Architektura

Ciekawostki o zamku Windsor

Znaleźliśmy 36 ciekawostek na temat zamku Windsor

Tysiącletnia królewska rezydencja

Zamek Windsor ucieleśnia prawie tysiącletnią historię architektury. Związany jest silnie z angielską i późniejszą brytyjską rodzina królewską.

Zbudował go Wilhelm Zdobywca w XI wieku, a od czasów Henryka I jest użytkowany przez panującego monarchę. Jest najdłużej zajmowanym pałacem w Europie.

1
Zamek Windsor to królewska rezydencja w mieście Windsor, w angielskim hrabstwie Berkshire.

Został zbudowany w latach 1070-1086 przez Wilhelma I Zdobywcę, zwanego także Wilhelmem Bękartem, króla Anglii i księcia Normandii.

Wilhelm Zdobywca wydał rozkaz zbudowania kilku zamków mających na celu obronę dróg wiodących do Londynu. Istotne było, aby odległość między nimi a stolicą była możliwa do pokonania w czasie krótszym niż jeden dzień (około 32 km), tak aby posłańcy zdążyli zawiadomić armię królewska o wkroczeniu wroga.

2
Miejsce pod budowę twierdzy, z czasem przekształconej w zamek Windsor, wybrano na stromym, wapiennym wzgórzu, na którym już w 1070 roku istniała pierwsza drewniana budowla.

Zamek Windsor był strategicznie ważny ze względu na bliskość zarówno Tamizy, kluczowego średniowiecznego szlaku prowadzącego do Londynu, jak i Windsor Forest, królewskiego parku myśliwskiego (prywatny teren łowiecki zamku Windsor) na południe od miasta Windsor, używanego wcześniej przez królów saskich.

3
Początkowy drewniany zamek składał się z baszty i chronionego małym murem podzamcza, które usytuowane było na urwisku wznoszącym się 30 m nad rzeką.

Zbudowano też drugie drewniane podzamcze, tworzące Podzamcze Górne. Pod koniec stulecia wzniesiono od zachodu kolejne podzamcze, tworząc zasadniczą bryłę współczesnego zamku.

4
Windsor nie był od początku używany jako rezydencja królewska.

Ówcześni królowie woleli wykorzystywać w tym celu dawny pałac Edwarda Wyznawcy (jeden z ostatnich anglosaskich królów angielskich) w wiosce Old Windsor.

5
Pierwszym królem, który używał zamku Windsor jako rezydencji był Henryk I, który obchodził na zamku Zielone Świątki w 1110 roku.

Tam też odbył się w 1121 roku ślub króla z Adelą, córką Godfreya z Louvain.

6
Windsor był rozbudowywany przez kolejnych władców.

Henryk II, który wstąpił na tron w 1154 roku, zastąpił drewnianą palisadę otaczającą zamek górny kamiennym murem przeplatanym kwadratowymi basztami i zbudował pierwszą Bramę Królewską.

7
Zamek był jedną z trzech ulubionych rezydencji Henryka III.

Zainwestował w jego rozbudowę pokaźną kwotę, wydając w Windsorze więcej pieniędzy niż w jakiejkolwiek innej ze swoich posiadłości.

Po ślubie z Eleonorą z Prowansji, francuską szlachcianką, która została królową Anglii jako żona Henryka III, Henryk w latach 1240-63 zbudował w Windsorze luksusowy pałac.

Na dziedzińcu dolnym powstało szereg budynków, w tym długa na 21 m kaplica, zwana później Kaplicą Matki Boskiej. Była to najwspanialsza z licznych kaplic zbudowanych na własny użytek władcy, porównywalna wielkością i jakością do Sainte-Chapelle w Paryżu.

8
Koncepcja architektoniczna Henryka III charakteryzowała się religijnym wydźwiękiem bogatych dekoracji, które stanowiły jeden z najwybitniejszych elementów angielskiej sztuki średniowiecznej.

Powstał też podział na Zamek Górny, bardziej prywatny i Zamek Dolny poświęcony publicznemu obliczu monarchii.

