Ludzie

Ciekawostki o Zygmuncie II Auguście

Znaleźliśmy 23 ciekawostki na temat Zygmunta II Augusta

Ostatni męski monarcha z dynastii Jagiellonów na polskim tronie

Zygmunt August był królem Polski i Wielkim Księciem Litewskim z dynastii Jagiellonów. Był ostatnim męskim potomkiem Jagiellonów na polskim tronie i mimo posiadania trzech żon oraz szeregu kochanek nie zostawił po sobie potomka. Jako pierwszy i jedyny król w polskiej historii został wybrany vivente rege - jeszcze za życia ojca. Za jego sprawą doszło do zawarcia unii lubelskiej, utrwalającej związek między Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim. Powstało jedno państwo, Rzeczpospolita Obojga Narodów.
Zygmunt II August
1
Zygmunt II August żył w latach 1520-1572.

Był królem Polski i Wielkim Księciem Litewskim, ostatnim męskim potomkiem Jagiellonów na polskim tronie.

Był pierwszym władcą Rzeczypospolitej Obojga Narodów, który na mocy Unii lubelskiej połączył Koronę Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie w jedno państwo.

2
Urodził się 1 sierpnia 1520 roku w Krakowie.

Był synem króla Zygmunta I Starego i Bony Sforzy. Jego dziadkami ze strony ojca byli: Kazimierz IV Jagiellończyk i Elżbieta Rakuszanka (Austriaczka).

Ze strony matki dziadkami byli: Gian Galeazzo Sforza, szósty książę Mediolanu i Izabela Aragońska, córka króla Alfonsa II Neapolitańskiego. Oboje rządzili Księstwem Mediolanu.

3
Zygmunt August był jedynym żyjącym męskim potomkiem Zygmunta Starego.

Zygmunt Stary miał łącznie jedenaścioro dzieci. Pierwsza trójka urodziła się z nieformalnego związku z Katarzyną Ochstat, zwana Telniczanką. O dzieciach tych najmniej wiadomo.

Pierwsza żona, Barbara Zapolya urodziła mu dwie córki, z których druga zmarła w wieku pięciu lat. Z drugą żoną, Boną Sforzą miał sześcioro dzieci: Izabelę, Zygmunta Augusta, Zofię, Annę, Katarzynę i Olbrachta, który zmarł wkrótce po urodzeniu.

4
Zygmunt August był oczkiem w głowie matki.

Przez całą młodość poświęcała mu najwięcej uwagi, był pod jej baczną opieką. Ponieważ był jedynym prawowitym męskim następcą tronu, królowa zadbała o to, by otrzymał staranne wykształcenie. O edukację przyszłego króla dbali najwybitniejsi uczeni w kraju.

Królowa chciała też nadać swojemu jedynemu synowi imię August, po pierwszym rzymskim cesarzu Gajuszu Oktawianie Auguście. Sprzeciwił się temu jednak Zygmunt Stary, chcąc zachować ciągłość tradycji na tronie polskim.

Ustalono, że królewicz będzie nosił dwa imiona, Zygmunt August.

Tradycję przyjęcia imienia August, jako drugiego imienia, zachowano także podczas koronacji Stanisława Antoniego Poniatowskiego, który został królem Stanisławem II Augustem w 1764 roku.

5
Aby zabezpieczyć sukcesję syna na tronie i utrzymanie pozycji dynastii Jagiellonów w Polsce, Zygmunt Stary wyraził zgodę na koronację dziesięcioletniego Zygmunta Augusta na współwładcę.

W 1530 roku Zygmunt August został koronowany przez prymasa Jana Łaskiego na współwładcę obok ojca, zgodnie z prawem vivente rege.

Zygmunt August rozpoczął swoje rządy jako Wielki Książę Litewski w 1544 roku.

6
Już w czasie koronacji dziesięcioletniego Zygmunta Augusta przygotowano przedwstępną umowę małżeńską między młodym królem a Elżbietą Austriacką, córką cesarza Ferdynanda I.

