Ciekawostki o Wolfgangu Amadeuszu Mozarcie

Choć był kompozytorem austriackim, często się mówi, że niemieckim. Wtedy, gdy Mozart przyszedł na świat, Salzburg był stolicą niezależnego, w ramach Rzeszy, arcybiskupstwa. Dopiero w latach 1805-1810 i ponownie od 1814 tereny te stały się częścią Cesarstwa Austriackiego.

Dom kompozytora przy Makrtplatz oraz kamienica przy Getreidegasse, mieszczą obecnie muzea poświęcone muzykowi.

Leopold Mozart był nadwornym skrzypkiem i kompozytorem, autorem pierwszego podręcznika gry na skrzypcach.

Pozostała piątka rodzeństwa zmarła w wieku niemowlęcym.

Amadeusz od piątego roku życia uczył się gry na klawesynie (już jako trzylatek przysłuchiwał się grze siostry na tym instrumencie i zabawiał się wyszukiwaniem tercji - tak to wspominała Maria Anna po latach). Ponoć już wtedy wymyślał pierwsze menuety, które zapisywał mu ojcie, bo sam nie potrafił jeszcze pisać, a w wieku ośmiu lat skomponował swoją pierwszą symfonię.

Pierwszą swoją zagraniczną podróż Amadeusz odbył do Monachium w wieku sześciu lat. Kolejna trasa rodzinnego tournee wiodła przez Pasawę (miasto w południowo-zachodnich Niemczech) i Linz do Wiednia. Tam rodzeństwo, jako klawesyniści, występowało zarówno na dworze cesarskim, jaki i w pałacach arystokracji.

Pojechała z nimi także matka. Koncertowali w Monachium, Augsburgu, Schwetzingen, Moguncji, Frankfurcie nad Menem (na koncercie obecny był młody Goethe), Koblencji i prawdopodobnie w Akwizgranie.

Praktycznie całe dzieciństwo Amadeusz spędził na wyjazdach i koncertach w europejskich dworach, co odbiło się na jego zdrowiu, a skutki tego odczuwał w dorosłym życiu.  Amadeusz jako "obwoźna atrakcja" nabrał niechęci do własnego ojca, który despotycznie nadzorował poczynania uzdolnionego syna.

W wieku trzynastu lat, w 1769 roku został koncertmistrzem kapeli arcybiskupiej.

W czasie pierwszego pobytu poznał w Bolonii Giovanniego Battistę Martiniego, włoskiego kompozytora, pedagoga i teoretyka muzyki i został przyjęty na członka słynnej Accademia Filarmonica, w której Martini wykładał. Amadeusz został jego uczniem i pod jego okiem uczył się kontrapunktu wokalnego.

"Miserere" było utworem skomponowanym około 1638 roku, było ostatnim i najbardziej znanym z dwunastu falsobordonów (styl recytacji wystepujacy w muzyce od XV do XVIII wieku) używanych w Kaplicy Sykstyńskiej od 1514 roku. W pewnym momencie zakazano transkrypcji muzyki i wolno go było wykonywać tylko podczas  szczególnych nabożeństw w Kaplicy Sykstyńskiej. Według opowieści popartej listami rodzinnymi, Amadeusz usłyszał ten utwór podczas środowego nabożeństwa. Później tego samego dnia zapisał go całkowicie z pamięci, wracając w piątek do Kaplicy, aby wprowadzić drobne poprawki. Po niecałych trzech miesiącach Amadeusz został wezwany ponownie do Rzymu przez papieża Klemensa XIV, który pochwalił ga za geniusz muzyczny i przyznał mu rycerski Order Złotej Ostrogi, nadając mu tytuł Kawalera Orderu Złotej Ostrogi. Wcześniej takie odznaczenie przyznano tylko Christophowi Willibaldowi Ritter von Gluck - niemieckiemu kompozytorowi okresu klasycyzmu.

Niestety posady nie uzyskał, ale Amadeusz zaznajomił sie z Haydnem i jego twórczością. Następnie podróżował do Monachium, gdzie skończył komponować operę komiczną "Rzekoma ogrodniczka" i dyrygował jej premierą.

Chcieli razem wyruszyć w podróż, ale stanowczo temu sprzeciwił się ojciec Mozarta. Amadeusz wyruszył więc w kolejną podróż po Europie, tym razem w towarzystwie matki, gdyż następca arcybiskupa Schrattenbacha, u którego Leopold Mozart był kapelmistrzem, nie był już tak wyrozumiały dla jego ciągłych absencji w pracy i nie wyraził zgody na jego kolejną podróż.

W czasie tej podróży matka Mozarta zachorowała i zmarła. Cały ten pobyt w Paryżu nie należał do udanych, ponieważ Amadeusz nie zdobył uznania paryskich melomanów (choć wykonanie jego Symfonii "Paryskiej KV 297 było sukcesem), nie znalazł też żadnej posady, no i stracił matkę.

Udało mu się też spotkać ze swoją pierwszą miłością Alojzą Weber, która wyznała Mozartowi, że nie odwzajemnia już jego uczuć. Podwójnie zdruzgotany, utratą matki i miłości dziewczyny, wrócił do Salzburga, gdzie przyjął posadę u hrabiego Hieronymusa von Colloredo, ówczesnego księcia arcybiskupa.

