Ciekawostki o Maroku

Pełna nazwa kraju brzmi Królestwo Marokańskie, a mieszkańcy Maroka nazywają je "Królestwem Zachodu" - Al-Mamlaka al-Maghribija.

Maghreb to arabskie określenie "zachodu", powstałe w czasie ekspansji arabskiej w średniowieczu. Tak właśnie Arabowie określali region północno-zachodniej Afryki. Nazwa ta przyjęła się też w językach europejskich i odnosiła się do Maroka, Algierii i Tunezji, a współcześnie również do Libii, Mauretanii i Sahary Zachodniej. Państwa te współpracują ze sobą w ramach Arabskiej Unii Maghrebu.

Nazwa "Marrakesz" pochodzi z języka berberyjskiego, ale nie wiadomo co oznacza.

Jego powierzchnia wynosi 446 550 km2, z czego 446 300 km2 zajmuje ląd a 250 km2 zajmują wody.

Od wschodu graniczy z Algierią na długości 1900 km - granica lądowa zamknięta jest dla ruchu. Na północy Maroko graniczy z Hiszpanią poprzez hiszpańskie posiadłości w Afryce Północnej - Ceutę (miasto i twierdza o powierzchni około 19,7 km2, położone na cyplu tworzącym Cieśninę Gibraltarską) i Melillę (miasto na wschodnim wybrzeżu Maroka). Na południu formalnie graniczy z Saharą Zachodnią, choć Maroko administruje tym regionem. Od zachodu kraj oblewają wody Oceanu Atlantyckiego, a od północy Morza Śródziemnego - leży przy Cieśninie Gibraltarskiej i jako jedyne afrykańskie państwo ma dostęp zarówno do Oceanu Atlantyckiego jak i do Morza Śródziemnego.

Leży w zachodniej części Atlasu (łańcuch górski rozciągający się na przestrzeni ponad 2000 km od wybrzeży Oceanu Atlantyckiego po Zatokę Kabiską na Morzu Śródziemnym. Rozciąga się na terytorium trzech państw: Maroka, Algierii oraz Tunezji). Przez Maroko przebiegają trzy równoległe pasma Atlasu Wysokiego, Atlasu Średniego na północy i Antyatlasu na południu. Najbardziej na północ wysuniętym pasmem górskim jest Ar-Rif nad Morzem Śródziemnym z najwyższym szczytem Dżabal Tidighin (2456 m).

Na północny zachód od Atlasu Średniego rozciąga się wyżyna Meseta Marokańska, której wschodnia część wznosi się na wysokość 1500 m n.p.m. Natomiast południową i południowo-wschodnią część kraju zajmują kamieniste i piaszczyste pustynie Sahary. Niziny w Maroku występują jedynie w wąskim pasie nadmorskim i w dolnym biegu rzeki Wadi Muluja - jednej z głównych rzek Maroka.

Jest to wynikiem ukształtowania powierzchni kraju. Z wysokich, ośnieżonych od listopada do maja gór, które otrzymują duże opady deszczu jesienią, wypływa większość rzek. Rzeki te na ogół są okresowe, w okresie letnim wysychają bądź zamieniają się w strumienie. Maroko czasami nawiedzane jest przez lokalne powodzie związane z roztopami śniegu w górach. Ponieważ stan wód rzecznych zmniejsza się latem, dlatego Maroko posiada liczne zbiorniki retencyjne.

Należą do nich: Wadi Sibu (najbardziej zasobna w wodę), Wadi Umm ar-Rabija i Wadi Muluja - uchodząca do Morza Śródziemnego. W południowej i wschodniej części kraju występują rzeki okresowe, a wśród nich najdłuższa rzeka Maroka - Wadi Dara, o długości około 1100km.

W dolinach rzek i na wybrzeżu powszechnie występują palmy. Większe kompleksy leśne z dębami, oliwkami, pistacjami i cedrami atlantyckimi zachowały się w górach Atlasu. Nieliczne oazy na pustyni porastają miejscami palmy daktylowe.

