Ciekawostki o Republice Południowej Afryki

Od południa kraj ograniczony jest przez 2798 km linii brzegowej rozciągającej się wzdłuż południowego Atlantyku i Oceanu Indyjskiego. Południowa Afryka graniczy z Namibią, Botswaną, Zimbabwe, Mozambikiem, Eswatini (dawniej Suazi) i Lesoto, które jest zarazem enklawą RPA.

RPA jest 24. co do wielkości krajem na świecie. Jest mniej więcej tej samej wielkości co Kolumbia, dwa razy większym od Francji, trzy razy większym od Japonii, cztery razy większym od Włoch i pięć razy większym od Wielkiej Brytanii. Liczy 56 978 635 mieszkańców i jest 23. najbardziej zaludnionym krajem na świecie.

Miasto potocznie znane jest jako Jozi, Joburg lub "The city of Gold". Sklasyfikowane jest jako Megacity (bardzo duże miasto, zazwyczaj o populacji ponad 10 mln ludzi) i jest jednym ze 100 największych obszarów miejskich na świecie. Liczy 14 167 000 mieszkańców i jest pod tym względem na 26. miejscu na świecie. Johannesburg jest siedzibą Sądu Konstytucyjnego, najwyższego sądu w RPA. Tu również ma swoją siedzibę większość głównych firm i banków południowoafrykańskich. Jest centrum handlu złotem i diamentami na dużą skalę.

Pozostała populacja składa się z największych w Afryce społeczności o pochodzeniu europejskim (biali mieszkańcy RPA), azjatyckim (indyjscy i chińscy mieszkańcy RPA) oraz wielorasowym (kolorowi mieszkańcy RPA - wielorasowa grupa etniczna pochodząca z Afryki Południowej, której przodkowie pochodzą z więcej niż jednej z różnych populacji zamieszkujących ten region).

Populacja uchodźców i osób ubiegających się o azyl w RPA w 2007 roku liczyła około 144 700 osób.

Są to: angielski, afrikaans, isiZulu, Siswati, isiNdebele, Sesotho, pedi, Xitsonga, Setswana, Tshivenda i isiXhosa. Pod tym względem RPA zajmuje czwarte miejsce po Boliwii, Indiach i Zimbabwe. Szacuje się, że około 0,7% czarnej i 59,1% białej populacji posługuje się na co dzień językiem afrikaans. Językiem angielskim, jako ojczystym, posługuje się 0,5% czarnej i 39,3% białej populacji. Język angielski jest powszechnie rozumiany i służy do komunikacji między różnymi grupami etnicznymi.

Większość z nich to członkowie różnych wyznań protestanckich (szeroko definiowanych jako synkretyczne kościoły inicjowane w Afryce). Pozostali utożsamiają się z tradycyjną religią plemienną (4,4%), islamem, hinduizmem, buddyzmem, bahaizmem, bądź nie praktykują żadnej religii. W RPA obecny jest także judaizm. Populacja żydowska tam wywodzi się od europejskich Żydów, którzy przybyli jako mniejszość wśród innych europejskich osadników. Populacja ta osiągnęła szczyt w latach 70. i wynosiła 120 000. Dziś pozostało tylko około 67 000, reszta wyemigrowała do Izraela. Mimo to, społeczność żydowska w RPA jest dwunastą co do wielkości na świecie.

Jest to też najbardziej wysunięty na południe kraj Starego Świata (Afryki Europy i Azji).

Jest państwem federalny podzielonym na dziewięć prowincji.

Od 1996 roku orientacja seksualna jest jedną z kategorii chronionych przed dyskryminacją w konstytucji kraju - RPA jest pierwszym na świecie krajem, który zawarł taki przepis w konstytucji.

Kraj ten był pierwszym państwem w Afryce i piątym w świecie, który zalegalizował małżeństwa homoseksualne. Ponad to geje, lesbijki i biseksualiści nie są wykluczeni ze służby wojskowej z powodu swojej orientacji seksualnej.

Natomiast regularne wybory odbywają się tam od prawie wieku.

