Ciekawostki o jajach Faberge

Firma Faberge została założona w Petersburgu przez Gustava Faberge w 1842 roku. Początki rodziny Faberge sięgają XVII-wiecznej Francji.

Rodzina opuściła Francję po 1685 roku z powodu prześladowań religijnych (byli hugenotami, francuskimi protestantami), wkrótce po odwołaniu edyktu nantejskiego - szacuje się, że około 250 tys. hugenotów zostało wówczas uchodźcami.

Początkowo rodzina nosiła nazwisko Favri, jednak podczas wędrówki na wschód nazwisko ulegało zmianie poprzez Favry, Fabri, Fabrier, Faberges, a w końcu Faberge.

W 1814 roku urodził się tam Gustaw Fabrier. Do 1825 roku nazwisko rodziny przekształciło się w Faberge. W latach 30. XIX wieku Gustav Faberge przeniósł się do Sankt Petersburga, by szkolić się na złotnika w pracowni Andreasa Ferdinanda Spiegla, specjalizującego się w wytwarzaniu złotych puzderek.

Naukę kontynuował w słynnej firmie Keibel - firmie złotników i jubilerów carów. 

Gustaw poślubił Charlotte Jungstedt, córkę artysty duńskiego pochodzenia, z którą miał syna, Petera Carla Faberge. W 1860 roku rodzina Faberge wyjechała do Drezna, pozostawiając firmę w rękach menadżerów spoza rodziny Faberge.

Syn Peter Carl kształcił się  w szkole handlowej w Dreźnie, gdzie poznawał tajniki marketingu. Uczył się też sztuki jubilerskiej m.in. u złotnika Józefa Friedmana we Frankfurcie. Wraz z przyjacielem Juliuszem Butzem wyruszył w podróż czeladniczą po Europie, odwiedzając m.in. Francję, Włochy, Niemcy i Anglię. Odwiedzał najważniejsze europejskie muzea.

Cały czas doskonalił swój kunszt, uczył się m.in zatrudniając się przy naprawach dzieł starego złotnictwa w Ermitażu. Pracę tę wykonywał za darmo.

W 1870 roku zaczął pracować w firmie ojca i w ciągu dwóch lat przejął w niej kierownictwo. Całkowicie zmodernizował pracownię złotniczą i salon handlowy. Zatrudnił najlepszych złotników, którzy wytwarzali misternie wykonane wyroby luksusowe: tabakiery, papierośnice, lusterka, puzderka, zastawę stołową, biżuterię i in.

Po 1882 roku wprowadził do asortymentu oferowanego przez firmę przedmioty wykonywane w charakterystycznym stylu, zwanym stylem Faberge.

Sam nie wytwarzał precjozów, zajmował się głównie ich projektowaniem, ale dokładnie sprawdzał każdy wyrób. Jeśli był z czegoś niezadowolony, brał młotek i rozbijał taki wyrób.

W pracowni Faberge korzystano z najdroższych materiałów, metali i kamieni szlachetnych. Mistrz mawiał, że wartość i mistrzostwo wykonania powinny przewyższać koszt użytych materiałów.

Zostało one zamówione przez cara Aleksandra III jako wielkanocna niespodzianka dla jego żony Marii Fiodorownej. Ponieważ akurat w tym roku przypadała dwudziesta rocznica ślubu carskiej pary, car chciał podarować żonie coś wyjątkowego.

Faberge stworzył pierwsze jajo, tzw. "Kurczaka", które pokryte jest białą emalią imitującą skorupkę, a wewnątrz, w żółtku wykonanym z matowego złota, umieszczony jest kurczak ze złota kolorowego. Wewnątrz kurczaka ukryta jest niewielka kopia carskiej korony wykonana ze złota z brylantami oraz łańcuszek z rubinową zawieszką.

Oczywiście musiało ono być wyjątkowe i musiało zawierać wewnątrz jakąś niespodziankę. Car Aleksander III aż do swojej śmierci w 1894 roku wręczał żonie kolejne jaja Faberge.

Tradycję tę kontynuował syn Aleksandra III, Mikołaj II Aleksandrowicz Romanow. Jaja Faberge podarowywał nie tylko swojej żonie Aleksandrze Fiodorownej, ale też matce.

Pierwszą pisankę Aleksandra Fiodorowna otrzymana od Mikołaja II po ślubie. Było to jajo ozdobione rubinową emalią i diamentami, w środku ukryty był rozkładany pąk żółtej róży, a w nim naszyjnik z rubinem.

Jajo Faberge miało być interpretacją jaja z początku XVIII wieku, którego trzy kopie znane są do dziś. Znajdują się one: w zamku Rosenborg w Kopenhadze, w Kunsthistorische Museum w Wiedniu oraz w zbiorach prywatnych w Dreźnie.

We wszystkich tych jajach ukryty jest kurczak, po otwarciu którego można znaleźć koronę, a w niej pierścień.

