Miasta
Ciekawostki o Jerozolimie
Święte miasto judaizmu, chrześcijaństwa i islamu
Nazywana Złotym Miastem, Miastem Świętym, Miastem Dawida, Miastem Pokoju ale niestety także miastem konfliktów. Jerozolima to najważniejszy dla Żydów ośrodek kultury duchowej i narodowej. Dla chrześcijan to miasto, gdzie Jezus spędził ostatnie dni życia, został ukrzyżowany i zmartwychwstał. Muzułmanie natomiast wierzą, że własnie tu Mahomet wzniósł się do nieba na swym wierzchowcu. Jerozolima jest miejscem niezwykłym zarówno jako duchowy symbol jak i miejsce normalnych, zwykłych spraw. Nadal rozpala emocje i pobudza wyobraźnię jak żadne inne miasto.
1
Jerozolima jako miasto została założona przez ludy semickie około XXVI w. p. n. e. Według żydowskiej tradycji miasto zostało założone przez przodków Abrahama, Sema i Ebera. Około 1000 r. p. n. e. Dawid podbił i zdobył miasto, założył w nim stolicę Królestwa Izraela (około 1003 r. p. n.e. przeniósł stolicę z Hebronu).
2
Salomon, syn króla Dawida zbudował w X w. p. n.e. Świątynię na Górze Moria zwaną później Pierwszą Świątynią. Świątynia ta odgrywała decydującą rolę w historii Izraela, ponieważ była miejscem przechowywania Arki Przymierza.
3
Po śmierci króla Salomona dokonał się rozłam Królestwa Izraela na Izrael i Judę. Były to dwa odrębne państwa a Jerozolima została stolicą Królestwa Judy.
4
Około 586 r. p. n.e. Babilończycy podbili Królestwo Judy, zdobyli Jerozolimę i zburzyli Pierwszą Świątynię Salomona. Po pięćdziesięciu latach niewoli babilońskiej, król perski Cyrus II Wielki zezwolił na odbudowę Jerozolimy i budowę Drugiej Świątyni.
5
Kiedy Aleksander Macedoński podbił Persję, Królestwo Judei wraz z Jerozolimą znalazły się pod panowaniem Grecji.
6
W 63 r. p. n. e. Jerozolima została podbita przez rzymskiego wodza Pompejusza. Miasto było długo oblegane ale nie uległo zniszczeniu.
7
W I wieku p. n. e. pod panowaniem Rzymu, żydowskim królem Judei został Herod Wielki. Herod Wielki zasłynął z rozbudowy Jerozolimy. W mieście powstały liczne pałace, rozbudowano także Świątynię.
8
Potomkowie Heroda Wielkiego władali Judeą do 96 roku mimo iż Judea była pod bezpośrednimi rządami Rzymian, jako Province ludaea.
9
Podczas wojen żydowskich w 70 roku, w walkach z Rzymianami, Jerozolima wraz ze Świątynią została zburzona. Rzymski cesarz Hadrian postanowił odbudować Jerozolimę jako miasto hellenistyczne ze świątynią Jowisza i nazwą Colonia Aelia Capitolina. Było to w 132 roku.
10
Za panowania Heroda Antypasa, gdy rzymskim prefektem Judei był Poncjusz Piłat, w Jerozolimie, podczas żydowskiego święta Pesach, pojmano, uwięziono a następnie ukrzyżowano Jezusa z Nazaretu.
11
W IV wieku cesarz Konstantyn I Wielki wybudował w Jerozolimie liczne obiekty kultu chrześcijańskiego m.in. Bazylikę Grobu Pańskiego. Od tego momentu aż do VI wieku Żydzi nie mieli prawa wstępu do Jerozolimy.
12
Wraz ze zdobyciem Jerozolimy przez muzułmanów w 638 roku, Żydzi odzyskali prawo wstępu do miasta. W wyniku podpisanych traktatów, wszystkie chrześcijańskie miejsca kultu wraz z ludnością były chronione zgodnie z muzułmańskimi zasadami wiary. Wybudowano także w Jerozolimie na Wzgórzu Świątynnym Kopułę na Skale i Meczet Umara.
13
W 1009 roku została zburzona Bazylika Grobu Pańskiego.
14
W 1095 roku Krzyżowcy zdobyli Jerozolimę, wymordowali muzułmańskich i żydowskich mieszkańców i utworzyli Królestwo Jerozolimskie. Krzyżowcy zostali pokonani przez Saladyna, kurdyjskiego sułtana Egiptu i Syrii, w roku 1244 roku.
15
W 1517 roku Jerozolimę zdobyli Turcy i panowali nad tym rejonem do XX wieku. Panowanie osmańskie zakończyło się w grudniu 1917 roku, kiedy do miasta wkroczyli Brytyjczycy.
16
Jerozolima położona jest na płaskowyżu pomiędzy Wzgórzami Jerozolimskimi, wznoszącymi się na wysokość około 200 m ponad miasto. Po stronie wschodniej wznosi się Góra Oliwna a po północno-wschodniej Góra Skopus.