Do połowy lat 90. XX w. w Republice Południowej Afryki panował system polityczny totalitarnej ideologii, głoszącej konieczność osobnego rozwoju społeczności różnych ras - apartheid. Oparty był on na segregacji rasowej, na przekonaniu o wyższości rasy białej i dyskryminował ludność czarną i kolorową. W 1968 roku został on uznany przez Organizację Narodów Zjednoczonych za zbrodnię przeciwko ludności.

W 1950 roku wprowadzono prawo zakazujące kontaktów seksualnych pomiędzy przedstawicielami różnych ras. Apartheid narzucał klasyfikację wszystkich mieszkańców na "białych", "czarnych" i "kolorowych", później dodano czwartą kategorię - "Azjatów" (odnosiła się głównie do Hindusów). System apartheidu w 1950 roku nadał Japończykom status "Honorowej Rasy Białej", który później rozszerzono na prawie wszystkie azjatyckie narody. W latach 50. XX w. powstała ustawa przypisująca poszczególnym rasom oddzielne strefy mieszkaniowe i komercyjne. Jej skutkiem było przymusowe wysiedlenie 3,5 mln czarnych mieszkańców RPA na prowincję. Wszystkie osoby nie należące do rasy białej zmuszone były do noszenia specjalnych książeczek, uprawniających do pobytu na danym terenie. Nastąpiła też segregacja w edukacji - czarni mieli być kształceni tylko do zawodu pracowników fizycznych. Wobec nie białych został zniesiony obowiązek szkolny. Stworzono zdefiniowane rasowo kategorie zawodowe, a regiony zamieszkane przez czarnych zostały nazwane bantustanami, a ich mieszkańcy pozbawieni zostali obywatelstwa południowoafrykańskiego.

Demontaż systemu apartheidu rozpoczął się w latach 90. XX w. Nowy rząd rozpoczął reformy w kraju od uwolnienia Nelsona Mandeli, który w 1994 roku, w wyniku pierwszych powszechnych wyborów w historii kraju, został wybrany pierwszym czarnoskórym prezydentem Republiki Południowej Afryki. Rok wcześniej, w 1993 roku Nelson Mandela został laureatem pokojowej Nagrody Nobla.

Od 1994 roku wszystkie grupy etniczne i językowe mają swoją reprezentację polityczną w kraju.

Bank Światowy sklasyfikował RPA jako kraj nowo uprzemysłowiony (NIC), z drugą co do wielkości gospodarką w Afryce i 35. co do wielkości na świecie. Kraj jest mocarstwem wyższego średniego szczebla w sprawach międzynarodowych; utrzymuje znaczące wpływy regionalne i jest członkiem zarówno Wspólnoty Narodów, jak i G20. Jednak ubóstwo, przestępczość, nierówność są nadal powszechne, a około 1/4 populacji jest bezrobotna i żyje za mniej niż 1,25 USD dziennie.

Afryka Południowa posiada dziesięć takich obiektów.

Archeolodzy odkryli takie skamieniałości w szeregu jaskiniach w prowincji Gauteng. Obszar ten, wpisany na listę światowego dziedzictw UNESCO, został nazwany "Kolebką Ludzkości". Miejsca te obejmują Sterkfontein - jedno z najbogatszych miejsc na świecie w skamieniałości homininów (plemię ssaków z rodziny człowiekowatych), Swartkrans, Gondolin Cave, Kromdraai, Coopers Cave i Malapa. Pierwszą skamieniałością hominina odkrytą w Afryce było dziecko Taung w 1924 roku. Wszystkie odkrycia w Afryce Południowej sugerują, że różne gatunki hominidów (rodzina ssaków naczelnych z nadrodziny człekokształtnych) istniały tam od około trzech milionów lat, począwszy od Australopithecus africanus.

Przybyli oni tu w I w. p.n.e. W I w. n.e przybyli tu Khoikhoi, a od IX w. napłynęły tu plemiona Bantu (grupy etniczne z terenów stepowych środkowej i południowej Afryki). Pierwsi Europejczycy pojawili się tam w XV w, a kolonizacja rozpoczęła się w wieku XVII, gdy zaczęli napływać tam holenderscy chłopi, zwani w Europie Burami, następnie niemieccy protestanci i francuscy hugenoci. Od początku biali separowali się od Afrykanów. Na przełomie XVIII i XIX w. założoną przez Holendrów kolonię w Przylądku Dobrej Nadziei opanowali Brytyjczycy, którzy rozpoczęli tam brytyjskie osadnictwo.