Faberge inspirował się jajem z zamku Rosenborg w Kopenhadze i był to ukłon w stronę żony cara Marii Fiodorownej, gdyż była ona z pochodzenia Dunką, a drogocenny prezent miał jej przypominać kraj, z którego pochodzi i w którym spędzała święta wielkanocne.

Swoim wyglądem nawiązywały do wydarzeń historycznych i wydarzeń z życia carskiej rodziny (wojny, koronacja, otwarcie kolei transsyberyjskiej).

W środku zawsze znajdowała się niespodzianką, nawet zamawiający prezent car nie wiedział co znajduje się wewnątrz jaja. Zdarzyło się, że wewnątrz jaja znajdował się szwajcarski zegarek Vacheron Constantin, inkrustowany drogocennymi kamieniami.

Jaja zdobione były miniaturami carskich rezydencji czy wizerunkami członków carskiej rodziny. Jajo koronacyjne, które Mikołaj II podarował swojej żonie Aleksandrze w 1897 roku nawiązywało do sukni koronacyjnej (ornament siatki), w środku znajdowała się złota miniatura karety z rubinowymi siedzeniami, szybkami z kryształu górskiego i koroną na dachu - jajo to uznawane jest za jedno z najsłynniejszych.

Dom Faberge był właściwie konsorcjum skupiającym niezależne w swojej pracy firmy jubilerskie. Wielu jubilerów pracujących dla Faberge posiadało własne firmy, ale udział w tworzeniu wielkanocnego jaja zawsze traktowali jako szczególne wyróżnienie i zaszczyt.

Wśród 24 współpracujących przy projektach mistrzów, 14 pochodziło z Finlandii lub pracowało na zaproszenie swoich bliskich. Nie wszystkie projekty były Carla Faberge, sporządzali je też inni projektanci i jubilerzy. W zespole była jedna kobieta, Alma Pihl, która wymyśliła "Zimowe jajo".

Firma Faberge wykonała kilka sztuk dla prywatnych klientów (wiadomo o 15). Wśród nich wyróznia się seria siedmiu jaj, które podarował swojej żonie milioner, właściciel syberyjskich kopalń złota i platyny, Aleksander Ferdynandowicz Kelch. Osiem jaj wykonała firma Faberge na zamówienie Feliksa Jusupowa, siostrzeńca Alfreda Nobla, Rotszyldów, księżnej Marlborough i kilku niezidentyfikowanych osób.

Nie są one oryginalne, często zawierają elementy wykorzystane wcześniej w jajach imperialnych. Przypuszcza się, że niektóre pisanki wykonane dla osób prywatnych nigdy nie zostały udokumentowane.

Zdecydowana większość znajduje się w muzeach państwowych. Znane są 54 jaja cesarskie (do dziś zachowało się 42), reszta znana jest z opisów, relacji i starych fotografii i uważa się, że te jaja zaginęły.

Jedno z nich mogło opuścić Rosję w 1918 roku wraz z prawowitym właścicielem w bagażu cesarzowej Marii Fiodorownej, która wyjechała przez Krym do Danii.

Większość z nich zniknęła w rewolucyjnym zamieszaniu, a te które pozostały wraz z innymi klejnotami carskimi zostały przetransportowane do Moskwy na Kreml. Tam pozostały do 1930 roku, kiedy to w poszukiwaniu funduszy, 14 z nich sprzedano na polecenie Stalina (ponoć niektóre za kwotę mniejszą niż 400 USD). Większość z nich została nabyta przez amerykańskiego przedsiębiorcę Armanda Hammera i Anglika Emanuela Snowmana.

Po niej, największą była kolekcja nowojorskiego potentata Malcolma Forbesa, w skład której wchodziło w sumie 15 jaj, w tym 11 carskich. Kolekcja ta miała trafić na aukcję w 2004 roku, ale na kilka dni przed jej rozpoczęciem, została wykupiona przez rosyjskiego oligarchę Wiktora Vekselberga.

Od 2013 roku jest ona wystawiana w stworzonym przez Vekselberga Muzeum Faberge w Petersburgu.

Pierwsze jajo wykonane na zamówienie cara Aleksandra kosztowało około 4,2 tys. rubli. Była to na ówczesne czasy ogromna kwota, gdyż nawet świetnie zarabiający wtedy urzędnik państwowy czy generał nie mógłby sobie pozwolić na taką błyskotkę za roczną pensję ( robotnik rolny zarabiał wtedy niewiele ponad rubel dziennie).

Najdroższe jajo wykonane dla cara Mikołaja II kosztowało ponad 20 tys. rubli.

Obecnie ceny jaj Faberge sa niebotycznie wysokie, niektóre z nich wyceniane są na 30-50 mln dolarów. Najcenniejsze jest jajo koronacyjne, którego wartość wycenia się na 100 mln dolarów.