Znaleźliśmy 29 ciekawostek na temat Pałacu w Wersalu
Dawna rezydencja królów Francji
Pałac wersalski jest jednym z największych kompleksów pałacowych w Europie. Stanowi część historyczno-kulturowego dziedzictwa Francji, jako symbol monarchii despotycznej określanej francuskim mianem ancien regime. Od połowy XVII wieku aż po Rewolucję Francuska był główną rezydencją królów Francji. Ten barokowy budynek uważany jest za perłę europejskiej architektury pałacowej, na której wzorowało się wiele innych budowli pałacowych od XVII do XIX wieku.
1
Pałac wersalski, jedna z najznakomitszych budowli baroku klasycznego, usytuowany jest w Wersalu, na przedmieściach Paryża.
Wersal znajduje się w regionie Ile-de-France w departamencie Yvelines. Położony jest na zachodnich przedmieściach stolicy Francji, 17,1 km od centrum Paryża.
W XXI wieku Wersal stanowi bogate przedmieście Paryża z gospodarką opartą na usługach, a także na turystyce. Miasto liczy ponad 85 tys. mieszkańców.
2
Wersal, jako nowe miasto, założony został z woli króla Ludwika XIV i stał się de facto stolicą Francji.
Funkcję tę pełnił przez ponad sto lat, od 1682 do 1789 roku, zanim stał się kolebką Rewolucji Francuskiej. Po utracie statusu miasta królewskiego w 1790 roku Wersal stał się prefekturą departamentu Seinte-et-Oise, a od 1968 roku Yvelines.
3
Pierwsze wzmianki o Wersalu na obrzeżach Paryża pochodzą z 1038 roku, jako o małej rolniczej wsi otoczonej lasami.
W XVII wieku znajdował się w niej zrujnowany zameczek i młyn. Grunty i majątki należały w większości do miejscowej rodziny Gondi. Pozostała, mniejsza część była własnością królewską.
Ludwik XIII, który często odwiedzał te bogate w zwierzynę okolice udając się na polowania, sporadycznie zatrzymywał się w średniowiecznym zamku, a nawet w młynie.
W 1623 roku król kazał wybudować w miejscu młyna niewielki zameczek myśliwski, w którym po raz pierwszy przebywał w 1624 roku. Rezydencja ta, czasem wyśmiewana jako zamek karciany (domek z kart), była tak mała, że nie posiadała nawet kwatery dla królowej.
4
Król nabył ziemie rodziny Gondi i zlecił rozbudowę budynku w trójskrzydłowy pałacyk myśliwski, a na 70 ha gruntów przylegających do pałacyku urządzono park.
Do dziś pałacyk myśliwski stanowi rdzeń kompleksu pałacowego w Wersalu, zamykając marmurowy dziedziniec.
5
Po śmierci Ludwika XIII posiadłość przeszła na własność jego syna i następcy Ludwika XIV.
Ludwik XIV bywał w pałacyku myśliwskim jako dziecko. Lubił tam przebywać, gdyż mógł swobodnie korzystać z natury i urządzać tam swoje pierwsze polowania.
Gdy po raz pierwszy został ojcem, postanowił przebudować pałacyk dla większej wygody królewskiej rodziny. Zainstalowano wówczas balkon na pierwszym piętrze, wyprostowano fosy i na nowo urządzono park.
Na miejscu warzywnika architekt Le Vau zbudował Oranżerię, gdzie przechowywane były podczas zimy drzewka pomarańczowe i cytrynowe. Na terenie Oranżerii znajdował się jeden z trzech okalających pałac parterów kwiatowych.
6
Posiadłość powiększono o kolejne grunty do 500 ha.
W miejscu dawnej fermy zbudowano Menażerię (na wzór średniowiecznych ogrodów zwierzęcych), z balkonu której można było podziwiać siedem dziedzińców z egzotycznymi zwierzętami : słoniami, wielbłądami, strusiami, pelikanami i rzadkimi odmianami kur.
Mimo tych zmian uważano, że Wersal jest niegodną króla Francji wiejską rezydencją.
7
Z tego powodu Ludwik XIV postanowił gruntownie przebudować pałac.
Miał on wyglądać jak baśniowy "Pałac Słońca (Palais du Soleil), a rezydujący w nim król Ludwik XIV byłby Królem - Słońce (Roi Soleil).
W związku z tą koncepcją, w ogrodzie zainstalowano liczne fontanny i rzeźby przedstawiające historię Apollina, antycznego boga słońca.
Słynny bajkopisarz Charles Perrault zaproponował, aby wybudować grotę, która przywodziłaby na myśl mityczną morską grotę słońca, gdzie słońce miało wypoczywać po zmierzchu.
