz stałych mieszkańców, do pracy codziennie przychodzi tam około 3000 osób mieszkających poza Watykanem. Są to pracownicy poczty, radia, sklepów, gazety, służby medycznej czy dworca klejowego. 

Rocznie Watykan odwiedza około 6 milionów osób - jest to największa ilość na jednego mieszkańca na świecie.

Obok łaciny, drugim językiem urzędowym jest tam język włoski. Papież używa łaciny podczas ważnych ceremonii, a dokumenty urzędowe nadal pisane są w tym języku.

Wzgórze Watykańskie nie należy do siedmiu wzgórz Rzymu (siedem wzniesień po wschodniej, lewej stronie Tybru, na których został zbudowany Rzym). Jest wzgórzem tufowym o wysokości 75 m n.p.m. Jest najwyższym wzniesieniem w Watykanie i najniższym szczytem należącym do Korony Europy.

Większość obszaru wzgórza od 1929 roku zajmuje Państwo Watykańskie.  

Jest absolutną monarchią elekcyjną, której monarchą jest papież. Papież jest także biskupem Rzymu, sprawującym swój urząd w Stolicy Apostolskiej (Sancta sedes), która mieści się w Watykanie. Stolica Apostolska sprawuje nad Watykanem wyłączne zwierzchnictwo oraz suwerenną władzę i jurysdykcję.

Położony o około pięć kilometrów od Lateranu Watykan był wówczas jedynie miejscem pielgrzymek do grobu św. Piotra. W starożytności na Wzgórzu Watykańskim znajdował się cyrk cesarza Nerona, w którym prawdopodobnie doszło do męczeństwa i egzekucji wielu chrześcijan i Żydów. Na północ od cyrku znajdował się mały cmentarz, na którym ponoć pochowano apostoła Piotra. Później w miejscu tym wzniesiono pomnik, a w IV wieku cesarz Konstantyn kazał wybudować kościół - pierwszą bazylikę św. Piotra. Powstawały tam też klasztory, schroniska i przytułki dla pielgrzymów.

Pod koniec IX wieku wokół bazyliki św. Piotra i Mauzoleum Hadriana (Zamek Świętego Anioła) wybudowano pierwsze mury obronne.

Dokonał tego papież Grzegorz XI po powrocie z Awinionu. Wzgórze Watykańskie stało się siedzibą papieża, Kurii Rzymskiej, a tym samym centrum całego Kościoła rzymskokatolickiego. Kolejni papieże realizowali tam swoje projekty budowlane: kościoły, kaplice, budynki administracyjne, fortyfikacje, obiekty noclegowe i in.

W 1506 roku rozpoczęto budowę bazyliki św. Piotra, a w 1589 roku papież Sykstus V zlecił budowę Pałacu Apostolskiego, który do dziś jest rezydencją papieża i ważnych organów administracyjnych. Taka sytuacja utrzymywała się do 1870 roku, kiedy to król Włoch Wiktor Emanuel II włączył istniejące na Wzgórzu Watykańskim Państwo Kościelne do Królestwa Włoch. Papież nie pogodził się z tą decyzją i ogłosił się więźniem Watykanu. Dopiero w 1929 roku faszystowski rząd Benito Mussoliniego i Stolica Apostolska podpisali tzw. traktaty laterańskie, które zagwarantowały istnienie Państwa Watykańskiego w obrębie Pałacu Apostolskiego i ogrodów watykańskich.

Zbudowano ją na miejscu starszej bazyliki wczesnochrześcijańskiej, ufundowanej przez cesarza Konstantyna Wielkiego. Zgodnie z tradycją stoi ona na miejscu pochówku św. Piotra, którego katolicy uznają za pierwszego papieża. Grób św. Piotra znajduje się pod głównym ołtarzem, zwanym Ołtarzem Konfesji.

Bazylika watykańska jest drugim co do wielkości kościołem na świecie - jej powierzchnia to 23 tys.m2.  Większą od niej jest jedynie bazylika Matki Bożej Królowej Pokoju w Jamusukro, stolicy administracyjnej Wybrzeża Kości Słoniowej. Bazylika ta jest największym kościołem na świecie, najwyższą świątynią w Afryce i najwyższym kościołem katolickim świata - jej powierzchnia całkowita to 30 tys. m2.

Zaprojektowano go tak, aby jak największa liczba ludzi mogła zobaczyć papieża udzielającego błogosławieństwa, albo ze środka fasady kościoła lub z okna w Pałacu Watykańskim. Ma on kształt prostopadłego owalu, który od zachodniej strony, częścią w kształcie trapezu, otwarty jest na Bazylikę św. Piotra, a od strony wschodniej wychodzi na Via della Conciliazione.