Umowa małżeńska została podpisana w 1530 roku w Poznaniu, choć królowa Bona, która nie znosiła narzeczonej syna, starała się ją opóźnić. Traktat odnowiono trzy lata później we Wrocławiu, a zaręczyny odbyły się w 1538 roku w Innsbrucku.

5 maja 1543 roku Elżbieta Austriacka, entuzjastycznie witana przez szlachtę i mieszczan, uroczyście wjechała do Krakowa i tego samego dnia poślubiła Zygmunta Augusta. Para nie znała się właściwie, Elzbieta poznała Zygmunta krótko przed ślubem. Ona miała wówczas 16 lat, a król 22 lata.

 

7
Ślub odbył się w katedrze na Wawelu.
Wesele trwało dwa tygodnie. Królowa Bona nie przekonała się do synowej, spiskowała przeciwko niej, dlatego nowożeńcy postanowili zamieszkać w Wilnie, z dala od królewskiego dworu.
8
Małżeństwo Zygmunta Augusta z Elżbietą nie okazało się szczęśliwe.

Elżbieta była młodą, potulną, nieśmiała dziewczyną, cierpiąca na padaczkę. Zygmunt nie uważał jej za atrakcyjną, powtarzające się często epileptyczne ataki dodatkowo odstraszały młodego króla. Lekceważył jej chorobę, a gdy ataki się nasiliły Zygmunt wrócił do Krakowa by odebrać posag żony.

Wezwani przez Zygmunta Augusta lekarze z Wiednia nie dotarli do odległego Wilna w porę. Pozbawiona opieki, wyczerpana atakami padaczki Elżbieta zmarła 15 czerwca 1545 roku w wieku 18 lat.

Młoda królowa nie doczekała się też opieki i zainteresowania od królowej Bony, która jej nie lubiła i pogardzała nią. Jedyną osobą współczującą Elżbiecie był Zygmunt Stary.

9
Zygmunt August zdradzał Elżbietę.

Miał wiele kochanek, wśród których najsłynniejszą była Barbara Radziwiłłówna. Była to córką litewskiego arystokraty, hetmana Jerzego Radziwiłła. Wcześnie wyszła za mąż za potomka potężnej rodziny oligarchów, Stanisława Gosztołda i równie szybko owdowiała.

Prawdopodobnie już w 1543 roku została kochanką Zygmunta Augusta. Była wielką miłością młodego króla. Krążyły plotki o ich romantycznych spotkaniach, polowaniach, przyjęciach - w 1546 roku Zygmunt August spędził 223 dni na polowaniach.

Mówiono również, że Zygmunt August zlecił budowę tajnego tunelu łączącego Pałac Królewski z Pałacem Radziwiłłów, aby para mogła się często i dyskretnie spotykać.

10
Po śmierci Elżbiety Austriackiej (Habsburżanki) rodzice Zygmunta Augusta i on sam, zaczęli poszukiwania nowej kandydatki na żonę króla.

Rozważano małżeństwo z Anną Zofią Pruską, córką księcia pruskiego Alberta, Anną d'Este z księstwa Ferrary, owdowiałą Anną z Lotaryngii, księżniczką Marią I Tudor z Anglii czy Małgorzatą of Valois z Francji.

Jednak Zygmunt August wybrał sam i to potajemnie. Około 1547 roku wziął w tajemnicy ślub z Barbarą Radziwiłłówną (dokładna data i okoliczności nie są znane, ale przypuszczalnie ślub odbył się między 26 lipca a 6 sierpnia).

Kroniki litewskie odnotowują, że Zygmunt August został do tego małżeństwa przymuszony przez kuzynów Barbary, którzy dowiedzieli się o romansie króla. Jeden z kuzynów Barbary, Mikołaj "Czarny" Radziwiłł został wysłany do Krakowa, aby poinformować dwór polski, że Zygmunt August i Barbara są małżeństwem od 25 listopada 1545 roku.