W 1296 roku pożar zniszczył Wielką Salę na Podzamczu, która nie została odbudowana.

9
W XIV wieku na zamku Windsor urodził się król Edward III (znany również jako Edward z Windsoru), który używał go przez całe swoje panowanie.

W 1344 roku ogłosił powołanie na zamku nowego Zakonu Okrągłego Stołu, który jednak niedługo został przez króla porzucony. Ustanowił natomiast Zakon Podwiązki, z siedzibą w Windsorze, wraz z towarzyszącymi Biednymi Rycerzami Windsoru.

Edward też postanowił przebudować zamek, aby stał się on symbolem władzy królewskiej i rycerskości. Na ten cel wydał 51 tys. funtów i była to największa kwota wydana przez średniowiecznego monarchę angielskiego na pojedynczą operacje budowlaną - stanowiła ona ponad półtorakrotność rocznego dochodu króla, wynoszącą 30 tys. funtów.

10
Zanim Edward III zaczął rozbudowywać Windsor, był on już budynkiem bardzo pokaźnych rozmiarów.

Edward uczynił go jeszcze bardziej imponującym, a większość wydatków pochłonęło wyposażenie zamku. Zamek był najdroższym świeckim projektem budowlanym całego średniowiecza w Anglii.

11
Wokół wschodniego i południowego krańca Górnego Dziedzińca, Edward nakazał zbudować luksusowe, samodzielne mieszkania dla swojego dworu, tworzące nowoczesny kształt czworoboku.

W 1354 roku na Okrągłej Wieży został zainstalowany najwcześniejszy w Anglii mechaniczny zegar napędzany ciężarem.

12
Zamek służył też do przetrzymywania francuskich jeńców wziętych w niewolę po bitwie pod Poitiers w 1357 roku.

Wśród jeńców znajdował się król Francji, Jan II, za którego spodziewano się uzyskać znaczny okup.

13
W XV wieku król Edward IV rozpoczął budowę obecnej kaplicy Św. Jerzego.

Jest to kaplica zbudowana w stylu późnośredniowiecznego gotyku prostopadłego. Jest ona zarówno kościołem pod bezpośrednią jurysdykcją monarchy, jak i Kaplicą Orderu Podwiązki.

Od XV wieku kaplica św. Jerzego i pobliskie Ogrody Fromogore zastąpiły opactwo Westminster jako wybrane miejsce pochówku brytyjskiej rodziny królewskiej.

14
Za panowania Henryka VII zamek Windsor zaczął być wykorzystywany do międzynarodowych wydarzeń dyplomatycznych.

Przyjmowano tam m.in. Filipa I Kastylijskiego w 1506 roku.

Za panowania Henryka VII w Windsorze został uwięziony Yorksista William de la Pole, jeden z pretendentów do tronu, przed jego egzekucją w 1513 roku.

15
Tradycja Uczt Podwiązkowych została utrzymana i stała się bardziej ekstrawagancka za panowania Henryka VIII.

Henryk VIII przebudował główna bramę zamkową i zbudował kort tenisowy. Zbudował też długi taras, który został tak zaprojektowany, aby zapewnić imponujący widok na Tamizę.

16
Edward VI nie lubił zamku Windsor.

Mawiał o nim: "Wydaje mi się, że jestem w więzieniu, nie ma tu galerii ani ogrodów, do których można by wejść".

17
Elżbieta I natomiast spędzała w zamku Windsor dużo czasu i wykorzystywała go jako bezpieczną przystań w sytuacjach kryzysowych.

Stało się to jednym z jej ulubionych miejsc i wydała więcej pieniędzy na tę posiadłość, niż którakolwiek inną. Prowadziła w pałacu kilka skromnych prac związanych z przebudowa . Przekształciła istniejący taras w stały, ogromny, kamienny z posągami, rzeźbami, zewnętrznym domem bankietowym.

Wykorzystywała zamek w celach dyplomatycznych, choć nie dysponował on taką powierzchnią jak bardziej nowoczesne pałace królewskie. Ten strumień zagranicznych gości został uchwycony w sztuce Williama Szekspira "Wesołe kumoszki z Windsoru".

