Jeden z najpiękniejszych i najbardziej romantycznych grobowców świata
Olśniewa pięknem i idealnymi proporcjami. Biała marmurowa budowla wzniesiona przez pogrążonego w żałobie męża dla swojej ukochanej żony stała się symbolem Indii. Ten najwspanialszy pomnik miłości został ogłoszony w 2007 roku jednym z siedmiu nowych cudów świata.
1
Tadź Mahal został wzniesiony w Agrze, w indyjskim stanie Uttar Pradesh.
Agra jest miastem, w którym w XVI wieku założyciel muzułmańskiej dynastii Wielkich Mogołów (islamscy władcy północnych Indii w okresie od XVI do XIX wieku), Babur, ustanowił stolicę swojego państwa.
2
Kompleks Tadź Mahal składa się z głównego mauzoleum zwieńczonego bulwiastą kopułą i okazałej bramy osadzonej na pincie (płytka pod bazą kolumny), w której rogach znajdują się cztery minarety.
Po bokach umieszczone są dwa identyczne meczety z czerwonego kamienia. Uzupełnieniem kompleksu są kanały wodne, basen, a także podzielony na cztery części ogród krajobrazowy.
3
Olbrzymia brama mauzoleum symbolizuje wrota do raju, a perski ogród, muzułmańskie wyobrażenie raju.
4
Tadź Mahal zostało wybudowane w 1631 roku na polecenie panującego wówczas indyjskiego cesarza z dynastii Wielkich Mogołów, Szahdżahana.
Zostało wybudowane dla uczczenia pamięci jego zmarłej żony Mumtaz.
5
Według kronikarzy życia Szahdżahana, jego miłość do Mumtaz była miłością od pierwszego wejrzenia.
Choć sam nie wybrał Mumtaz za żonę (syn mogolskiego władcy Dźahangira został ożeniony w wieku 15 lat), to była ona najukochańszą z jego żon, a także przyjaciółką, doradczynią i towarzyszką, nawet w czasie walk.
6
Gdy w 1628 roku Szahdżahan przejmował władzę w imperium obejmującym dzisiejszy Pakistan, północne i środkowe Indie, posiadał już perski tytuł króla świata i renomę wspaniałego wojownika.
Mogołowie, którzy mogli się poszczycić pokrewieństwem z Czyngis-chanem i Timurydami (dynastia pochodzenia mongolskiego, panujacy w Azji Środkowej i Iranie w latach 1370-1526), zjednoczyli tereny Indii. Rządzili absolutnie, ale nie narzucali religii, do dziś indyjski islam jest dość swobodny.
7
Szahdżahan był człowiekiem otwartym, który chętnie przyjmował przybyszów z innych kultur, a islam rozprzestrzeniał mocą autorytetu.
Trwające trzysta lat rządy Wielkich Mogołów były czasem rozkwitu, różnorodności i wyrafinowania.
8
Gdy w 1631 roku Szahdżahan wyjechał z Agry, by ugasić rebelię w równinie Dekanu, 38-letnia Mumtaz przeszła ciężki poród czternastego dziecka i zmarła.
Kroniki donoszą o szoku Szahdżahana i żałobie. Owdowiały mąż pościł w odosobnieniu przez ponad tydzień, przez lata nie nosił bizuterii, ani wytwornych strojów, nie używał perfum. Nagle osiwiał.
9
Żałoba była głęboka i szczera. Zrozpaczony mąż usiłował ukoić stratę, wystawiając Mumtaz piękny grobowiec.
Kupił ziemię nad rzeką Jamuną od lokalnego władcy, który miał tam rezydencję (twierdzono, że stała tam świątynia, ale istnieje zapis tej transakcji, który obala to twierdzenie). Powstało tam mauzoleum, w którego konstrukcji, kompozycji i zdobieniach widoczne są inspiracje architekturą islamską.
10
Budowa trwała dwadzieścia dwa lata, pracowało przy niej 20-25 tysięcy pracowników - robotnicy, artyści i rzemieślnicy.