11
Zygmunt August poinformował rodziców o małżeństwie 2 lutego 1548 roku w Piotrkowie Trybunalskim.

Wywołało to poruszenie wśród polskiej szlachty i magnaterii, która uznała to małżeństwo za mezalians godzący w powagę dynastii i państwa. Małżeństwu temu przeciwna była też para królewska, zwłaszcza królowa Bona.

Barbara, która była poddaną króla i jego kochanką powszechnie oskarżana była o rozwiązłość i używanie czarów lub trucizn w celu uwiedzenia Zygmunta Augusta. Różni autorzy, m.in. Stanisław Orzechowski i Mikołaj Rej publikowali i rozpowszechniali różne uwłaczające Barbarze publikacje. Zarzut promiskutyzmu (kontakty seksualne pozbawione więzi uczuciowych) pojawia się także w pracach współczesnych historyków, choć nie ma na to żadnych dowodów.

12
Szlachta polska nie ufała Radziwiłłom, nie ufano też informacjom o dwóch ciążach Barbary, które skończyły się poronieniem.

Gdy w kwietniu 1548 roku zmarł Zygmunt I Stary, Zygmunt August powrócił do Krakowa by wziąć udział w pogrzebie ojca i zabezpieczyć się na tronie Polski.

Barbara przybyła do Krakowa we wrześniu 1548 roku. Wrzawa szlachty na sejmie walnym w Piotrkowie Trybunalskim na temat małżeństwa króla nie ustawała, wypowiadano się na temat porzucenia tego małżeństwa, grożono użyciem broni. Zygmunt August jednak stanowczo stał u boku żony, podobno rozważał nawet abdykację.

13
Zygmunt August i Barbara przybyli do Krakowa 13 lutego 1549 roku.

Barbara cieszyła się wystawnym życiem na Wawelu, oraz drogimi prezentami, którymi została obdarowana (duże terytoria w województwie trockim, m.in. zamek w Kownie, Rumszyszki, Alytus, Merkine i in.) Choć miała ona ogromny wpływ na króla, nie doradzała mu w sprawach politycznych. Chętnie robili to jej dwaj kuzyni: "Czarny" Radziwiłł i  "Czerwony" Radziwiłł.

Zygmuntowi Augustowi bardzo zależało na uzyskaniu polskiej korony dla Barbary, chociażby ze względu na prawowitość przyszłych dzieci. Starał się uzyskać poparcie szlachty, zawarł sojusz z Ferdynandem, królem Węgier, wydał też edykt zakazujący herezji, posunął się także do gróźb i przekupstwa.

Jedną z najgłośniejszych i najzacieklejszych przeciwniczek tego małżeństwa, swoją matkę, królową Bonę, usunął z dworu i przeniósł na Mazowsze.

14
Barbara została koronowana na królową Polski 7 grudnia 1550 roku w katedrze wawelskiej przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Dzierzgowskiego.

Jej panowanie trwało zaledwie pięć miesięcy. Barbara już wcześniej skarżyła się na zły stan zdrowia, częste bóle brzucha i "kamienie wewnętrzne". Po koronacji jej zdrowie uległo pogorszeniu, miała gorączkę, bóle brzucha, nie miała apetytu, jej brzuch wypełniała ropa.

Zygmunt August poprosił o przysłanie z Litwy kobiet uzdrowicielek, w tym Żydówki. Samopoczucie Barbary nieco się poprawiło, a królowa Bona wysłała posłańca z wiadomością, że uznaje jej małżeństwo z Zygmuntem Augustem.

15
Zygmunt August osobiście opiekował się chorą żoną, choć podobno roztaczał się wokół niej nieprzyjemny zapach ropy.

Chciał ją zabrać do Niepołomic, a gdy pojawiła się wątpliwość, że specjalny wóz, którym przewożono Barbarę nie zmieści się w bramie prowadzącej do miasta, nakazał jej rozbiórkę.

Barbara Radziwiłłówna zmarła 8 maja 1551 roku w Krakowie. Przed śmiercią wyraziła prośbę, żeby pochować ją w Wilnie. Została pochowana w katedrze wileńskiej obok pierwszej żony Zygmunta Augusta Elżbiety Austriackiej.