Grota powstała na północ od pałacu. Wykończona była różnokolorowymi muszlami, koralami, kamieniami morskimi i lustrami. W parku zainstalowano kolejkę górską, labirynt, huśtawki, liczne fontanny (39) dekorowane rzeźbami słynnych postaci z bajek.
8
Zaproponowany przez Louisa Le Vau projekt została zaakceptowany przez Ludwika XIV latem 1668 roku.
Architekt sugerował, aby zlikwidować istniejący pałacyk myśliwski Ludwika XIII, ale król nie wyraził na to zgody. Został on wkomponowany w kompleks pałacowy i otoczony nowymi budynkami.
Ponieważ rozbudowa pałacu zakłócała spokój i intymność króla, dlatego w odległości półtora kilometra, w ciągu trzech miesięcy wybudowano kolejny pałac Trianon de Porcelaine.
9
Remont głównego pałacu zakończył się w 1670 roku.
Pałac zyskał nową fasadę od strony ogrodu, z ogromnym marmurowym tarasem oddzielającym dwa skrzydła, które powstały na miejscu dawnej fosy.
Jedno skrzydło należało do króla - były tam jego apartamenty, drugie do królowej i pozostałych członków rodziny królewskiej. Przedłużono też pałac od strony dziedzińca w kierunku kuchni i stajen, rozpoczęto budowę pawilonów dla ministrów.
Na przestrzeni lat pałac wielokrotnie był powiększany, w zasadzie budowany był w czasie całego życia Ludwika XIV.
W budowie uczestniczyło ponad 30 tysięcy pracowników. Według szacunków, koszty związane z rekonstrukcja, remontowaniem, a potem konserwacją rezydencji stanowiły około 25% królewskiego skarbca.
10
Początkowo Ludwik XIV często zmieniał swoje siedziby.
Przebywał w Fontainebleau, Paryżu, w Saint-Germain, ale już w 1677 roku rozważał uczynienie z Wersalu swojej głównej siedziby. Król przeprowadził się do Wersalu 6 maja 1682 roku i stopniowo przenosił tam również dwór królewski.
Pałac w Wersalu stał się oficjalna rezydencją Ludwika XIV i jego ministrów, a tym samym Wersal przejął od Paryża rolę stolicy Francji.
Wersal stał się największym pałacem w Europie, mieszkało w nim kilkanaście tysięcy dworzan i służby.
11
Po dwudziestu latach prac budowlanych, Ludwik XIV uznał, że pałac osiągnął zamierzony wygląd.
Wtedy też opuścił swoje apartamenty i zamieszkał w ulubionej części pałacu od strony dziedzińca, którą była zachodnia część zameczku myśliwskiego Ludwika XIII.
Wystrój tej części pałacu był o wiele skromniejszy. Nie było tam marmurowych zdobień, rzeźb, jedynie boazerie i malowane na biało sufity. Były tam natomiast obrazy starych mistrzów.
Ludwik XIV chętnie spędzał czas w sali bilardowej w towarzystwie rodziny i zapraszanych gości.
Ludwik XIV spędził w Wersalu ponad trzydzieści lat, aż do swojej śmierci 1 września 1715 roku.
12
Styl, w jakim wybudowano pałac w Wersalu, można określić jako francuski barok.
Jego wnętrze natomiast określa się jako "styl Ludwika XIV". Znajduje się tam kilkaset komnat, z których najbardziej znana jest tzw. Sala Słoneczna, określana także mianem Sali Lustrzanej.
Jest to największa sala w całym pałacu (obok kaplicy pałacowej, Opery Dworskiej i Galerie des Batailles), wypełniona 17 ogromnymi lustrami, które oświetlają pomieszczenie. Na sklepieniu znajdują się freski ukazujące sukcesy militarne Ludwika XIV.
Sala Lustrzana była miejscem wydarzeń o wielkim znaczeniu historycznym, w tym proklamacji Cesarstwa Niemieckiego i podpisania traktatu wersalskiego.
13
Mimo iż Wersal jest największym zespołem pałacowym na świecie, panowała w nim ciasnota.
Na terenie pałacowego kompleksu przebywało równocześnie kilkanaście tysięcy dworzan i służby. Ciasnoty doświadczała przede wszystkim służba, która gnieździła się na pryczach, w magazynach czy w pomieszczeniach przeznaczonych na garderoby dla jaśniepaństwa.
14
Inaczej wyglądała sytuacja chociażby królewskich faworyt.
Mogły one liczyć na specjalne traktowanie oraz luksusowe apartamenty. Wśród faworyt królewskich szczególne miejsce zajmowały: markiza Montespan, markiza Maintenon, księżna du Barry i markiza Pompadour. Zwłaszcza markiza Pompadour cieszyła się dużymi względami króla. Była ona organizatorką wystawnych balów w Wersalu.
