Zwierzęta
Ciekawostki o Jaszczurce zwince
Lacerta agilis
Ten najliczniejszy w Polsce gad żyje na nizinnych obszarach całego kraju. Pełni pożyteczną rolę w ekosystemie polując na gąsienice pasożytujące uprawy rolne. Nie jest ani jadowita ani niebezpieczna dla człowieka, spotkać ją można często w okolicy domów, gdzie wygrzewają się na przydomowych trawnikach i skalniakach w promieniach słońca.
1
Jaszczurka zwinka należy do rodziny jaszczurek właściwych. Jest to bardzo rozległa rodzina, w której skład wchodzi około 300 gatunków podzielonych na 39 rodzajów.
2
Występuje w praktycznie całej Europie i części Azji. Spotkać ją można zarówno na wyspach brytyjskich jak i Europie środkowej, zachodniej Rosji, i północno-zachodnich Chinach. Nie występuje na półwyspie Iberyjskim.
3
Jest najczęściej występującym gadem w Polsce. Najlepiej czuje się na terenach nizinnych takich jak łąki, ogródki i otwarte przestrzenie, gdzie może wylegiwać się w promieniach słonecznych.
4
W zależności od populacji, ubarwienie jaszczurki zwinki może się różnić. Przez bok ciała przebiegają dwie, złożone z podobnych od oczu plam linie. Barwa ciała od jasnobrązowej do ciemnobrązowej z biegnącą od szyi po koniec ogona ciemną pręgą. Samice tych jaszczurek mają bardziej wyraźne wzory niż samce. Wiosną, w trakcie okres godowego, boki samców stają się jaskrawozielone i płowieją dopiero pod koniec lata. Płeć można u zwinek rozróżnić również po barwie podbrzusza, które u samców ma barwę zielonkawą a u samic szarą lub kremową.
5
Podobnie jak u większości gadów, ich ciało pokryte jest łuskami. Na grzbiecie są one mniejsze i szorstkie natomiast część brzuszna pokryta jest większymi i gładkimi, które ułatwiają zwierzęciu przemieszczanie.
6
Długość ciała może dochodzić do 24 cm. Osobniki pochodzące z Europy wschodniej mogą osiągać aż 28 cm. Mają zwarte, krępe ciało. Zarówno nogi jak i pysk są krótkie. Łapy zakończone są długimi palcami zaopatrzonymi w pazury. Ogon z kolei stanowi prawie połowę ich długości czyli około 11 cm.
7
Zwinki są mięsożerne. Podstawę jej diety stanowią bezkręgowce, pająki i owady. Żywi się również gąsienicami. Może polować na młode innych jaszczurek a w szczególnych warunkach pożerać młodych przedstawicieli swojego gatunku.
8
Jak większość organizmów zmiennocieplnych, są aktywne w ciągu dnia. Ogrzewają swoje ciała w pierwszych promieniach słonecznych by po południu spożytkować nagromadzoną energię na polowanie.
9
Unikają zbyt wysokich temperatur, chowają się wtedy do swoich norek. Temperatury w okolicy 40 °C są dla nich zbyt wysokie i zmuszone są do szukania miejsc, w których będą mogły się schłodzić. Do tego celu najlepsze są ich norki, w których spędzają noce i których zacięcie broną przed intruzami.
10
Są bardzo terytorialne. Bronią obszaru który zajmują oraz znajdującej się w jego obrębie norki, którą mogą zajmować przez całe życie. Norka jaszczurki zwinki ma głębokość do 5 cm i posiada wiele rozgałęzień dla zmylenia drapieżników. Długość podziemnych systemów nor zwinek może dochodzić do 8 m.
11
Zimy spędzają na hibernacji w swoich norkach. Zagrzebują się w nich już w okolicy października a opuszczają w marcu lub kwietniu. Ich aktywność powiązana jest ściśle z temperaturą otoczenia.
12
Po zakończeniu hibernacji, od maja do czerwca trwa sezon rozrodczy. W tym okresie samce stają się bardzo agresywne i walczą ze sobą o pokrycie jak największej ilości samic. Podczas walk, samce łapią się za gardła, pyski lub kończyny aby udowodnić swoją przewagę nad oponentem.
13
Po zapłodnieniu, samica składa w norce od 5 do 15 jaj. W rekordowych przypadkach może złożyć do 18 jaj, które następnie (jak większość gadów) zasypuje w dobrze nasłonecznionej glebie i pozostawia samym sobie. Młode wykluwają się po około 6 tygodniach od złożenia jaj, świeżo wyklute osobniki mają około 6 centymetrów długości.
14
Długość życia jaszczurki zwinki w naturze to 5 do 8 lat. Samce mogą dożywać 12 lat a samice aż 18 ale rzadko się to zdarza ze względu na drapieżniki.
15
Najczęściej padają ofiarą łasic, lisów, borsuków, ptaków i węży. Ze zwierząt udomowionych największe zagrożenie stanowią dla nich koty i kury.
16
W sytuacji zagrożenia, jaszczurka może odrzucić swój ogon. Takie posunięcie ma na celu odwrócenie uwagi drapieżnika i bezpieczną ucieczkę. Po pewnym czasie ogon jaszczurki zaczyna odrastać, choć rzadko osiąga pierwotny kształt i długość.
17
Na terenie Polski objęta jest częściową ochroną gatunkową. Pomimo ciągle dużej liczby osobników w niektórych częściach kraju liczebność zwinki zmniejszyła się. Za główną przyczynę można uznać rosnące uprzemysłowienie, które pozbawia jaszczurki ich siedlisk.