Król bardzo przeżył śmierć Barbary, mówi się, że przez większą część podróży z Krakowa do Wilna szedł za trumną piechotą. Tragedia ta zmieniła króla, stał się poważniejszy, unikał przyjęć i do końca życia lubił ubierać się na czarno.

Przyczyna śmierci Barbary dyskutowana była przez współczesnych i historyków. Padały stwierdzenia, że przyczyną było stosowanie środków antykoncepcyjnych, brano pod uwagę chorobę przenoszoną drogą płciową, a nawet możliwość otrucia Barbary przez królową Bonę.

Współcześni historycy sądzą, że był to rak szyjki macicy lub jajnika.

16
Trzecie małżeństwo Zygmunta Augusta zostało zawarte z czysto politycznych powodów.

Aby uniknąć sojuszu austriacko-rosyjskiego, Zygmunt August ożenił się ze swoją kuzynką, austriacką arcyksiężną Katarzyną Austriacką, siostrą swojej pierwszej żony Elżbiety.

W przeciwieństwie do jego poprzednich żon, Katarzyna uważana była za nudną i otyłą. Tak też postrzegał ją król, uważając za kobietę bardzo nieatrakcyjną, co nie przeszkodziło w urządzeniu hucznego, wystawnego wesela 30 lipca 1553 roku.

Katarzyna też żywiła niechęć do Zygmunta, zwłaszcza za to, jak potraktował jej siostrę. Ich korespondencja pozostawała czysto formalna i polityczna przez resztę życia.

17
Katarzyna Austriacka była szpiegiem Habsburgów na polskim tronie.

Zygmunt August zdawał sobie z tego sprawę, ale korzyści polityczne w postaci zachowania neutralności Austrii i porzucenia planów sojuszu z Rosją, niwelowały tę działalność królowej.

Działania Katarzyny podważała jednak tę neutralność, konspirowała ona z wysłannikami Habsburgów przed audiencją u króla, siała intrygi. Gdy Zygmunt August dowiedział się o tym odesłał ja do Radomia i wykluczył z życia politycznego.

18
Zygmunt August jako ostatni męski potomek Jagiellonów w linii prostej nie miał potomstwa.

Nie miał nadziei na posiadanie dzieci ze swa trzecią żoną, więc dynastii groziło wygaśnięcie. Miał nadzieję na spłodzenie potomka w łożach swoich kochanek: Barbary Gizy i Anny Zajączkowskiej, ale niestety nie udało mu się to. 

Sejm był skłonny do legitymizacji każdego męskiego potomka, który przyszedł by na świat, niekoniecznie z prawego łoża, ale król został bezdzietny.

19
Zygmunt August nie cieszył się dobrym zdrowiem, był wątły i chorowity.

Krótko przed ukończeniem pięćdziesiątego roku życia jego zdrowie gwałtownie się pogorszyło. Historycy twierdzą, że Zygmunt posiadając w swym życiu wiele kochanek cierpiał na chorobę weneryczną, która doprowadziła do bezpłodności.

Mając szesnaście lat zachorował na malarię, co też mogło przyczynić się do niezdolności spłodzenia potomstwa.

Król, podobnie jak ojciec, cierpiał na podagrę oraz kamicę nerkową. Pod koniec życia tracił zęby i wigor, prawdopodobnie z powodu gruźlicy. Nie był w stanie stać bez laski witając kogoś.

Wiosną 1572 roku pojawiła się u króla silna gorączka, mimo tego wyjechał do swojej prywatnej posiadłości w Knyszynie. W swojej korespondencji z dyplomatami i szlachtą twierdził, że czuje się dobrze, ale nie było to prawdą. Król krwawił z górnych dróg oddechowych, dokuczał mu uciążliwy ból w klatce piersiowej i lędźwiach.