Napisał "Idomeneo, król Krety" i wyjechał do Monachium aby nadzorować próby i dyrygować prapremierą. Planowana premiera się nie odbyła ze względu na żałobę po śmierci Marii Teresy - córki cesarza Karola VI Habsburga, przesunięto ją na styczeń nastepnego roku. Na premierę przyjechał ojciec Mozarta i siostra Maria Anna. Mozart odniósł w Monachium wielki sukces, noszony był niemalże na rękach w wyższych sferach. Tymczasem jego pracodawca, traktujący go jak zwykłego muzyka na służbie księcia arcybiskupa, zabronił Mozartowi dawania koncertów. Nie zgodził sie nawet na koncert w obecności cesarza, który mógłby przynieść Amadeuszowi niemalże połowę rocznej pensji. Rozgoryczony złożył dymisję, która została przyjęta ze słowami: "Niech sobie idzie, nie potrzebuję go".

Zamieszkał w wynajętym u rodziny Alojzy Weber pokoju. Alojza był już wtedy mężatką, ale miała siostrę Konstancję, która bardzo się Mozartowi spodobała. Spodobała się do tego stopnia, że młodzi się pobrali w 1782 roku.

Małżeństwo z Mozartem trwało dziewięć lat i w czasie jego trwania Konstancja urodziła sześcioro dzieci, z których przeżyła jedynie dwójka synów: Franz Xaver Wolfgang i Karl Thomas.

W takim depresyjnym stanie rzucał się w wir komponowania. Powstały wówczas dwie jego najbardziej znane opery: "Wesele Figara" i "Don Giovanni". Zwolniło się też miejsce Kammermusikusa na dworze cesarskim, zmarł Christoph Willibald Gluck, a na jego miejsce zatrudniono Mozarta. Do końca swoich dni Mozart mieszkał w Wiedniu. Do dziś można oglądać jeden z jego apartamentów przy Domgasse 5 w pobliżu katedry św. Szczepana, gdzie Amadeusz skomopnował "Wesele Figara".

W 1786 roku otrzymał zaproszenie do Pragi, gdzie miało odbyć się wystawienie "Wesela Figara".

Jest to jedna z najbardziej rozpoznawalnych oper Mozarta. Niektórzy dopatrują się w niej związków autora z Masonerią. Jedna z postaci opery -Sarastro - śpiewa w swojej arii o ideałach przyjaźni i braterstwa, a później bohaterowie poddani są rytuałowi inicjacji, który ma ich oczyścić i stworzyć lepszymi. Na tej podstawie wysnuto hipotezę, że śmierć Mozarta spowodowali członkowie Loży w odwecie za zdradzenie ich rytuałów.

Zarabiał dużo, ale jeszcze więcej wydawał. Żył ponad stan, zadłużał się u przyjaciół, trwonił pieniądze na wystawne życie, przyjęcia i stroje. Nie był człowiekiem próżnym, ale chciał zaistnieć w wiedeńskim świecie muzyków. Dużo wydatków generowała żona, która mając problemy zdrowotne, często wyjeżdżała do uzdrowiska Baden. I rzeczywiście w takiej sytuacji Mozartowie ledwo wiązali koniec z końcem.

Przez długie lata nie wiadomo było, co było powodem jego śmierci. Wprawdzie za bezpośrednią przyczynę uznaje się upust krwi dokonany przez medyka na dwie godziny przed śmiercią, ale kompozytor już wcześniej cierpiał prawdopodobnie na gorączkę reumatyczną z reumatoidalnym zapaleniem stawów, z bardzo wysoką temperaturą i jednoczesnymi powikłaniami neurologicznymi.

Został pochowany w grobie 3 klasy, jak większość mieszkańców Wiednia. Pochówek taki warunkowały dwa zarządzenia Józefa II Habsburga, które narzucały poszczególne elementy pogrzebu.

Nie zdołał ukończyć tego dzieła. W rękopisie ostatnie nuty stawiane jego ręką przypadaja na 8 takt partii wokalnych Lacrimosa. Na prośbę żony Mozarta dzieło dokończyli jego znajomi kompozytorzy: Joseph Eybler i Franz Xaver Sussmayr.

Zwróciła się więc do dworu cesarskiego o rentę po kompozytorze. Zorganizowała też serię koncertów, które przyniosły jej znaczny dochód.

Jej wybrankiem był duński dyplomata Georg Nikolaus von Nissen, który był wielkim miłośnikiem twórczości Mozarta i autorem jego pierwszej biografii - "Listy Mozarta jako źródło biografii i charakterystyki kompozytora". Z powodu swobodnego języka autora listów, które przepełnione były niewybrednym dowcipem, rodzina Mozarta chciała je spalić. Jednak Georg uznał listy za bardzo ważne źródło mówiące o osobowości kompozytora, i jak twierdził: "z szacunku biografisty", przed zacytowaniem ich w biografii ocenzurował je.

Ród Wolfganga Amadeusza Mozarta w linii prostej wymarł w połowie XIX wieku.

Zostawił po sobie ponad 50 symfonii, kilkadziesiąt koncertów fortepianowych, skrzypcowych, fletowych i na inne instrumenty solowe z towarzyszeniem orkiestry, około 20 mszy, inne utwory muzyki kościelnej, 13 oper, które do dziś znajdują się w repertuarach wszystkich teatrów operowych świata (Don Gionanni, Czarodziejski flet, Uprowadzenie z seraju, Wesele Figara, Cosi fan tutte, Idomeneo, król Krety), wiele utworów kameralnych, solowych.