Wiele gatunków zwierząt wyginęło, w miarę napływu ludności na tereny Maroka. Żyły tam słonie, lwy, krokodyle, hipopotamy, bawoły, żyrafy. Dziś tych zwierząt tam nie ma. Słonie wyginęły pod koniec starożytności, a ostatni lew został zastrzelony na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie występuje tam 100 gatunków ssaków, 120 gatunków ptaków - żyją tam olbrzymie stada flamingów, a także orłosępy brodate, których rozpietość skrzydeł dochodzi do 3 m. Plagą upraw jest szarańcza.

Pierwszy park - Park Narodowy Tubkalu powstał w 1942 roku. W 2006 roku powstał pierwszy park na Saharze - Park narodowy Khenifiss.

Od XII w. p.n.e. na wybrzeżu Maroka swoje faktorie handlowe i kolonie zakładali Fenicjanie, a później Kartagińczycy. Prowadzili oni handel z Berberami, lecz nie zapuszczali się w głąb kraju. Fenicjanie, na jednej z Wysp Purpurowych na Oceanie Atlantyckim, założyli punkt hodowli i połowu ślimaków morskich ( z rodziny rozkolców, głównie Haustellum brandaris), z wydzieliny których produkowano purpurę tyryjską (pochodna indyga), która w starożytności stosowana była jako pigment do barwienia wyrobów tekstylnych.

Królestwo Mauretanii utrzymywało kontakty polityczne z Rzymem. Rzymianie, około 200 r. p.n.e. przywieźli do północno-zachodniej Afryki wielbłądy, co przyczyniło się do rozwoju handlu karawanowego pomiędzy Afryką Północną a Subsaharyjską.

Rzymianie podzielili Mauretanię na dwie prowincje: Mauretania Tingitana na zachód od Wadi Muluja i Mauretania Caesariensis - na wschód od rzeki. Prowincje te przeżywały najwiekszy okres rozkwitu od I połowy I w. do połowy III w. n.e. Za panowania rzymskiego w Maroku osiedliło się wielu Żydów oraz dotarło tam chrześcijaństwo.

Wandalowie zostali pokonani przez Bizancjum, a w VII wieku tereny te zostały podbite przez Arabów i włączone do kalifatu. Zamieszkały dotychczas głównie przez chrześcijan i skupiska Żydów kraj, szybko uległ prawie całkowitej islamizacji i silnej arabizacji.

Buntując się przeciwko kalifatowi, przeprowadzili rebelię, która była odpowiedzią na brutalność władz kalifatu, które traktowały Berberów jako źródło niewolników. Rebelia została stłumion przez Arabów, którzy pojmali wielu niewolników i zagrabili berberyjskie złoto. Bunt ten otworzył drogę dla trzech niezależnych dynastii w tym regionie: charydżyckiej Midrarydów w Tafilacie, charydzyckiej Rustamidów w Algierii i sunnickiej Idrysydów w Fezie.

Ośrodkiem jego władzy stała się Walila (starożytne Volubilis). Idrys II (syn idrysa I) przeniósł stolicę do Fezu, umocnił władzę, a jego państwo obejmowało wiekszość terytorium obecnego Maroka. Najstarszy syn Idrisa II podzielił kraj na 9 części, sam rządził w Fezie, a pozostałymi częściami zarządzali jego bracia. Za jego panowania Fez przeżywał okres rozkwitu, a po wzniesieniu Meczetu Andaluzyjskiego stał się ważnym ośrodkiem religijnym.

Po rządach Idrysydów na terenie kraju pojawiła się dynastia Almorawidów, która panowała przez 86 lat. Za panowania tej dynastii państwo przeżywało największy rozkwit. Został założony w 1062 roku Marrakesz, opanowano środkowy Maghreb, a nastepnie muzułmańską część Hiszpanii.