W 1961 roku proklamowano powstanie Republiki Południowej Afryki, przecinając ostatecznie więzy łączące kraj z Wielką Brytanią.

Płaskowyż najwyższy jest na wschodzie, w kierunku zachodnim i północnym łagodnie opada. Otoczony jest Wielką Skarpą, której wschodni, najwyższy odcinek nosi nazwę Drakensberg. Południowa i zachodnia część płaskowyżu i przylegająca do niej równina znane jako Wielka Karoo (półpustynny obszar) są słabo zaludnione. Na północy Wielka Karoo przechodzi w jeszcze bardziej suchy Buszmanland, który ostatecznie staje się pustynią Kalahari na północnym zachodzie kraju. Środkowo-wschodnia i najwyższa część płaskowyżu - Highveld stanowi dobrze nawodniony obszar, znajdują się tutaj pola uprawne oraz największe aglomeracje (Gauteng).

Najwyższym punktem tego pasma jest góra Thabana Ntlenyana (3482 m n.p.m.) leżącym w Lesotho. Najwyższym szczytem RPA jest Mafadi (3450 m n.p.m.) leżący na granicy RPA i Lesotho, w Górach Smoczych.

Większość rzek RPA ma swoje źródła w Górach Smoczych. Najdłuższa z nich to Oranje o długości 1860 km.

Kraj zajmuje szóste miejsce wśród siedemnastu megaróżnorodnych krajów świata.

Państwo przylądkowe Capensis jest najmniejszym państwem florystycznym na świecie. Obejmuje terytorium o powierzchni około 85 tys. km2 na południowym krańcu RPA. Miejsce to charakteryzuje się nadzwyczajnie bogatą florą, liczącą ponad 8500 gatunków. Bardzo licznie reprezentowane są m.in. pelargonie (2300 gatunków) i przypołudniki (2500 gatunków). Z Capensis pochodzi rodzaj litops, którego przedstawiciele nazywani są żywymi kamieniami. Wśród występujących tam gatunków aż 73% stanowią endemity.

Należą do nich, m.in.: kliwia, pelargonia, gerbera, mieczyk, amarylis, frezja i liczne rośliny gruboszowate. Dominującą tam formacją roślinną są zarośla twardolistne (fynbos - odpowiednik makii)

Występuje tam także najwyższy ssak - żyrafa, najszybszy - gepard i najmniejszy na świecie - ryjówka malutka. Największymi i najniebezpieczniejszymi ssakami lądowymi są: nosorożec czarny, bawół afrykański, słoń, lampart, lew.

Wśród nich znajduje się największy - struś, i najcięższy latający - drop olbrzymi. Nieduże ptaki z rzędu wróblowatych - wikłacze, budują gigantyczne, podobne do miast kolonie, a sokolik czerwonooki jest najmniejszym ptakiem drapieżnym na świecie. W rejonie Przylądka Dobrej Nadziei naliczono około 170 000 dzikich pingwinów będących pod ścisłą ochroną.

Co trzeci mężczyzna mieszkający w RPA przyznaje się do popełnienia gwałtu.

Jednym z nich jest Park Narodowy Krugera założony w 1898 roku, zajmujący powierzchnię powyżej 2 mln ha. Znajduje się tam wiele rzek płynących wzdłuż całego parku, m.in. Sabie, Limpopo, Letaba. W parku można spotkać m.in. "Wielką Piątkę Afryki" (lew afrykański, lampart plamisty, bawół afrykański, nosorożec czarny, słoń afrykański) oraz geparda grzywiastego, zebrę Chapmana, impale zwyczajne, strusie brązowosterne. Znajduje się tam 300 gatunków drzew.

Jego wysokość wynosi 948 m i jest drugim co do wysokości wodospadem świata.

Czerwona protea królewska jest narodowym kwiatem RPA.