Plac otoczony jest portykiem Berniniego - czterorzędową kolumnadą zwieńczoną attyką, na której ustawiono posagi 140 świętych (wśród nich znajduje się pomnik św. Jacka Odrowąża, dominikanina). Pośrodku placu znajduje się starożytny egipski obelisk z XIII w p.n.e. (jeden z 13 w Rzymie), który w obecnym miejscu wznosi się już od 1586 roku. Pierwotnie ustawiony był on w cyrku Nerona na cześć Juliusza Cezara (z tego powodu obelisk potocznie nazywano "Julia"). Tradycja mówi, że obelisk był świadkiem męczeńskiej śmierci św. Piotra.

Na placu znajdują się dwie symetrycznie usytuowane fontanny, a po lewej stronie, między bazyliką a kolumnadą znajduje się Spiżowa Brama (jedna z trzech bram, którymi można dostać się do Watykanu) strzeżona przez Gwardię Szwajcarską.

Zgodnie z Traktatem Laterańskim teren Placu św. Piotra podlega władzy włoskiej policji do kontroli tłumu, mimo że jest częścią Państwa Watykańskiego.

Pełni on nie tylko funkcje mieszkalne, ale też administracyjne. Budynek zawiera apartamenty papieskie, różne watykańskie biura rządowe, prywatne i publiczne kaplice, muzeum, bibliotekę i Apartamenty Borgia.

Apartamenty Borgia składają się z sześciu pokoi zaadaptowanych do użytku osobistego przez papieża Aleksandra VI (Rodrigo Borgia). Pod koniec XV wieku zlecił on włoskiemu malarzowi Bernardino di Betto (Pinturicchio) i jego pracowni udekorowanie apartamentów freskami. 

Ostatnia renowacja fresków ujawniła scenę uważaną za najwcześniejsze znane europejskie przedstawienie rdzennych Amerykanów, namalowane zaledwie dwa lata po powrocie Krzysztofa Kolumba z Nowego Świata.

Stanowią one zespół ogrodowo-parkowy okalający budynki użyteczności publicznej i budynki mieszkalne Watykanu. Zajmują stok Wzgórza Watykańskiego, z trzech stron otoczone są murami obronnymi z bastionami. Od strony wschodniej przylegają do absydy Bazyliki św. Piotra i długiego skrzydła Muzeów Watykańskich.

Ogrody Watykańskie zostały założone przez papieża Mikołaja III w 1279 roku. 

Założona została w 1448 roku przez papieża Mikołaj V jako publiczna biblioteka miasta Rzymu. Początkowe zbiory zawierały 350 greckich, łacińskich i hebrajskich woluminów. Zbiory szybko powiększały się na przestrzeni dziejów i obecnie biblioteka zawiera 75 000 manuskryptów i ponad 1,1 miliona drukowanych książek, w tym 8500 inkunabułów. Dodatkowo w Apostolskim Archiwum Watykańskim przechowywane jest 150 000 pozycji.

Biblioteka Watykańska jest biblioteką naukową w zakresie historii, prawa, filozofii, nauki i teologii. Korzystać z jej zbiorów może każdy, kto potwierdzi swoje kwalifikacje i uzasadni cel ubiegania się o dostęp do zbiorów.

Na czele Biblioteki Watykańskiej stoi Bibliotekarz Świętego Kościoła Rzymskiego. Jego urząd tradycyjnie łączony jest z funkcją Archiwisty Świętego Kościoła Rzymskiego.

Teoretycznie nie można urodzić się w Watykanie, gdyż nie ma tam szpitala z salą porodową. Obywatelstwa watykańskiego nie dziedziczy się po rodzicach w chwili narodzin, ani nie nabywa ze względu na fakt urodzenia na terytorium tego miasta-państwa. Obywatelem zostaje się w przypadku pełnienia określonych funkcji w Stolicy Apostolskiej i jest ono zawsze przyznawane tymczasowo. Nigdy nie zastępuje ono innego obywatelstwa.

 Według Kalifornijskiego Instytutu Wina mieszkańcy Państwa Watykańskiego wypijają aż 74 litry wina rocznie. Wskaźnik ten jest znacznie wyższy niż w krajach, gdzie tradycyjnie produkuje się i pije duże ilości wina, jak na przykład we Włoszech- 37,5 litra na mieszkańca, Francji czy Hiszpanii. Watykan prześcignął też Stany Zjednoczone, Niemcy, Chiny i Wielką Brytanię.

Największy wpływ na rekordową konsumpcję tego trunku ma jego sprzedaż w watykańskim supermarkecie, gdzie jest niezwykle bogata oferta win, a ceny bardziej atrakcyjne niż we Włoszech (znacznie niższa akcyza). Choć wstęp do tego marketu posiadają jedynie osoby ze specjalnymi przepustkami, głównie pracownicy watykańscy, to jego obroty są ogromne.