Stolicą państwa Almohadów stał się Marrakesz, a ich dwór stał się prężnym ośrodkiem kultury i nauki, gdzie m.in. działał Ibn Ruszd (filozof, teolog, lekarz, prawnik, polityk i matematyk arabski), który napisał komentarz do dzieł Arystotelesa. Maroko stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym, m.in. produkcji jedwabiu. Udało im się zjednoczyć cały Maghreb, który po upadku Almohadów podzielił się na trzy państwa: Hafsydów na terenie obecnej Tunezji, wschodniej Algierii i Trypolitanii, Marynidów - na obszarze dzisiejszego Maroka oraz Zajjanidzi w zachodniej Algierii.

Marynidzi prowadzili świętą wojnę z chrześcijanami na Półwyspie Iberyjskim.

Państwo Wattasydów było słabe, co wykorzystali Hiszpanie i Portugalczycy, którzy opanowali najważniejsze porty atlantyckie. Portugalczycy opanowali południe kraju i zdobyli kontrolę nad handlem z Czarną Afryką. Po upadku Emiratu Grenady, do państwa Wattasydów przybyli żydowscy i muzułmańscy uchodźcy przed inkwizycją hiszpańską.

Sadyci uznawali się za potomków Mahometa i używali tytułu szarifa. Utworzyli państwo ze stolicą w Marrakeszu, wypędzili chrześcijan, zlikwidowali większość enklaw portugalskich na wybrzeżu, m.in. odbili port w Agadirze i uczynili go głównym portem dla handlu trans-saharyjskiego. Oparli się zbrojnie Turcji osmańskiej, pokonali armię portugalską i położyli kres europejskim atakom na trzysta lat. W południowym Maroku rozwinęli na ogromną skalę uprawę trzciny cukrowej oraz produkcję cukru z przeznaczeniem na eksport do Europy.

Największa potęga tej dynastii przypada na panowanie Ahmada al-Mansura, który przeprowadził reformy administracji i wojska. Stworzył on armię z 4 tys. europejskich najemników - pierwszą profesjonalną armię Maroka. Zjednoczył Maroko po trwającym od drugiej połowy XIV wieku rozbiciu dzielnicowym. Wraz z królową Anglii, Elżbietą I planował podbój Hiszpanii. Po jego śmierci rozgorzały krwawe spory sukcesyjne i państwo rozpadło się na kilka księstw.

Byli oni wspierani przez Arabów przybyłych do Maroka za czasów Almohadów. Założyciel dynastii Maulaj Raszid zmobilizował ich do walki z Berberami. Alawici zjednoczyli kraj przy pomocy profesjonalnej armii złożonej z niewolników - potomków murzyńskich niewolników, sprowadzonych do Maroka za czasów Al- Mansura.

Dzięki silnej władzy było jedynym państwem Maghrebu, które oparło się panowaniu osmańskiemu. W 1673 roku stolicą ustanowiono Meknes, miasto w północnym Maroku, gdzie wybudowano liczne pałace, meczety, ogrody i fontanny, dzięki czemu Meknes nazywane jest "marokańskim Wersalem".

Muhammad zreformował państwo, wprowadzając administrację na wzór osmański, zreformował armię i wprowadził system podatkowy bazujący na importowych opłatach celnych w handlu zamorskim. Przebudował porty atlantyckie i wprowadził monopol na eksport towarów. Remontował meczety na terenie całego kraju. Osobiście angażował się w ustanowienie nowych planów nauki i list lektur w meczetach, oraz w interpretację i stanowienie nowego prawa.

Chodziło o uniemożliwienie uczynienia z Maroka kolonii przez któreś z europejskich mocarstw.

Kraje berberyjskie (współczesne Algieria, Maroko, Libia i Tunezja), wspierały piractwo morskie jako formę zasilania budżetu. Gdy prezydent Stanów Zjednoczonych, Thomas Jefferson odmówił płacenia haraczu (piraci napadali na amerykańskie statki) i w celu ochrony własnej floty wysłał okręty marynarki, doszło do zbrojnego konfliktu, który zakończył się podpisaniem porozumienia. Na jego mocy USA nie musiało płacić haraczu, ale zgodziło się na zapłacenie okupu za jeńców pojmanych w czasie konfliktu.