17
W mieście nie istnieje problem zanieczyszczenia przemysłowego. Większość zanieczyszczeń to spaliny samochodowe i śmieci komunalne.
18
Wszystkie budynki w Jerozolimie pokryte są naturalnym kamieniem. Jedynie budynki powstałe w latach 50-tych odbiegają od tych wymagań.
19
Stare Miasto będące częścią Wschodniej Jerozolimy znajduje się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Jerozolimskie Stare Miasto to wielkie muzeum, bazar i skupisko świątyń różnych religii. Stare Miasto otoczone jest czterokilometrowymi zabytkowymi murami, w obrębie ktorych mieszka około 10 tys. ludzi.
20
Stare Miasto podzielone jest na cztery dzielnice: żydowską, chrześcijańską, muzułmańską i ormiańską.
21
Mury Starego Miasta odbudowane w XVI w. przez Sulejmana I Wspaniałego posiadają 8 bram. Są to: od zachodu, Brama Jafska, od południa,Bramy Dawida i Gnojna, od wschodu, Złota i Lwów a od północy, Heroda, Damasceńska i Nowa.
22
Brama Złota jest zamknięta. Jest to jedyna brama prowadząca na Wzgórze Świątynne. Wychodząc przez tę bramę można dotrzeć do Doliny Cedronu, Ogrodu Oliwnego i na Górę Oliwną, To przez tę bramę, zamurowaną przez krzyżowców lub przez władców osmańskich wjechał Chrystus do Jerozolimy w niedzielę palmową. W średniowieczu przed Bramą Złotą modlili się Żydzi, podobnie jak dziś pod Ścianą Płaczu. Od VII w. datuje się tradycja muzułmańska chowania zmarłych w jej pobliżu. Wyznawcy islamu wierzą, że to właśnie w miejscu Bramy odbędzie się sąd Allaha nad światem. Brama posiada dwa łuki, północny- zwany Łukiem Żalu i południowy, zwany Łukiem Miłosierdzia. Bramę Złotą nazywa się też Bramą Piękną.
23
Jednym z największych obszarów sakralnych na świecie jest Wzgórze Świątynne. Znajduje się we Wschodniej Jerozolimie, w starożytności na jego terenie znajdowała się Świątynia Jerozolimska, najświętsze miejsce judaizmu. Obecnie na wzgórzu znajduje się święte dla muzułmanów: Kopuła na Skale i meczet Al-Aksa. W czasach biblijnych wzgórze nosiło nazwę Moria co po hebrajsku znaczy Wybrane przez Jahwe. Całe wzgórze otoczone jest wysokim murem z 15 bramami. Niemuzułmanie mogą korzystać tylko z bramy przy Zachodnim Murze.
24
Najświętszym miejsce judaizmu jest Ściana Płaczu. Zachowane mury są przypuszczalnie pozostałością Drugiej Świątyni Jerozolimskiej wybudowanej na wzgórzu Moria. Jej nazwa pochodzi od żydowskiego święta opłakiwania zburzenia świątyni przez Rzymian, obchodzonego corocznie w sierpniu. Wierni zgodnie z tradycją wkładają między kamienie ściany karteczki z prośbami do Boga.
25
U podnóża Góry Oliwnej rozciąga się Ogród Oliwny. Drzewa oliwne porastają to wzgórze od tysięcy lat, sprzyja temu dogodny klimat i żyzna gleba. Najstarsze drzewo w Ogrodzie pamięta zapewne Jezusa Chrystusa.
26
Najbardziej zadbaną i najspokojniejszą dzielnicą Starego Miasta jest Dzielnica Żydowska.
27
W 2021 roku izraelscy archeolodzy dokonali wyjątkowego odkrycia - znaleziono kamienną inskrypcję sprzed 2 tys. lat. Inskrypcja zawiera pierwszą pełną pisownię słowa "Jerozolima" w języku aramejskim. Napis na kamiennej płycie brzmi: "Chananiasz, syn Dodalosa z Jerozolimy" (przypuszcza się, że Chananiasz był starożytnym garncarzem).
Eksperci datują znalezisko na okres Drugiej Świątyni, czyli pierwszy wiek naszej ery. Inskrypcje z okresu Pierwszej i Drugiej Świątyni wspominające o Jerozolimie są bardzo rzadkie, a występujące w postaci pełnej pisowni są wyjątkowe, bowiem zwykle nazwa miasta pojawia się w wersji skróconej (wcześniej pełna nazwa pojawiła się tylko raz, na monecie Wielkiej Rewolty przeciwko Rzymianom - 66-70 n.e.).
Słowo "Jerozolima" pojawia się w Biblii 660 razy, ale tylko pięć razy w pełnej formie. Inskrypcje można zobaczyć w Muzeum Izraela w Jerozolimie.