18
W XVII wieku Jakub I wykorzystywał zamek Windsor przede wszystkim jako bazę wypadową do polowań, jednego z jego ulubionych zajęć oraz do spotkań towarzyskich z przyjaciółmi.

Spotkania te często były mocno zakrapiane alkoholem. Jedno z nich stało się niesławne w całej Europie z powodu pijackiego zachowania dwóch królów, Jakuba I i Christiana IV, króla Danii i Norwegii.

19
W 1642 roku wybuchła angielska wojna domowa, dzieląc kraj na zwolenników rojalistów Karola I i parlamentarzystów.

Zamek Windsor został przekształcony w siedzibę hrabiego Essex, starszego generała parlamentu. Klasztor został przejęty jako więzienie dla pojmanych rojalistów, a miejscowych kanoników przegnano z zamku. Kaplica Matki Bożej została zamieniona na magazyn. W królewskim parku Windsor Great Park zabito 500 królewskich jeleni, a ogrodzenie spalono jako drewno opałowe.

Na zamku więziono też Karola I przez ostatnie trzy tygodnie jego panowania.

20
Wojna domowa i lata bezkrólewia spowodowały ogromne zniszczenia w pałacach królewskich Anglii.

Przywrócenie monarchii w 1660 roku przyniosło wiele znaczących zmian w zamku Windsor. Był on jedynym pałacem królewskim, który został w pełni zmodernizowany przez Karola II.

Karol II był pod silnym wpływem stylu Ludwika XIV i naśladował francuskie wzornictwo. W Windsorze stworzył najbardziej barokowe wnętrza, jakie kiedykolwiek wykonano w Anglii.

Przebudowano Taras Północny, powstał nowy budynek, nazwany Gwiezdnym, gdyż Karol II umieścił na jego boku ogromna pozłacaną gwiazdę Podwiązki. Zamek rozbudowano, zwiększając jego powierzchnię.

21
W XVIII wieku królowa Anna stworzyła tor wyścigowy w Ascot i rozpoczęła tradycję corocznej procesji Royal Ascot z zamku.

Grzegorz I nie interesował się zamkiem Windsor, wolał swoje inne pałace. Jerzy II też rzadko używał Windsoru, preferując Hampton Court.

Wiele mieszkań w obrębie zamku zostało rozdanych jako przywileje do użytku przez prominentne wdowy lub dla innych przyjaciół Korony.

W latach 40. XVII wieku zamek Windsor stał się atrakcją turystyczną. Bogatsi goście, których stać było na opłacenie zamkowego dozorcy, mogli wejść, zobaczyć ciekawostki, na przykład takie jak róg narwala. Później zamek mógł zwiedzać ogół społeczeństwa.

W latach 50. XVIII wieku można było kupić pierwsze przewodniki po Windsorze, wyprodukowane przez George'a Bickhama i Josepha Pote.

22
Gdy w 1760 roku na tron wstąpił Jerzy III odwrócił trend panujący w Windsorze.

Początkowo atmosfera w zamku pozostawała bardzo nieformalna, bawiły się na jego terenie lokalne dzieci, a rodzina królewska była często widywana podczas spacerów po terenie. Z biegiem czasu dostęp do zamku dla zwiedzających stał się bardziej ograniczony.

Jerzy III rozpoczął przekształcanie zamku w stylu gotyckim. Wewnątrz podjęto prace konserwatorskie i zbudowano kilka nowych pomieszczeń, w tym nową gotycką klatkę schodową.

Do zamku zakupiono nowe obrazy, a król przeniósł tam zbiory z innych pałaców królewskich. Koszt prac wyniósł ponad 150 tys. funtów (w 2008 roku było to 100 mln funtów).

Król podjął również szeroko zakrojone prace w zamkowym parku zakładając nowe farmy Norfolk i Flamand, tworząc dwie mleczarnie i przywracając Virginia Water Lake.