15
Taka ilość osób jednocześnie, nawet w dużym pałacu, bez odpowiedniego zaplecza sanitarnego powodowała, że często unosił się na salonach nieprzyjemny zapach.
Pałac powstał na terenie dawnych mokradeł, brak zaplecza sanitarnego i właściwej wentylacji powodował, że miejsce to było wylęgarnią bakterii. Luksusowe pałacowe wnętrza były duszne, przesiąknięte smrodem i wilgocią.
Palącym problemem była niewystarczająca liczba łazienek, z których mogli by korzystać nie tylko goście, ale i służba. Król i królowa dysponowali swoimi mosiężnymi wannami, ale pozostali użytkownicy pałacu przecierali się jedynie tkaninami namoczonymi w wodzie z octem.
16
Duże braki istniały też w kulturze zachowania przy stole.
Przykład dawał sam władca, który nie korzystał podczas jedzenia ze sztućców, a ręce przemywał Bourbonem - twierdził, że w ten sposób zabezpiecza się przed zarazkami.
Przykry zapach z ust eliminowano dzięki żuciu goździków lub innych aromatycznych ziół.
Zaniedbane włosy natomiast ukrywane były pod modnymi wówczas wyszukanymi perukami.
Brakowało również toalet, z czym radzono sobie wykorzystując obite tkaniną przedziurawione krzesła. Używano nocników, których zawartość "utylizowano" przez okna, za mury, a najczęściej do kominków. Najczęściej rolę toalet pełniły w Wersalu ogrody zamkowe.
W 1715 roku Ludwik XIV wydał rozporządzenie nakazujące, aby fekalia były raz w tygodniu uprzątane z korytarzy Wersalu.
17
Projektanci ówczesnych zamków uwzględniali w nich łazienki i toalety, ale ostatecznie rezygnowali z nich uznając za zbędne.
Taki był ówczesny wzorzec czystości, który nie przewidywał mycia samego ciała, a jedynie noszenie czystej bielizny. Takie postepowanie miało swoje naukowe uzasadnienie.
Uważano bowiem, że białe płótno pochłania pot, ponieważ jest oleisty i słony, a przez to łatwo wsiąka w martwe rośliny (lniane koszule). Uważano, że jest to lepsze niż kąpiel i dlatego higiena nie była zbyt popularna w Wersalu.
Zamiast mycia używano w olbrzymich ilościach substancji, które miały zamaskować wątpliwy stan czystości: pudry, róże, perfumy. Perfum używano w ogromnych ilościach i im mocniejszy był ich zapach, tym lepiej. Stosowano szczególnie te o ciężkim zapachu, wykonane na bazie cybetu (wydzielina gruczołów przyodbytowych cywety), ambry (wydzielina z przewodu pokarmowego kaszalota) i piżma (wydzielina z gruczołów zapachowych piżmowca syberyjskiego).
18
Król Ludwik XIV posiadał swoje poranne rytuały.
Wstając z łóżka poddawał się swoistej "ablucji": był masowany, zmieniano mu koszulę, ponieważ dość mocno się pocił, a następnie skrapiano mu dłonie niewielka ilością wina, którą wykorzystywał też do przetarcia twarzy i przepłukania ust.
W ciągu dnia, gdy król uczestniczył w jakichś zajęciach fizycznych, np. szermierka czy taniec, spocony, znów zmieniał koszulę i tak za każdym razem, gdy poczuł taką potrzebę.
Dzięki temu uchodził na dworze za wielkiego pedanta, który zmienia koszulę nawet trzykrotnie w ciągu dnia.
19
W 1671 roku w Wersalu, na polecenie Ludwika XIV wybudowano coś na kształt łazienki - appertement des bains.
Znajdowała się tam marmurowa wanna, a właściwie basen, który wykorzystywany był nie tyle w celach higienicznych, co bardziej jako miejsce miłosnych schadzek króla.
Gdy w ramach medycznej kuracji zaleconej przez medyków król zażywał kąpieli w basenie, jego samopoczucie pogorszyło się. I za każdym razem, gdy lekarze zalecali kuracje w basenie na wyrównanie hormonów, historia się powtarzała. W związku z tym król nie kwapił się do kąpieli, a ich brak wcale mu nie doskwierał.
20
Za czasów Ludwika XV i Ludwika XVI inaczej już podchodzono do sprawy higieny osobistej.
W apartamencie króla znajdowały się dwie wanny: jedna służyła do namydlania się, druga do spłukiwania. Problemem w tamtych czasach było zachowanie intymności w czasie kąpieli. Aby nie narażać króla na zawstydzenie, wodę zamętniano przy pomocy rozpuszczonego w winie marcepana, otrąb lub mąki czy żywicy.
