Miasta
Ciekawostki o Sopocie
Miasto wakacji, słońca, szumu morza, słynnego mola i festiwalu
Sopot jest jednym z najpiękniejszych polskich kurortów nadmorskich. Zawsze przyciągał turystów swoim urokiem. Już w 1823 roku wybudowano tu pierwszy Zakład Kąpielowy a także drewniany mostek będący pierwowzorem obecnego mola. Pod koniec XX wieku zespół urbanistyczny Sopotu został uznany za zabytek a miastu nadano oficjalny status uzdrowiska.
1
Sopot leży nad Zatoką Gdańską, między Gdańskiem a Gdynią, z którymi tworzy Trójmiasto. Jest najmniejszym pod względem liczby ludności miastem na prawach powiatu oraz najmniejszym miastem, którego organem władzy wykonawczej jest prezydent.
2
Większa część miasta położona jest na Pobrzeżu Kaszubskim a mniejsza na Pojezierzu Kaszubskim. Miasto położone jest na wysokości od 0 do 152,7 m.n.p.m.
3
Pierwsze wzmianki o Sopocie pochodzą z 1283 roku, kiedy to małą wioskę rybacką o tej nazwie, książę pomorski Mściwój II podarował cystersom oliwskim. Cystersi zarządzali tymi terenami prawie 500 lat.
4
Już w połowie XVI wieku bogaci patrycjusze gdańscy i dyplomaci obcych państw zaczęli budować w Sopocie swoje letnie rezydencje. W ciągu kilkudziesięciu lat wybudowali oni na gruntach wydzierżawionych od oliwskich cystersów, dwanaście letniskowych dworów otoczonych ozdobnymi ogrodami.
5
W 1660 roku podczas prowadzonych w Oliwie rokowań kończących wojnę polsko-szwedzką, w leżącym nieopodal Sopotu majątku Karlikowo, przez kilka tygodni przebywał polski król Jan Kazimierz wraz z królową Marią Ludwiką i całym dworem. Przewodniczący delegacji szwedzkiej Magnus de la Gardie rezydował w samym Sopocie, w najokazalszym z istniejących tam dworów, zwanym od tej pory Dworem Szwedzkim.
6
W latach 1733-1734 wieku Sopot został doszczętnie spalony przez oblegające go wojska rosyjskie. Toczyła się wówczas wojna o koronę polską między Stanisławem Leszczyńskim a Augustem III. Leszczyński przybył do Sopotu i zamieszkał w Dworze Szwedzkim, a potem przeniósł się do Gdańska , gdzie oczekiwał na pomoc Francuzów . W odpowiedzi na desant francuski Rosjanie spalili okoliczne osady nadmorskie, a wśród nich Sopot. Gdańscy patrycjusze opuścili swoje zrujnowane dwory, które w większości pozostały niezagospodarowane aż do połowy XVIII wieku.
7
W drugiej połowie XVIII wieku jedenaście spośród piętnastu sopockich dworów zostało wykupione przez pomorski ród magnacki Przebendowskich. W 1804 roku cały ten majątek został sprzedany gdańskiemu kupcowi Carlowi Chrisophowi Wagnerowi.
8
Carl Chrisoph Wagner podjął próby uruchomienia pierwszego kąpieliska morskiego w Sopocie. Wybudował przy plaży niewielki budynek wyposażony w wanny do kąpieli ciepłych oraz kabiny-przebieralnie. Przedsięwzięcie to jednak nie zakończyło się sukcesem.
9
W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku Sopot znalazł się w granicach państwa pruskiego. Dobra ziemskie klasztoru oliwskiego a wśród nich majątki sopockie zostały skonfiskowane i włączone do pruskich domen państwowych.
10
Pierwszy profesjonalny Zakład Kąpielowy w Sopocie powstał w 1823 roku. Wybudował go doktor Jean Georg Haffner. Data ta uznawana jest za początek sopockiego kurortu.
11
Jean Georg Haffner był Alzatczykiem z pochodzenia, który przybył do Gdańska w 1808 roku jako lekarz wojsk napoleońskich i osiadł tu na stałe. Na życzenie władz pruskich zorganizował profesjonalne kąpielisko morskie w Sopocie a następnie przez kolejne lata rozbudowywał je o następne urządzenia dla kuracjuszy.