23
Pod koniec XVIII wieku zamek Windsor stał się miejscem odosobnienia króla Jerzego III.

W 1788 roku król po raz pierwszy zachorował podczas kolacji w zamku Windsor. Zdiagnozowano u niego chorobę psychiczną. Po kilku nawrotach choroby, w 1810 roku król został zamknięty w komnatach królewskich.

24
W 1820 roku na tronie Wielkiej Brytanii zasiadł Jerzy IV.

Zamierzał on stworzyć zespół królewskich pałaców, które odzwierciedlałyby jego bogactwo i wpływy jako władcy coraz potężniejszej Wielkiej Brytanii. Rozpoczął przebudowę Zamku Windsor w celu zmodernizowania go. Parlament przyznał na ten cel 300 tys. funtów (245 mln funtów w 2008 roku).

Zamek został przebudowany, powstały m.in. liczne nowe wieże, południowe przedzamcze zostało przeznaczone na prywatne kwatery dla króla.

Przebudowę zamku zakończyła śmierć głównego architekta w 1840 roku. Całkowite koszty inwestycji wzrosły do sumy ponad miliona funtów (817 mln w 2008 roku).

25
Zamek Windsor stał się główną rezydencją królewską dla królowej Wiktorii i księcia Alberta, mimo iż na początku swojego panowania Wiktoria skarżyła się, że zamek jest nudny i męczący, przypominający więzienie.

Rozrost Imperium Brytyjskiego i bliskie związki dynastyczne królowej Wiktorii z Europą uczyniły Windsor centrum wielu wizyt dyplomatycznych i państwowych.

Królowa bardzo skrupulatnie zarządzała zamkiem, była zainteresowana wszystkimi szczegółami dotyczącymi zamku.

W 1861 roku zmarł w Niebieskim Pokoju w zamku Windsor książę Albert. Pochowano go w Królewskim Mauzoleum zbudowanym w pobliskim Fromogore, w obrębie królewskiego parku.

Pokoje księcia zostały zachowane dokładnie w takim stanie, jak w chwili śmierci, a Wiktoria przez wiele lat utrzymywała zamek w stanie żałoby. Przylgnął wówczas do niej przydomek "Wdowa z Windsoru".

26
Wiktoria nie wyrażała zgody na wprowadzenie do zamku Windsor wynalazków epoki.

Królowa nie lubiła oświetlenia gazowego, preferowała świece. Pod koniec jej panowania tylko w niektórych częściach zamku zainstalowano oświetlenie elektryczne.

Za panowania królowej Wiktorii zamek znany był z chłodu i przeciągów, ale po raz pierwszy został połączony z pobliskim zbiornikiem wodnym i do jego wnętrza doprowadzono wodę.

Za czasów Wiktorii wiele zmian w Windsorze dotyczyło parków i okolicznych budynków. Obszar parkowy został ogrodzony w celu utworzenia prywatnego parku, przez który nie przechodziły już drogi publiczne.

27
Za Edwarda VII, który objął tron w 1901 roku również przystąpiono do modernizacji zamku.

Oprócz odnowienia i posprzątania z niepotrzebnych sprzętów istniejących pokoi, w kolejnych pomieszczeniach wprowadzano oświetlenie elektryczne wraz z centralnym ogrzewaniem. Zainstalowano linię telefoniczną oraz wybudowano garaże na nowo wynalezione samochody.

W czasie Igrzysk Olimpijskich w 1908 roku maraton rozpoczynał się na zamku Windsor.

W 1911 roku pionierski lotnik Thomas Sopwith wylądował po raz pierwszy na terenie zamku.

28
Król Jerzy V kontynuował proces stopniowej modernizacji zamku.

Pomagała mu w tym żona, królowa Maria, która zainteresowana była głównie meblami i dekoracjami, nabyła wiele nowych dzieł sztuki, którymi wyposażyła pokoje państwowe.

Królowa Maria była miłośniczką wszystkiego co miniaturowe. Stworzono dla niej słynny dom dla lalek, zaprojektowany przez architekta Edwina Lutyensa i umeblowany przez czołowych rzemieślników i projektantów lat 30. XX wieku.