Kobiety kąpały się w specjalnych płaszczach kąpielowych lub w bieliźnie.
21
Okres świetności Wersalu zakończyła rewolucja francuska, która wybuchła w 1789 roku.
Król Ludwik XVI powrócił do Paryża, a pałac pozbawiony dworu królewskiego zaczął podupadać. Pojawiły się propozycje zburzenia pałacu, likwidacji ogrodów i oddania terenów rolnictwu.
Nie zrealizowano jednak tego pomysłu, rewolucjoniści zadowolili się tylko splądrowaniem pałacu, kradzieżą mebli i dzieł sztuki, które później znalazły się w całej Europie i Ameryce.
Próbowano urządzić w pałacu muzeum, szkołę, szpital, lecz nie udało się to. Napoleon nakazał przeprowadzenie najpilniejszych napraw i uratował pałac przed ruiną.
22
Po 1814 roku Ludwik XVIII ponownie chciał uczynić z Wersalu rezydencję królewską.
Rozpoczął generalna restaurację pałacu, ale nigdy w nim nie zamieszkał.
23
W 1833 roku król Ludwik Filip postanowił urządzić w Wersalu Muzeum Historii Francji.
W czasie trwających cztery lata prac zlikwidowano wiele apartamentów książąt i dworzan - z ponad trzydziestu pokoi utworzono salę roku 1830 (opowiadała ona o wydarzeniach rewolucyjnych, które wyniosły na tron Ludwika Filipa).
W Muzeum Historii Francji zgromadzono obrazy i rzeźby ilustrujące najsłynniejsze momenty historii Francji.
24
Pałac składa się z dwóch kondygnacji.
Budowlę wieńczy balustradowa attyka, w której znajdowały się mieszkania dworu królewskiego. Król i książęta zamieszkiwali środkową część pałacu i jego skrzydła.
Na piętrze znajduje się kaplica oraz sześć wielkich komnat, w których przyjmowani byli trzy razy w tygodniu dworzanie.
Pałac posiada trzy dziedzińce: Dziedziniec Ministrów, Dziedziniec Królewski z konnym posągiem Ludwika XIV i Dziedziniec Marmurowy, z częścią zabudowań stanowiących część pałacyku myśliwskiego Ludwika XIII.
Najsłynniejsza fasada pałacu ma długość 560 metrów i wychodzi na wspaniały ogród.
25
We wnętrzu pałacu, w jedenastu komnatach, mieści się Muzeum Historyczne.
Prezentuje ono epokę Ludwika XIII i Ludwika XIV. Z Muzeum przechodzi się do Opery, którą zaprojektowano w 1770 roku z okazji zaślubin Ludwika XVI z Marią Antoniną.
W 2011 roku zakupiono za kwotę 6,75 mln euro oryginalne biurko Marii Antoniny, które prezentowane jest w apartamentach królowej, w złotym gabinecie.
26
Park wersalski zajmuje obszar o powierzchni 800 hektarów.
Znajduje się w nim ogród o powierzchni 250 akrów, który uważany jest za pierwowzór ogrodu w stylu francuskim. W północnej części parku znajdują się pałacyki Grand Trianon, Petit Trianon, kolejne ogrody oraz mała farma wybudowana dla królowej Marii Antoniny.
W południowej części parku znajduje się La Lanterne - rezydencja, która od 2007 roku pełni funkcję rezydencji pomocniczej prezydentów Francji.
27
W parku wersalskim funkcjonowało ponad 2400 efektów wodnych, z których do dziś przetrwało około 600.
W okresie świetności, w czasie trzygodzinnego pokazu zużywano 6300 m3 wody na godzinę (zasilane były wodą z Sekwany).
W 1999 roku burza powaliła 18 500 drzew w parku.
28
W 1678 roku w Wersalu założono ogród warzywny.
Sprowadzono do niego najlepszą glebę i uprawiano w nim warzywa i owoce z przeznaczeniem na stół królewski. Ogród dostarczał swe płody nawet po sezonie, np. truskawki w marcu, czy sałatę w grudniu.
Ogród warzywny stanowił dumę Ludwika XIV, który demonstrował go swoim gościom, m.in. ambasadorowi Syjamu czy doży weneckiemu.
29
W 2017 roku Wersal odwiedziło 7 714 389 osób.
Pałac wersalski nadal pełni funkcje polityczne. Szefowie państw przyjmowani są w Sali Lustrzanej, dwuizbowy parlament francuski spotyka się w Wersalu na wspólnej sesji wyjazdowej w celu zrewidowania francuskiej konstytucji, co jest tradycją, która weszła w życie wraz z ogłoszeniem konstytucji z 1875 roku.
Prezydent Zgromadzenia Narodowego ma oficjalne mieszkanie w Pałacu Wersalskim.