12
Pierwszy sopocki Dom Kuracyjny powstał w 1824 roku. W tym samym czasie powstał też pierwszy drewniany pomost o długości około 63 m - pierwowzór dzisiejszego mola, drewniane łazienki-przebieralnie nad brzegiem morza, oddzielne dla kobiet i mężczyzn a także park kuracyjny.
13
Jean Georges Haffner zmarł w 1830 roku a spuściznę po nim objął jego pasierb Ernst Adolf Bottcher. Przedsiębiorstwo Kąpielowe założone przez Haffnera pozostało własnością prywatną aż do 1877 roku.
14
Ernst Adolf Bottcher wystawił pierwszy w Sopocie teatr. Rozbudował też Dom Kuracyjny, wybudował nowe łazienki.
15
W połowie XIX wieku liczba kuracjuszy odwiedzających Sopot w sezonie letnim utrzymywała się w granicach 800-1200 osób rocznie. W tym czasie Sopot liczył 937 stałych mieszkańców i posiadał 150 domów.
16
Niezwykle dynamiczny rozwój Sopotu nastąpił pod koniec XIX wieku. Przyczyniło się do tego uruchomienie połączeń kolejowych (powstanie linii kolejowej Gdańsk-Słupsk-Koszalin, przedłużonej później do Berlina), zwiększających dostępność do Sopotu. Kąpielisko z niewielkiego ośrodka o lokalnym znaczeniu stało się nowoczesnym, eleganckim kurortem o europejskich ambicjach.
17
W 1900 roku liczba letników przybywających do Sopotu wynosiła 12, 5 tys.
18
W roku 1873 do Sopotu zostały włączone osady: Karlikowo, Świemirowo, Stawowe. Powierzchnia Sopotu wynosiła wówczas 889 ha a liczba mieszkańców przekroczyła 2800. Władza administracyjna spoczywała w rękach zarządu gminy z wójtem na czele, oraz rady gminnej.
19
Władze gminne wykupiły od spadkobierców doktora Haffnera Przedsiębiorstwo Kąpielowe i przystąpiły do jego rozbudowy. Powstał nowy ( drugi) Dom Kuracyjny a molo poszerzono i wydłużono do długości 85 m.
20
W 1897 roku w okolicach Parku Północnego otwarto w Sopocie pierwsze korty tenisowe.
21
Rok później w Karlikowie otwarto istniejący do dziś tor wyścigów konnych.
22
8 października 1901 roku, na mocy edyktu cesarza Niemiec, Wilhelma II, gmina wiejska Sopot otrzymała prawa miejskie. Dzień 8 października obchodzony jest obecnie jako rocznica nadania Sopotowi praw miejskich.
23
W roku 1909 otwarto w Sopocie Teatr Leśny, który jest poprzednikiem dzisiejszej Opery Leśnej.
24
Wybudowany w 1910 roku trzeci Dom Kuracyjny był rozległym kompleksem, który mieścił pokoje hotelowe, restauracje, winiarnię i salę teatralną.
25
Tuż przed pierwszą wojną światową Sopot liczył 17 400 stałych mieszkańców a liczba letników odwiedzających kurort przekraczała 20 tys.
26
W 1920 roku na mocy postanowień traktatu wersalskiego proklamowane zostało Wolne Miasto Gdańsk, które objęło swymi granicami również powiat miejski Sopot. Północna granica Sopotu przez blisko 20 lat stanowiła jednocześnie granicę państwową między Wolnym Miastem Gdańsk a Rzeczpospolitą Polską.
27
W tym też czasie w Domu Kuracyjnym otwarte zostało słynne sopockie kasyno gry. Specjalnie dla potrzeb kasyna do kompleksu Domu Kuracyjnego dobudowano od południa nowe skrzydło.
28
W 1927 roku oddano do użytku Kasino-Hotel, największy i najnowocześniejszy spośród sopockich hoteli. Po II wojnie światowej Kasino-Hotel przemianowano na Hotel Grand.
29
W 1928 roku sopockie molo zostało rozbudowane do dzisiejszych rozmiarów - 512 m długości. Od tej pory molo w Sopocie pozostaje najdłuższym drewnianym pomostem w Europie.
30
1 września 1939 roku, na mocy decyzji gauleitera Alberta Forstera terytorium Wolnego Miasta Gdańska włączone zostało do Trzeciej Rzeszy. Polscy mieszkańcy Sopotu zostali aresztowani a Żydzi opuścili miasto.
31
Rok 1942 był ostatnim w czasie wojny sezonem artystycznym w Operze Leśnej.