20
Zygmunt August zmarł w Knyszynie 7 lipca 1572 roku w wieku 52 lat.

Oficjalną przyczyną śmierci podaną przez medyków była gruźlica. Ciało zmarłego króla zostało wystawione na katafalku w pobliskim zamku w Tykocinie do 10 września 1573 roku, po czym zostało przewiezione do Krakowa.

Uroczysty pogrzeb króla odbył się w katedrze wawelskiej 10 lutego 1574 roku. W pogrzebie uczestniczyła jego siostra Anna Jagiellonka. Pogrzeb Zygmunta Augusta był ostatnim takim wydarzeniem w Królestwie Polskim. Żaden inny monarcha polski nie został pochowany z takim przepychem.

Śmierć Zygmunta Augusta wprowadziła w Polsce monarchię elekcyjną, która trwała do rozbiorów.

21
Zygmunt August zmarł bezpotomnie.
Również bezdzietnie zmarła w 1596 roku jego siostra Anna Jagiellonka. Był to koniec dynastii Jagiellonów.
22
Najważniejszym dziedzictwem Zygmunta Augusta była Unia Lubelska, która zjednoczyła Polskę i Litwę w jedno państwo, Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Kontynuował politykę tolerancji wobec mniejszości i utrzymywał pokojowe stosunki z sąsiednimi krajami (wyjątek północna wojna siedmioletnia, której celem było zabezpieczenie handlu bałtyckiego.)

Swoje rządy opierał początkowo na Senacie, ale potrzeba uzyskania funduszy na prowadzenie wojen, skłoniła go do sojuszu ze szlachtą. Podczas sejmu w Piotrkowie Trybunalskim (1562-1563) uchwalono egzekucję dóbr królewskich i utworzono stałe wojsko zaciężne, tzw. kwarciane.

Król dzięki poparciu szlachty i dzięki wprowadzeniu reform mógł zaangażować się w politykę zagraniczną. Działaniami dyplomatycznymi doprowadził do sekularyzacji Zakonu Kawalerów Mieczowych i przyłączenia do Polski części Inflant, włączając Polskę w rywalizację o panowanie nad Morzem Bałtyckim. 

Rozpoczął budowę polskiej floty wojennej, powołując w tym celu Komisję Morską. Utworzył pierwszą regularną marynarkę wojenną i pierwszą w Polsce regularną pocztę.

23
Panowanie Zygmunta Augusta to okres rozkwitu kultury, nauki i sztuki polskiego odrodzenia, szczytowy okres "złotego wieku" kultury polskiej.
Król, który był starannie wykształcony, otaczał się wybitnymi twórcami i artystami. Był kolekcjonerem gobelinów z Niderlandów, a będąc miłośnikiem tkactwa artystycznego, zebrał pokaźną kolekcję arrasów. Kolekcjonował też pamiątki wojskowe, a także miecze, zbroje i biżuterię. Był mecenasem i fundatorem kultury i sztuki.
Lubisz ciekawostki?

