Kultura i sztuka

Ciekawostki o Panoramie Racławickiej

Znaleźliśmy 12 ciekawostek na temat Panoramy Racławickiej

Artystyczna wizja bitwy pod Racławicami

Pomysłodawcą Panoramy Racławickiej był znany lwowski malarz Jan Styka, który zaprosił do współpracy kilku równie znanych artystów, a przede wszystkim znakomitego batalistę Wojciecha Kossaka. Styka nie zamierzał namalować kolejnego dzieła sławiącego tryumf oręża polskiego, zależało mu na uwiecznieniu faktu połączenia się wszystkich stanów dla obrony Ojczyzny. Chciał także podkreślić i uświetnić rolę, jaką w tym dziele odegrał bohater wolności, Tadeusz Kościuszko.

Panorama Racławicka
1
Obraz "Bitwa pod Racławicami" został namalowany w latach 1893-1894.
Dzieło to stworzył zespół malarzy pod kierunkiem Jana Styki. Do zespołu należeli: Wojciech Kossak - czołowy przedstawiciel nurtu malarstwa o tematyce historycznej i batalistycznej - a także Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański.
2
Obraz przedstawia artystyczną wizję przebiegu bitwy pod Racławicami, która rozegrała się 4 kwietnia 1794 roku, w czasie insurekcji kościuszkowskiej.
Było to zbrojne starcie wojsk polskich, pod dowództwem naczelnika Tadeusza Kościuszki z wojskami rosyjskimi, pod dowództwem generała majora Aleksandra Tormasowa.

Wygrana przez Polaków bitwa nie miała zbyt dużego znaczenia militarnego, pozwoliła jednak podnieść morale powstańców, a legenda o bitwie i udziale w niej kosynierów odegrała ogromną rolę w podjętej w XIX wieku edukacji obywatelskiej i narodowej polskich chłopów, zwłaszcza galicyjskich.
3
Obraz ukazuje najważniejsze, według autorów, fragmenty bitwy.
Nie są one namalowane w sposób synchroniczny, występują tam jednocześnie sceny przedstawiające etapy bitwy dziejące się w różnym czasie. Pojawiły się na nim również sceny, które w ogóle nie miały miejsca podczas bitwy, a jedynie zostały podporządkowane kompozycji artystycznej dzieła.

Uwiecznieni są tam także uczestnicy bitwy, m.in. naczelnik Tadeusz Kościuszko, kosynier Bartosz Głowacki, gen. Antoni Józef Madaliński, gen. Łukasz Biegański, gen. Józef Zajączek, a także ze strony rosyjskiej gen Tormasow i płk. Muromcew.
4
Panorama Racławicka powstała na zamówienie rady miasta Lwowa.
Obraz został zamówiony u Jana Styki w 1893 roku w związku ze 100-leciem insurekcji kościuszkowskiej. Panorama Racławicka miała być główną atrakcją na otwarciu Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie w 1894 roku.

W tamtym okresie w Europie panowała moda na tworzenie panoram, zwłaszcza o tematyce historycznej, batalistycznej czy religijnej.

Zastosowanie specjalnych środków artystycznych przy tak monumentalnej, owalnej kompozycji dzieła pozwalało widzom poczuć się niejako uczestnikiem uwiecznionych na obrazie wydarzeń.

Jan Styka i Wojciech Kossak, oprócz Panoramy Racławickiej stworzyli w tej formie jeszcze Panoramę Siedmiogrodzką, Golgotę (uznawaną za największy obraz o tematyce religijnej na świecie) i Męczeństwo chrześcijan w cyrku Nerona.
5
Artysta przeprowadził długą i wnikliwą analizę miejsca bitwy.
Wraz z Wojciechem Kossakiem i Ludwigiem Bollerem pojechał w okolice Racławic, aby poznać topografię terenu i spróbować dokonać rekonstrukcji rozmieszczenia walczących tam wojsk, a także samego przebiegu bitwy.

Przygotowanie ogólnego szkicu kompozycyjnego, składającego się z czterech części, tzw. Małej Panoramy Racławickiej, zajęło im kilka tygodni.