Hiszpania wypowiedziała Maroku wojnę z powodu konfliktu o granice hiszpańskiej Ceuty i zajęła Tetuan (miasto w północno-zachodnim Maroku). By zakończyć wojnę, Maroko zapłaciło kontrybucję w wysokości 20 mln USD, uznało prawa Hiszpanii do Ceuty i Melilli, zgodziło się na poszerzenie granic Ceuty i zobowiązało się do przekazania na rzecz Hiszpanii dawnej enklawy hiszpańskiej leżącej na południe od Agadiru - Ifni.

Wielka Brytania i Francja podpisały porozumienie kończące spory kolonialne na tym terenie. Francja uzyskała wolną rękę w Maroku w zamian za nieinterweniowanie w sprawy brytyjskie w Egipcie, a północne Maroko stało się strefą wpływów hiszpańskich.

W 1906 roku podpisano w Algeciras (miasto w Andaluzji) traktat podtwierdzający niepodległość Maroka i tzw. zasadę otwartych drzwi dla handlu międzynarodowego. Na mocy tego traktatu Francja i Hiszpania nadzorowały porty marokańskie i pobierały opłaty celne.

Hiszpania uzyskała północną część kraju, a Tanger przekształcono w strefę międzynarodową. Stolicą kraju został Rabat, a głównym portem Casablanca.

Roosevelt w czasie spotkania z sułtanem, nie popararł dalszej obecności Francjii w Maroku.

Hiszpania zatrzymała Ceutę, Melillę oraz Ifni. W tym samym roku Maroko zostało członkiem ONZ, a rok później sułtanat przekształcono w królestwo.

Zlikwidowano wszystkie hiszpańskie, francuskie i amerykańskie bazy wojskowe.

Około 75% społeczeństwa stanowią Arabowie, a 25% Berberowie. Żyje tam kilkadziesiat tysięcy obcokrajowców, głównie Francuzów. Mieszkają tam także Polacy. Według danych Konsulatu Generalnego RP w Casablance, Polonia w tym kraju obejmuje 210 osób - obecnie większość Polonii na terenie Maroka stanowią Polki.

Według projektu nowej konstytucji, język berberyjski, powszechnie używany w Maroku, ma uzyskać status drugiego urzędowego języka państwowego. Używany jest tam również język francuski, głównie w turystyce, biznesie i dyplomacji.

Chrześcijanie stanowią tam 0,09%.

Fosforyty w Maroku, według szcunków, stanowią 60% rezerw światowych, a kraj ten jest trzecim producentem światowym i pierwszym eksporterem tego surowca. Ponad to Maroko jest pionierem na kontynencie afrykańskim w dziedzinie energii odnawialnej: słonecznej, wiatrowej i wodnej. Kraj ten zajmuje jedno z pierwszych miejsc na świecie w produkcji sardynek.

Największym miastem z populacją ponad 3 mln jest Casablanca - miasto w zachodnim Maroku, nad Oceanem Atlantyckim. Jest ona głównym ośrodkiem przemysłowym i kulturowym. Największym portem morskim Maroka jest z kolei Tanger Med 1 zlokalizowany 50 km od Tangeru. W mieście znajduje się trzeci na świecie pod względem wielkości meczet - Meczet Hasana II. Wzniesiono go na sztucznym nasypie ponad wodami Oceanu Atlantyckiego. Niekiedy otwierany jest też ogromny dach świątyni, aby wierni, zgodnie z nauką Koranu, mogli podziwiać boski ocean i nieboskłon.

