Geografia
Ciekawostki o zaporze w Solinie
Najwyższa budowla hydrotechniczna w Polsce
Zapora Solińska, to najwyższa budowla hydrotechniczna w Polsce. Wraz z Jeziorem Solińskim, zwanym często przez turystów "bieszczadzkim morzem", stanowi największą atrakcję turystyczną Podkarpacia. Z potężnej zapory rozpościera się wspaniała panorama otoczonej malowniczymi, zielonymi wzgórzami Soliny. Ale zapora to nie tylko atrakcja turystyczna, ale też ujarzmienie kapryśnej rzeki, która niegdyś zalewała znajdujące się w jej dolnym biegu miejscowości, a także potężna elektrownia wodna o wymiernych korzyściach gospodarczych.
1
Zapora w Solinie jest najwyższą budowlą hydrotechniczną oraz zaporą w Polsce. Jej wysokość wynosi 82 m, długość 664 m, a kubatura 760 000 m3.
2
Zapora utworzyła jezioro - Jezioro Solińskie - o pojemności 474 mln m3, powierzchni około 22 km2 oraz maksymalnej głębokości 60 m (przy zaporze). Jezioro ma kilkadziesiąt kilometrów długości - 27 km przypada na rzekę San , a 14 km stanowi odnogę Solinki, z łączną długością linii brzegowych wynoszącą około 150-166 km (w zależności od poziomu wody).
3
Historia zapory solińskiej sięga roku 1921, gdy powstał pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej. Projekt opracowany był przez profesora hydrotechniki, Karola Pomianowskiego z Politechniki Warszawskiej. Przygotowania do budowy rozpoczęto dopiero w 1937 roku, jednak wybuch II wojny światowej przerwał dalsze prace.
4
Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w 1955 roku pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina, położonej w województwie podkarpackim, w powiecie leskim.
5
Podczas napełniania zbiornika zatopionych zostało kilka wsi: Solina, Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewit i duża część Wołkowyi, z których wysiedlono ponad 800 osób. Dużo wcześniej niż zapora w Solinie, zaczęła powstawać mniejsza zapora w Myczkowicach. Kiedy zbiornik Myczkowski był gotowy, rozpoczęły się prace nad drugą kaskadą. Budowę rozpoczęto od stworzenia warunków do pracy dla około 2000 planowanych pracowników W 1960 roku zaczęły powstawać budynki noclegowe dla pracowników, stołówki, wielkie betoniarnie.
6
Położona nieopodal góra "Koziniec" została zamieniona w kamieniołom, który dostarczył 1 200 000 ton kruszywa - piaskowca, który posłużył jako materiał budowniczy. W osiem lat wzniesiono najwyższą w Polsce tamę, która spiętrzyła wody Sanu i Solinki oraz dziesiątki mniejszych potoków. Efektem pracy 2000 robotników jest żelbetonowy kolos o długości 664 m o łamanym na kształt litery V przebiegu. Nie jest on monolitem, ale ma budowę segmentową z dylatacjami (przerwami między segmentami), zabezpieczonymi ogromnymi uszczelkami.
7
Jest to tzw. zapora typu ciężkiego, grawitacyjna - jej ciężar skutecznie walczy z naporem wody. Koroną zapory jest droga ciągnąca się wzdłuż całej długości budowli o szerokości 8 metrów - jest to najludniejszy deptak w Bieszczadach, przez miejscowych nazywany solińskimi Krupówkami.
8
Wnętrze zapory to prawie sam żelbeton - jej kubatura to 760 000 m3. W środku, na czterech poziomach, znajdują się tunele serwisowe nazywane galeriami, o łącznej długości 2,5 km. Dwa z tych tuneli udostępnione są turystom. Wewnątrz zapory panuje stała temperatura 7-8 stopni C oraz 100% wilgotności. Całość zapory podzielona jest na 43 sekcje. Nadmiar wody odprowadzany jest przez dwa strome kanały spustowe - zrzut wody wygląda bardzo efektownie.
9
Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW. Jest to hydroelektrownia wodna szczytowo pompowa z czterema turbozespołami (generator plus turbina) typu Francisa. Obecna moc wynosi 200 MW i produkuje rocznie 112 GWh. W skład Zespołu Elektrowni Wodnych Solina- Myczkowice poza tą w Solinie wchodzi też zapora w Myczkowicach, mająca 430 m długości, 23 m wysokości i objętość 216 tys. m3.
10
Zapora waży około 2 mln ton. Do jej budowy zużyto około 820 tys. m3 betonu, przeznaczając na jego wyprodukowanie około 1,7 mln ton kruszywa oraz 200 tys. ton cementu.
11
Utworzony dzięki zaporze zbiornik retencyjny - Jezioro Solińskie, stanowi ogromną atrakcję Podkarpacia. Jezioro ma największą pojemność spośród wszystkich polskich jezior. Stanowi centrum Soliny i wokół niego skupia się cała turystyka. Naokoło jeziora, na wszystkich jego brzegach, znajdują się liczne kwatery, obiekty noclegowe i ośrodki rekreacyjne. Na zachodnim brzegu jeziora znajduje się znana miejscowość uzdrowiskowa Polańczyk.
12
Na całym Jeziorze Solińskim panuje strefa ciszy, co oznacza, że nie można tam stosować sprzętu wyposażonego w silniki spalinowe. Zakaz ten nie obowiązuje WOPRu i Policji. Na jeziorze można uprawiać liczne sporty wodne: kajakarstwo, windsurfing czy żeglarstwo. Po jeziorze kursuje także statek turystyczny, a w czasie rejsu można zobaczyć jezioro w pełnej okazałości, otaczające góry i największą atrakcję jeziora - Zaporę Solińską.
13
W wodach jeziora żyje wiele gatunków ryb. Głównie spotyka się tu sandacze oraz okonie, ale też bolenie, leszcze, płocie, szczupaki, sumy, karpie i klenie.
14
Jezioro Solińskie posiada liczne zatoczki (Karpiowa, Potoku Czarnego, Suchego Drzewa, Victoriniego), półwyspy (Brosa i Horodek), a także wyspy, m.in. Wyspę Skalistą. Wyspa Skalista (zwana także Chwieja) położona jest we wschodniej części akwenu, jest jedną z trzech wysp na jeziorze. Wyspa ma długość 400 m i największą szerokość 100 m. Porasta ja las liściasty. Nazwa Chwieja pochodzi od nazwiska pierwszego dyrektora Zespołu Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowice.