Podobne tematy

20 ciekawostek o Zygmuncie I Starym
20 ciekawostek o Zygmuncie I Starym
Król, który uniknął kuli zamachowca
Zygmunt I Stary był przedostatnim Jagiellonem na polskim tronie. Jako przedostatni z sześciu braci nie był brany pod uwagę, jako następca tronu. Okoli ...
26 ciekawostek o Bonie Sforzy
26 ciekawostek o Bonie Sforzy
Ambitna władczyni
Bona Sforza zawsze budziła emocje i była przedmiotem różnych ocen. Była pierwszą królową na tronie Polski, która miała duży udział w rządzeniu, wywier ...
25 ciekawostek o Kazimierzu Jagiellończyku
25 ciekawostek o Kazimierzu Jagiellończyku
Najpopularniejszy władca Polski
Według wielu polskich historyków Kazimierz Jagiellończyk był wybitnym politykiem i jednym z największych, a może i największym polskim władcą. Nie był ...
24 ciekawostki o Władysławie III Warneńczyku
24 ciekawostki o Władysławie III Warneńczyku
"Ostatni krzyżowiec Europy"
Był pierworodnym synem króla Władysława II Jagiełły, który przyszedł na świat na dziesięć lat przed śmiercią swojego ojca. Został królem Polski jako m ...
34 ciekawostki o Władysławie II Jagielle
34 ciekawostki o Władysławie II Jagielle
Sprowadził zakon krzyżacki do parteru i rozpoczął nową linię dynastyczną w dziejach Polski
Obejmując w 1377 roku stanowisko wielkiego księcia litewskiego zapewne nie przychodziło Jagielle na myśl, że już niecałą dekadę później zostanie króle ...
11 ciekawostek o Kazimierzu I Odnowicielu
11 ciekawostek o Kazimierzu I Odnowicielu
Przygotowywany do bycia królem, rządził jako książę
Nigdy nie został koronowany, gdyż nie sprzyjały temu warunki polityczne. Przyszło mu rządzić Polską podzieloną i złupioną, którą musiał scalać kawałek ...
15 ciekawostek o Mieszku I
15 ciekawostek o Mieszku I
Pierwszy władca Polski
O Mieszku I wiemy stosunkowo niewiele. Pierwsze lata jego życia są owiane mgłą tajemnicy. Nie ma w tym nic dziwnego, Mieszko wychowywał się w plemienn ...
43 ciekawostki o Bolesławie III Krzywoustym
43 ciekawostki o Bolesławie III Krzywoustym
Lepiej zginąć od miecza za ojczyznę niż kupując zhańbiony żywot służyć obcym.
Bolesław Krzywousty był jednym z wybitnych książąt polskich. Po objęciu władzy musiał zmagać się z podziałem swojego państwa i nieprzychylnością państ ...

Najnowsze tematy

20 ciekawostek o Syrakuzach
20 ciekawostek o Syrakuzach
Miasto Archimedesa
Syrakuzy to miasto usytuowane na wschodnim wybrzeżu Sycylii we Włoszech. Jego korzenie sięgają czasów starożytnych, kiedy to było jednym z najważniejs ...
11 ciekawostek o chlebie
11 ciekawostek o chlebie
Symbol wspólnoty
Chleb - symbol żywności, która od tysięcy lat odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka. Od starożytnych cywilizacji po współczesność, chleb był stałym ...
16 ciekawostek o marihuanie
16 ciekawostek o marihuanie
Kontrowersyjna używka
Marihuanę, zwyczajowo nazywaną również konopiami indyjskimi, od dawna otacza aura kontrowersji i fascynacji. Jest to roślina, której historia sięga ty ...
14 ciekawostek o Salem
14 ciekawostek o Salem
Amerykańska stolica grozy
Salem, nazywane "Miastem Czarownic", budzi skojarzenia z tajemnicą, historią i niezwykłymi wydarzeniami. Położone na wschodnim wybrzeżu, w stanie Mass ...
19 ciekawostek o Kirunie
19 ciekawostek o Kirunie
Szwedzkie miasto z lokalną anomalią magnetyczną
Kiruna, miasto zakorzenione w sercu Laponii, stanowi nie tylko ośrodek górniczy, lecz także fascynujące centrum kultury, historii i natury arktycznej. ...
16 ciekawostek o Bali
16 ciekawostek o Bali
Wyjątkowe miejsce na ziemi
Bali to wyspa w archipelagu Indonezji, jedna z najbardziej popularnych wysp w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Słynie z bogatej kultury i tradycji ...
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
9 ciekawostek o żółwiu Jonathanie
Najstarsze znane żyjące zwierzę lądowe
Żółw Jonathan to wyjątkowa postać w krainie zwierzęcych legend. Jego imponujący wiek i niezwykła historia życia uczyniły go jednym z najbardziej znany ...
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
19 ciekawostek o Aleksandrze Wielkim
Strategiczny geniusz, którego rządy rozpoczęły epokę hellenistyczną
Aleksander Macedoński, znany także jako Aleksander Wielki, jest jedną z najbardziej fascynujących postaci w historii starożytnej. Uważany za militarne ...

Podobne tematy