Rabat jest dużym ośrodkiem przemysłowym i rzemieślniczym (dywany, biżuteria, ceramika), a także ważnym centrum turystyki z międzynarodowym lotniskiem. Miasto zostało założone w 1150 roku przez kalifa Abd al-Mumina z dynastii Almohadów. Przez stulecia było centrum piractwa w zachodniej części Morza Śródziemnego. W 2012 roku Rabat został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Obecnie Fez jest dużym ośrodkiem gospodarczym i turystycznym, a także centrum religijnym. W 1981 roku medyna (stara dzielnica arabskich miast) w Fezie została wpisana na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. W Fezie znajduje się Meczet Al-Karawijjin, wzniesiony w IX wieku jako centrum uniwersyteckie, w którym nauczano m.in. Koranu, logiki i filozofii. Meczet ten uważany jest za jeden z najstarszych uniwesytetów świata.

Miasto powstało w drugiej połowie XI wieku. Pierwsze mury miejskie wzniesiono na początku XII wieku i dotrwały one do naszych czasów w niemal niezmienionym stanie. Ich budulcem jest tabia- materiał złożony głównie z czerwonej gliny. Za panowania Almohadów, Marrakesz był stolicą wielkiego imperium, ciągnącego się od wybrzeży Oceanu Atlantyckiego aż po Trypolitanię (historyczna kraina w zachodniej Libii). Obok wielu zabytków tego miasta, na uwagę zasługuje największy plac w marrakeskiej medynie, a zarazem największa atrakcja turystyczna miasta - Dżami al-Fana. Nazywa się go "placem bez meczetu" lub "zgromadzenie umarłych", które nawiązywać ma do targów niewolników i egzekucji, jakie odbywały się tutaj aż do XIX w. Na placu co wieczór odbywa się wielki targ ze straganami i restauracjami. Wokół nich gromadzą się kuglarze, berberyjscy opowiadacze legend i historii, bębniarze, muzycy gnawa, zaklinacze węży, samozwańczy uzdrawiacze, dentyści. Plac ten znany jest poza granicami kraju dzięki ruchowi hippisowskiemu - jego członkowie przybywali tu w latach 70. wabieni ogólnodostępnym kifem - tutejszą marihuaną. W 2011 roku w mieszczącej się przy placu restauracji Argana, doszło do terrorystycznego zamachu bombowego, w wyniku którego zginęło 17 osób a 21 zostało rannych. Zamachowca skazano na karę śmierci.

Istnieje przesąd, że jeśli na początku podróży do Maroka zostaniemy poczęstowani słodką, miętową herbatą zwaną tam "płynem życia", to podróż będzie udana. A im bardziej słodka herbata, tym lepiej. Gościnni Marokańczycy obdarowują gości słodyczmi, których podobnie jak herbaty, nie należy odmawiać.

Jest to niezwykła mieszanina kolorów, zapachów i dźwięków. Choć można tam kupić wszystko, wśród turystów najbardziej popularne są orientalne wyroby z mosiądzu, biżuteria, pachnidła, dywany, zioła i przyprawy, a także babouches - skórzane pantofle o przydeptanych piętach i charakterystycznych, wydłużonych czubkach.

Produkuje się tam około 35 mln butelek rocznie. Uprawę winorośli zainicjowali Berberowie prawdopodobnie już 3 tys. lat przed Chrystusem.

Stolicą zagłębia różanego jest el Kala M'gouna. Kobiety zbieraja płatki różane, które następnie są pakowane i wysyłane do fabryki, w której odbywa się ich destylacja. Kosmetyki z różanym aromatem są cennym towarem eksportowym tego kraju, bardzo chętnie kupowane są też przez turystów. Zwłaszcza ceniona jest woda różana, która ponoć stanowi panaceum na wszystko.

Produkcja oleju w większości wykonywana jest metodami tradycyjnymi i jest bardzo pracochłonna.

Wówczas każda muzułmańska rodzina ma obowiązek złożenia w ofierze barana, czterdziestego dnia po zakończeniu Ramadanu. Król Maroka zabija co roku kilkanaście baranów: za siebie, za królestwo, za poddanych, za rodzinę i za inne sprawy.