32
Po wojnie w Sopocie utworzono Filharmonię Bałtycką, Teatr Dramatyczny, Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych i Instytut Muzyczny. Otwarto Bibliotekę Miejską i uruchomiono zakład leczniczo-kąpielowy przy molo. Pozostałą w mieście niemiecką ludność wysiedlono a ich miejsce zajęli Polacy z Kresów Wschodnich.
33
W 1946 roku utworzono linię tramwajową łączącą Sopot z Gdańskiem. Linia ta funkcjonowała do 1953 roku.
34
W 1952 roku uruchomiono elektryczną kolejkę miejską łączącą Sopot z Gdańskiem, a w następnym roku także z Gdynią.
35
Pierwszy Międzynarodowy Festiwal Piosenki odbył się w Operze Leśnej w Sopocie w 1961 roku. Trzy lata później Operę nakryto dachem z tkaniny.
36
W 1963 roku wyłączono popularny sopocki "Monciak" z ruchu samochodowego. Ulica Bohaterów Monte Cassino tzw. Monciak jest reprezentacyjną ulicą Sopotu. W okresie Wolnego Miasta Gdańska (1945-1956) Monciak nosił nazwę ul. Konstantego Rokossowskiego. Obecnie jest strefą pieszą, całkowicie wyłączoną z ruchu samochodowego.
37
W 1968 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Sopotu.
38
W 1979 roku Sopot został uznany za urbanistyczny zespół zabytkowy. Dzięki temu podlega obecnie ochronie państwowych służb konserwatorskich.
39
Wprowadzenie w 1981 roku stanu wojennego w Polsce spowodowało zamknięcie do 1984 roku Opery Leśnej. Zawieszono organizowanie festiwali piosenki.
40
Pierwsze wolne wybory do Rady Miasta odbyły się w 1989 roku. Prezydentem Sopotu został wybrany Jacek Krzysztof Karnowski, który ten urząd sprawuje do dziś.
41
Honorowym Obywatelem Miasta Sopot został w 1995 roku Lech Wałęsa.
42
W tym samym roku na hipodromie sopockim, papież Jan Paweł II odprawił mszę świętą dla 800 tysięcy pielgrzymów.
43
W 2000 roku wybudowano w Sopocie ścieżkę rowerową, która łączy Sopot z Gdańskiem.
44
Na sopockim hipodromie odbył się koncert Tiny Turner dla 60 tys. fanów.
45
W 2001 roku Sopot uroczyście obchodził 100-lecie nadania mu praw miejskich. Z tej okazji nadano tytuły honorowych obywateli miasta: Czesławowi Miłoszowi, Izabeli Sierakowskiej-Tomaszewskiej, Andrzejowi Dudzińskiemu, Elżbiecie Duńskiej-Krzesińskiej i Sewerynowi Krajewskiemu.
46
Przy kościele p.w. Ducha Świętego ustawiono 13- metrową kopię krzyża z Giewontu. Był to dar partnerskiego miasta Zakopane.
47
Skwer przy pomniku żołnierzy Armii Krajowej został uhonorowany nadaniem mu imienia Danuty Siedzikówny - "Inki". Była ona sanitariuszką 5 Wileńskiej Brygady AK, zamordowana przez UB.
48
Najczęściej fotografowanym budynkiem w Sopocie jest "Krzywy Domek" znajdujący się przy Monciaku.
49
W Sopocie jako pierwszy w Trójmieście zaczął działać Uniwersytet III wieku.
50
W 2004 roku Sopot zajął pierwsze miejsce w rankingu tygodnika "Polityka"-" Gdzie żyje się najlepiej", wyprzedzając m.in. Warszawę.
51
W 2005 roku gwiazdą Sopot Festiwal był zespół Simply Red.
52
W 2007 roku honorowym obywatelem Sopotu został Władysław Bartoszewski.
53
Uliczce przy targowisku miejskim Non Stop nadano w 2011 roku imię Krzysztofa Klenczona.
54
W Sopocie, przy ul. Syrokomli, znajduje się rodzinny dom byłego premiera i przewodniczącego Rady Europejskiej, Donalda Tuska.
55
Sopot jest jednym z najszybciej wyludniających się miast na Pomorzu. W przeciągu 16 lat liczba mieszkańców kurortu zmalała o ponad 5 tysięcy osób, w czerwcu 2018 roku było ich 36 tys.
