Geografia

Ciekawostki o Ślęży

Symbol pogańskich wierzeń

Ślęża, najwyższy szczyt Masywu Ślęży jest zagadkową, pełną tajemnic górą, która przed wiekami stanowiła miejsce pogańskiego kultu solarnego miejscowych plemion. Z tego też powodu uznawana była za "siedzibę bogów" i nazwana Śląskim Olimpem. Od wieków prowokowała opowieści o walczących na niej siłach Dobra i Zła, aniołach i diabłach i tajemniczych zjawiskach. Była też miejscem ważnym dla nazistów, którzy chcieli u jej podnóża stworzyć obszar narodowosocjalistycznego kultu. Ponoć, w wydrążonych w niej sztolniach ukryli zrabowane w czasie okupacji skarby. Ale przede wszystkim jest to miejsce bardzo atrakcyjne turystycznie z gęsta siecią turystycznych szlaków i wieżą widokową na szycie, z której można podziwiać panoramę Dolnego Śląska.

1.Ślęża jest najwyższym szczytem Masywu Ślęży - najbardziej na północ wysuniętego fragmentu Przedgórza Sudeckiego.

Masyw Ślęży jest najwyższym wzniesieniem Przedgórza Sudeckiego, przewyższa otaczające go równiny o ponad 500 metrów, wydając się wobec nich monumentalny.

2.Ślęża wznosi się na wysokość 717,5 m n.p.m. (przy wybitności szczytu wynoszącej 468 m).

Należy ona do:

Korony Gór Polski - 28 szczytów poszczególnych pasm górskich Polski
Korony Sudetów Polskich - 31 najwyższych szczytów i wzniesień w polskiej części Sudetów
Korony Sudetów - najwyższe szyty 22 pasm w Sudetach, leżących na styku granic trzech państw - Polski, Czech i Niemiec

3.Ślęża leży w województwie dolnośląskim.

U jej podnóża leży Sobótka, miasto nad Czarną Wodą, w powiecie wrocławskim. Sobótka jest jednym z najstarszych polskich miast osadzonych na prawie niemieckim, prawa miejskie uzyskała w 1221 roku. Od Wrocławia Ślęża oddalona jest o 30 km.

4.Nazwa góry pochodzi prawdopodobnie od starosłowiańskiego wyrazu "ślęg", co oznacza wilgoć, błoto, podmokły teren spowity mgłą i związana jest z panującym tam swoistym klimatem, charakteryzującym się stosunkowo dużą ilością opadów.

Od słowa "ślęg"pochodzi prawdopodobnie nie tylko nazwa góry Ślęży, która spowita jest wilgotną mgłą, ale też nazwa rzeki Ślęzy płynącej przez rozległe mokradła, plemienia Ślężanie oraz nazwa całej krainy Śląsk.

5.Ślęża zbudowana jest głównie z granitów (głębinowa kwaśna skała) i gabra (zasadowa skała głębinowa).

Większa część masywu Ślęży to pozostałość kopalnego dna oceanicznego - ofiolitu, którego powstanie datuje się na 350 mln lat (przełom dewonu i karbonu). W skład tego ofiolitu wchodzą pozostałości krzemionkowych skał osadowych - radiolaryty, amfibolity - pierwotne bazalty i serpentynity.

6.W neolicie w rejonie Ślęży wydobywano nefryty, z których wyrabiano drobne narzędzia i ozdoby oraz serpentynity, które służyły do wyrobu narzędzi i broni (topory ślężańskie).

Od X wieku przez całe średniowiecze wydobywano granity i serpentynity. Granity służył do produkcji kół młyńskich i kamienia budowlanego. We wczesnym średniowieczu wyrabiano z nich elementy zdobnicze dla kościołów romańskich. Serpentynity po wypolerowaniu służyły jako kamień ozdobny lub surowiec do wyrobu ozdobnych naczyń. W XIX wieku otwarto tam kopalnię rud chromu (działała do 1943 roku). Od lat 20. XX wieku do pierwszych lat powojennych istniała w Sobótce kopalnia magnezytu. W początkach XX wieku utworzono w tamtym rejonie wielkie kamieniołomy granitu i skalenia, a w pod koniec XIX wieku kamieniołom serpentynitu i nefrytu. We wschodnich stokach Ślęży odkryto w 1986 roku duże złoże rud żelaza, tytanu i wanadu, które nie są eksploatowane.

7.Już w epoce brązu (700 r. p.n.e.) góra Ślęża stanowiła religijny ośrodek pogańskiego kultu solarnego dla miejscowych plemion, który trwał do początków chrystianizacji tych obszarów w X i XI wieku.

Te pogańskie plemiona uznawały Ślężę za "siedzibę bogów" - Śląski Olimp. Rozkwit tych religijnych praktyk związany był z osadnictwem celtyckich Bojów, którzy pod koniec IV wieku p.n.e. na Ślęży założyły sanktuarium poświęcone bóstwu słonecznemu. Pozostałością tamtych czasów jest wiele kamiennych rzeźb kultowych (panna z ryba, mnich, grzyb, dzik, niedźwiedź) i tajemniczych kamiennych wałów o szerokości 12 m, układanych z odłamków kamieni. Zagadkowe są również posągi z charakterystycznym symbolem ukośnego krzyża (krzyż garbo.), który prawdopodobnie związany był z kultem solarnym.

8.Góra jeszcze w XI wieku słynęła z pogańskich praktyk religijnych.

Jedną z nich było święto Kupały, święto radości i pojednania, którego centralnym punktem było palenie ogniska zwanego Sobótką ( w latach 1945 1948 tak nazywano górę Ślężę). Święto obchodzone jest w najdłuższym dniu w roku i do dziś znane jest pod nazwą "Sobótki".

9.W okresie wędrówki ludów (375-700 r. n.e.) wokół góry Ślęży oraz nad rzeką Ślęzą osiedliły się ludy, które prawdopodobnie przyjęły nazwę od nazwy rzeki i góry - Ślężanie.

Nazwa tego plemienia rozciągnęła się na inne nadodrzańskie plemiona i w ten sposób w XII wieku ustaliła się jedna wywodząca się od plemienia Ślężan nazwa dla całego regionu - Śląsk.

10.W XII wieku, prawdopodobnie w 1110 roku, za panowania Bolesława Krzywoustego, Piotr Włostowic, możnowładca śląski z rodu Łabędziów, palatyn Krzywoustego, ufundował na szczycie Ślęży klasztor augustianów.

Ze względu na zbytnie oddalenie od wiernych, został on później (w 1134 lub 1149 roku) przeniesiony do pobliskiej wsi Górka, która obecnie jest częścią Sobótki. Niedługo potem przeniesiono go do Wrocławia.

Kolejne ciekawostki
(jeszcze 9)

Znaleźliśmy 19 ciekawostek na temat Ślęży