Król Jerzy zainteresowany był utrzymaniem wysokiego standardu życia dworskiego w zamku Windsor. Przyjął on motto, że wszystko ma być najlepsze. W zamku utrzymywany był duży personel - pracowało tam wówczas około 660 służących.

29
Za czasów Jerzego V nastąpiła też zmiana nazwy dynastycznej niemieckiego Domu Królewskiego Sachsen-Coburg i Gotha.

Król Jerzy postanowił wziąć nazwę od zamku i rodzina królewska stała się w 1917 roku Domem Windsorów. Zmiana ta podyktowana była nastrojami antyniemieckimi w czasie I wojny światowej.

30
Król Edward VIII nie spędzał dużo czasu na zamku Windsor.

Jego panowanie było krótkie i w grudniu 1936 roku nadał z zamku swoje przemówienie abdykacyjne do Imperium Brytyjskiego, przyjmując tytuł księcia Windsoru.

Jego następca, Jerzy VI wraz z żoną Elżbietą zamieszkał w zamku Windsor. Wskrzesił coroczne Nabożeństwo Podwiązkowe.

31
Z chwilą wybuchu II wojny światowej zamek został przygotowany do warunków wojennych.

Wprowadzono różne zabezpieczenia, zaciemniono okna. Ważniejsze dzieła sztuki zostały usunięte z zamku na przechowanie, cenne żyrandole zostały opuszczone na podłogę. Zlecono też wykonanie obrazów, na których utrwalono wygląd zamku.

Rodzina królewska mieszkała w części zamku, w której wzmocniono dach. W piwnicach zamku, obok klejnotów koronnych, przechowywana była ciężka woda uratowana we Francji i przewieziona do Windsoru.

32
W lutym 1952 roku na tron wstąpiła Elżbieta II, która po koronacji zamieszkała w pałacu Buckinham, ale nigdy nie lubiła tego pałacu, wolała zamek Windsor.

Zamek Windsor uczyniła swoim weekendowym miejscem.

33
W 1992 roku w zamku Windsor doszło do wielkiego pożaru.

Trwał on 15 godzin i spowodował rozległe zniszczenia. Pożar rozprzestrzenił się szybko i zniszczył dziewięć głównych sal reprezentacyjnych i poważnie uszkodził ponad 100 innych. Wyrządził znaczne szkody, ale o wiele większe spowodowała woda użyta do jego ugaszenia (zużyto jej ponad 7 mln litrów).

Dowiedz się więcej...

34
Zamek Windsor jest największym pod względem liczby mieszkańców zamieszkałym zamkiem na świecie i najdłużej użytkowanym zamkiem w Europie.

W 2006 roku w zamku mieszkało i pracowało około 500 osób.

Królowa Elżbieta coraz częściej używa zamku jako pałacu królewskiego, a także swojego weekendowego domu. Obecnie jest on równie często używany do państwowych bankietów i oficjalnych spotkań, co pałac Buckinham.

35
Podczas rządów Elżbiety II zrobiono wiele, nie tylko w celu odrestaurowania i utrzymania zamku, ale też w celu przekształcenia go w główną atrakcję turystyczną Wielkiej Brytanii.

Zamek bowiem zawiera znaczną część Królewskiej Kolekcji Sztuki. W 2007 roku zamek Windsor odwiedziło 993 tys. turystów.

36
Od marca 2020 roku królowa Elżbieta i jej mąż, książę Filip schronili się na zamku Windsor podczas pandemii COVID-19.

Towarzyszył im jedynie niewielki personel. W pandemii po raz pierwszy od 1987 roku obchodzono Boże Narodzenie w zamku Windsor, a nie w Sandringham House. Gdy w Boże Narodzenie w 2021 królowa przebywała w Windsorze, intruz uzbrojony w kuszę wdarł się do ogrodów królewskich. Nie zdołał dostać się do żadnych budynków bo został aresztowany.

9 kwietnia 2021 roku na zamku Windsor zmarł książę Filip.