Należą do nich obszary bezpośrednio przylegające do terytorium państwa, takie jak miedzy innymi Palazzo San Pio X, Campo Santo Teutonico i większość Watykańskiej Sali Audiencyjnej. Przez środek tej sali biegnie granica państwowa, tron papieski znajduje się po stronie Watykanu, a widownia już poza granicą. Inne obszary eksterytorialne to różne pałace na rzymskiej starówce, papieska letnia rezydencja Castel Gandolfo i centrum nadawcze Radia Watykańskiego w Santa Maria di Galeria.     

Gwardia Szwajcarska uważana jest za najmniejszą i najstarszą istniejącą armię świata, która formalnie funkcjonuje od 1506 roku. Obecnie papieskie wojsko liczy 135 żołnierzy: oficerów, podoficerów, halabardników i dwóch doboszy. Komendant Gwardii Szwajcarskiej ma rangę pułkownika, jest tzw. "domownikiem papieskim" i posiada tytuł szlachcica Jego Świątobliwości.

Członkowie Gwardii Szwajcarskiej muszą być obywatelami Szwajcarii i muszą być katolikami. Zwykle pochodzą oni z dwóch szwajcarskich kantonów katolickich: Lucerna i Valais. W chwili podjęcia służby kandydaci muszą być kawalerami w wieku od 19 do 30 lat, muszą cieszyć się nienaganną opinią i posiadać ponad 174 centymetry wzrostu. Zasadnicza służba w Gwardii trwa dwa lata, z możliwością przedłużenia. Mundury gwardzistów mają barwy szlacheckiego rodu Medyceuszy.

Jan Paweł II nazwał kiedyś Watykan najbardziej zmilitaryzowanym krajem na świecie, gdyż liczba gwardzistów tam stacjonujących przekracza 10% mieszkańców państwa watykańskiego.

Powstały one ze zbiorów dzieł sztuki zgromadzonych przez kolejnych papieży, począwszy od XVI wieku i wiążą się one z postaciami papieży Sykstusa IV i Juliusza II. Pierwszym znaczącym eksponatem, od którego zaczęły się zbiory muzeum była antyczna rzeźba Grupa Laokoona, odkryta w 1506 roku w winnicy niedaleko bazyliki Santa Maria Maggiore. Rzeźbę tę, za rekomendacją Michała Anioła i Giuliano da Sangallo, kupił papież Juliusz II od właściciela winnicy. Papież udostępnił na wystawie publicznej w Watykanie ową rzeźbę, a także swoją prywatną kolekcję rzeźb. Kupiono też wówczas jedno z najcenniejszych dzieł w kolekcji muzeum, rzeźbę Apollina, która zyskała nazwę Apollo Belwederski, a także Tors Belwederski, pochodzącą z I w p.n.e. grecką rzeźbę Apolloniosa z Aten, która stała się źródłem inspiracji dla Michała Anioła.

Oficjalne otwarcie Muzeów Watykańskich jako Museum Christianum nastąpiło za pontyfikatu papieża Benedykta XIV w 1757 roku.

Wydarzyło się to w 1984 roku. Ponad to Watykan zarejestrowany jest w UNESCO jako centrum zabytków w "Międzynarodowym Rejestrze Dóbr Kultury pod Specjalną Ochroną" zgodnie z konwencją haską o ochronie dóbr kultury w konfliktach zbrojnych.

Poczta Watykańska prowadzi własne usługi pocztowe i wydaje własne znaczki pocztowe od 1929 roku.  Usługi Poczty Watykańskiej opisywane są jako jedne z najlepszych na świecie. Z Watykanu wysyłane jest więcej listów niż z jakiegokolwiek innego miejsca w świecie (2,5 mln listów, 7 mln pocztówek i ok. 20 tys. paczek rocznie).

Posiada ono bogatą tradycję naukową zapoczątkowaną w 1576 roku, kiedy to papież Grzegorz XIII polecił budowę 73-metrowej wieży przeznaczonej m.in do obserwacji astronomicznych. Stojąca do dziś Wieża Wiatrów nazywana jest też Wieżą Gregoriańską lub Obserwatorium Gregoriańskim. Na podstawie obserwacji znajdującej się tam meridiany papież zdecydował o reformie kalendarza (kalendarz gregoriański). Od 1933 roku siedzibą Obserwatorium Watykańskiego stało się Castel Gandolfo.

Została założona w 1603 roku, posiada 80 członków powoływanych przez papieża spośród wybitnych uczonych z całego świata. Akademia nie prowadzi własnych badań, jest organem opiniodawczym papieża w sprawach nauki.

Wszystkie awersy monet watykańskich noszą inskrypcję Città del Vaticano i dwanaście gwiazd Europy. Pierwsze monety przedstawiały Jana Pawła II. Wcześniejszą walutą Watykanu był lir watykański.