Konieczne były także studia na podstawie zbiorów muzealnych dotyczące umundurowania i uzbrojenia wojsk w tamtym okresie. W wiedeńskim Ministerstwie Wojny odnaleźli XVIII-wieczny plan bitwy. Wszystkie szkice konsultowane były z uznanymi polskimi historykami - Tadeuszem Korzonem i Konstantym Górskim, historykiem wojskowości.
6
Panorama namalowana jest na cylindrycznym płótnie rozpiętym w budynku specjalnie zbudowanej rotundy.
Specjalnie tkane płótno żaglowe sprowadzono z Brukseli. Sprowadzono je w 14 kawałkach, które zostały zszyte w jedną całość. Płótno zostało rozpięte na stalowym rusztowaniu, którego elementy odlano w Wiedniu, w firmie Gridla. 

Do wyeksponowania Panoramy Racławickiej wybudowano w Parku Stryjeńskim we Lwowie specjalną rotundę. Budynek zaprojektował Ludwik Baldwin-Ramułt, architekt i działacz społeczny, porucznik Wojska Polskiego.
7
Rotunda miała trzy kondygnacje, 38 metrów średnicy, ściany zbudowane z cegieł.
Na froncie znajdował się portal z drzwiami, nad którymi umieszczono napis "Racławice".

Budowa gmachu została ukończona w lipcu 1893 roku, a uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej nastąpiło niemalże rok później - 5 czerwca 1894 roku.

W 1944 roku w budynek uderzyła bomba, która zniszczyła dach i piętro. Obecnie jedynie kopuła wieńcząca budynek przypomina projekt Ramułta. W budynku mieszczą się hale sportowe i boiska, z których korzysta młodzież.
8
Obraz namalowano na płótnie długości 120 m i szerokości 15 m.
Przestrzeń malarska zajmuje powierzchnię 1800 m2 (długość 114 m oraz wysokość 15 m). Do zagruntowania płótna zużyto 750 kg farby.
9
Od 1985 roku Panorama Racławicka prezentowana jest w rotundzie wybudowanej we Wrocławiu przy ulicy Jana Ewangelisty Purkyniego.
Uroczyste otwarcie nastąpiło 14 czerwca 1985 roku. Od tego momentu Panorama Racławicka stała się główna atrakcją miasta i jest nią nieprzerwanie do dziś.
10
Wojenne i późniejsze losy Panoramy Racławickiej były dość burzliwe.
Obraz przetrwał bombardowanie, przechowywany był w naprędce skleconej drewnianej skrzyni z trutką na szczury w lwowskim klasztorze bernardynów. Po wojnie wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafił do Wrocławia.

Przez wiele lat nie był udostępniany publiczności, przeprowadzono jedynie kilka konserwacji płótna w szkolnych salach gimnastycznych. Od lat 60. XX w. w Muzeum Śląskim eksponowano tylko pojedyncze fragmenty panoramy. W czerwcu 1980 roku obraz wywieziono poza Wrocław, a na osobiste polecenie prof. Wiktora Zina płótno trafił on do Zamku Królewskiego w Warszawie.

Cały czas trwały starania różnych społecznych komitetów o właściwą konserwację obrazu i jego ekspozycję. Niewygodna dla ówczesnych władz PRL-u tematyka obrazu powodowała wstrzymywanie tych działań.

Dopiero w 1980 roku powstał pomysł wybudowania we Wrocławiu rotundy. Było to wynikiem solidarności Polaków, którzy zorganizowali zbiórkę funduszy na ten cel.
11
Pomysłodawcą Panoramy Racławickiej był Jan Styka, pracowało przy jej powstawaniu wielu artystów, ale największy udział w pracy malarskiej miał Wojciech Kossak.
Styka opracował koncepcję figuralną dzieła, natomiast aspekty malarskie pozostały w gestii Kossaka. I właściwie tych dwóch malarzy wymienia się najczęściej jako autorów dzieła, pozostali w zasadzie są pomijani.

Artyści podzielili przestrzeń malarską po połowie. Granica podziału przebiegała w scenie zdobywania rosyjskich armat przez milicję chłopską. Styka namalował kosynierów, Kossak - rosyjskich żołnierzy. Udział Styki w malowidle ocenia się na 30%, a Kossaka na 70%.
12
W 1981 roku pole bitwy pod Racławicami zostało wpisane do rejestru zabytków.
Teren historycznej Bitwy Racławickiej został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 2004 roku.
Lubisz ciekawostki?

Najnowsze tematy

11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
17 ciekawostek o Auguste Rodinie
Francuski Michał Anioł
Auguste Rodin, jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy XIX wieku, pozostaje jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii sztuki. Jego prace, odznacz ...

Podobne tematy