Główny koncept stworzył prawdopodobnie sam Szahdżahan, czerpiąc z istniejących mauzoleów swojego ojca i pradziadka. Wykonanie powierzył kilku architektom z Persji, Indii i Pakistanu. W budowie mogli mieć swój udział dwaj Europejczycy: Włoch, pochodzący z Wenecji i Francuz. Właściwym architektem jednak był prawdopodobnie Ustaz Ahmad Lahori (co wynika z odnalezionych dokumentów), który zaprojektował niektóre komnaty w czerwonym Forcie (kompleks budowli fortecznych w Delhi).
11
Tadź Mahal zbudowano z białego marmuru, przywiezionego z kamieniołomu oddalonego od Agry o około 350 km.
Biały marmur symbolizował czystość i duchowość, ogrody były ziemską ilustracją raju, kanały symbolizowały rajskie rzeki, a basen - miejsce, gdzie koją pragnienie ci, którzy dotarli do raju. Islamski raj ma osiem odmian, a Tadź Mahal - osiem komnat. Głównym motywem zdobień są osty, które symbolizują żałobę.
12
Marmurowe powierzchnie mauzoleum pokryte są tysiącem kamieni szlachetnych, półszlachetnych i dekoracji kaligraficznych z czarnego marmuru.
Obecnie marmur nie jest już czysto biały, ze względu na zanieczyszczenie środowiska staje się coraz ciemniejszy. Z tego powodu zabroniono lokalizowania zakładów przemysłowych w promieniu 50 km od obiektu. W czasach indyjskiego buntu w 1857 roku wiele z kamieni szlachetnych zostało oderwanych od ścian budynku przez Brytyjczyków.
13
W latach 30. XX wieku Tadź Mahal był bardzo zaniedbany i zarośnięty, groziło mu popadnięcie w ruinę.
Był nawet projekt rozebrania grobowca i sprzedania marmuru, ale odstąpiono od tego pomysłu i postanowiono odrestaurować mauzoleum.
14
Budowa Tadź Mahal była bardzo kosztowna, opróżniła skarbiec, wymagała ściągania żywności dla rzeszy robotników z dalszych rejonów kraju, co powodowało w nich głód.
To wszystko niepokoiło despotycznego syna Szahdżahana, Aurangzeba, według którego ojciec szkodził państwu. Aresztował więc ojca w 1658 roku i osadził w forcie w Agrze. Z celi, w której spędził resztę życia, miał widok na piękny grobowiec żony. Został pochowany obok swojej małżonki w Tadź Mahal. Grobowiec Mumtaz znajduje się w samym centrum mauzoleum, jego - obok.
15
Po śmierci Szahdżahana mauzoleum najeżdżano i okradano.
Gdy w 1803 roku tereny te trafiły pod zarząd Wielkiej Brytanii, urzędnicy korony urządzali tam przyjęcia. Ale też zajęli się profesjonalną opieką archeologiczną i regularnymi remontami.
16
Pierwszy premier niepodległych Indii, Jawaharlal Nehru uznał Tadź Mahal za symbol kultury Indii i uczynił z niego ogólnonarodową ikonę.
Od tamtej pory mauzoleum jest uznawane w świecie za pomnik romantycznej miłości i synonim perfekcji, występuje w reklamach i filmach. Ma też swoje repliki w Chinach, USA, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, w Malezji i in.
17
W 1983 roku Tadź Mahal znalazł się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO, a w 2007 roku trafił na listę nowych siedmiu cudów świata.
18
W tygodniu Tadź Mahal odwiedza 10-15 tys. ludzi dziennie, a w weekendy nawet do 70 tys.
W 2016 roku około 6,5 mln turystów odwiedziło to miejsce. Władze indyjskie wprowadziły ograniczenie do 40 tys. dziennie krajowych turystów wpuszczanych do słynnego mauzoleum. Ograniczenie nie dotyczy cudzoziemców.
