Ludzie

Ciekawostki o Kazimierzu III Wielkim

Znaleźliśmy 40 ciekawostek na temat Kazimierza III Wielkiego

Ostatni Piast na tronie polskim

Był jednym z największych polskich królów. Kazimierz Wielki znany był ze swojego zamiłowania do kobiet. Miewał wiele kochanek oraz dwukrotnie wziął bigamiczny ślub. Niestety z żadną ze swoich żon nie miał syna, choć kochanki dały mu przynajmniej dwóch potomków płci męskiej.

Potrafił bardzo umiejętnie zarządzać krajem oraz prowadzić politykę zagraniczną. Znany jest ze swoich reformatorskich umiejętności, które przełożyły się zarówno na rozwój gospodarczy jak i militarny Polski. Kazimierz Wielki był fundatorem wielu obiektów sakralnych i cywilnych ale chyba najbardziej znaną jego spuścizną jest dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński, pod który podwaliny podłożył fundując w 1364 roku Akademię Krakowską.

1
Kazimierz Wielki urodził się 30 kwietnia 1310 roku w Kowalu.

Był najmłodszym synem Władysława Łokietka. Miał 2 starszych braci, którzy zmarli w bardzo młodym wieku. Stefan odszedł prawie 4 lata przed narodzinami Kazimierza a Władysław gdy Kazimierz miał 2 lata.

2
Pierwszy raz określenie „Wielki” zostało użyte wobec tego władcy w Statutach Łaskiego pochodzących z przełomu 1505 i 1506 roku.

3
Wychowywał się na zamku wawelskim, gdzie od najmłodszych lat pobierał nauki.

4
Ponieważ jego siostra Elżbieta została wydana za króla węgierskiego Karola Roberta, młody Kazimierz często gościł na węgierskim dworze w Budzie.

5
Już w wieku 5 lat młody Kazimierz został zaręczony z czeską królewną Juttą. Mariaż ten miał na celu doprowadzenie do rezygnacji z pretensji do polskiego tronu przez króla czeskiego Jana Luksemburskiego.

Do ślubu jednak nie doszło gdyż czeskiemu władcy urodzili się dwaj synowie, a więc pewnym było że jednego z nich ojciec na pewno widział na tronie polskim.

6
Jego pierwszą żoną była córka wielkiego księcia litewskiego Giedymina – Aldona, która przed ślubem została ochrzczona i przyjęła imię Anna.

Zmarła dość młodo w wieku 28 lat nie pozostawiając po sobie żadnego męskiego potomka.

7
Około roku 1327 Kazimierz ciężko zachorował i można domniemywać, że otarł się o śmierć. Na szczęście młody książę wyzdrowiał.

8
Podczas pobytu Kazimierza na Węgrzech pomiędzy rokiem 1329 a 1330 wybuchł skandal obyczajowy. Kazimierz został posądzony o gwałt na Klarze Zach, pięknej dwórce swojej siostry Elżbiety.

Nie wiadomo czy te doniesienia są prawdziwe, zakłada się że mogą to być plotki rozpuszczane przez Krzyżaków w celu zdyskredytowania państwa polskiego. W owych czasach Polska znajdowała się w stanie wojny z zakonem krzyżackim.

9
26 maja 1331 roku Władysław Łokietek mianował swojego syna namiestnikiem Wielkopolski, Sieradza i Kujaw.

Nominacja była najprawdopodobniej symboliczna gdyż nie zachowały się do dnia dzisiejszego żadne dokumenty potwierdzające jakąkolwiek aktywność administracyjną młodego Kazimierza.

10
Na łożu śmierci Władysław Łokietek polecił swojemu synowi odzyskać utracone na rzecz Krzyżaków ziemie.

11
Kazimierz Wielki został koronowany na króla Polski 25 kwietnia 1333 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława.

Pomimo koronacji na króla Polski Kazimierz na arenie międzynarodowej określany był mianem „króla Krakowa”, gdyż oficjalnie nadal Jan Luksemburski rościł sobie prawa do polskiej korony.

12
Młody król bardzo sprawnie rozwiązywał konflikty ze swoimi oponentami.

Chcąc wymusić na Janie Luksemburskim zrzeczenie się pretensji do korony polskiej zaczął pertraktować z jego przeciwnikami - rodem Wittelsbachów. Dzięki umiejętnej dyplomacji, w roku 1333 zawarł z nimi pakt o współpracy przygranicznej mającej na celu zwalczanie przestępczości rabunkowej. W 1335 roku polska delegacja zawarła sojusz z margrabią Wittelsbachem we Frankfurcie. To posunięcie wymusiło na Janie Luksemburskim rozpoczęcie negocjacji z Kazimierzem Wielkim.

13
Pertraktując z Janem Luksemburskim Kazimierz cały czas podtrzymywał negocjacje w Wittelsbachami aby mieć jak największe pole działania na wypadek nieprzychylnego dla siebie obrotu spraw.

Ostatecznie Kazimierz opowiedział się po stronie Jana Luksemburskiego, gdy miedzy nim a Ludwikiem IV wybuchł otwarty konflikt.

14
W 1334 toku Kazimierz skonfliktował się z krakowskim biskupem Janem Grotem za co została na króla rzucona klątwa a diecezja krakowska została interdyktowana.

Biskup zarzucał Kazimierzowi zbytnią uległość wobec Krzyżaków a Kazimierz z kolei zarzucał biskupowi zdradę i nadużycia finansowe.

15
Po negocjacjach w Trenczynie w 1335 roku udało się porozumieć z Czechami w sprawie tytułowania Kazimierza.

Od tego czasu kancelaria Jana Luksemburskiego przestała określać Kazimierza mianem „króla Krakowa” oraz tytułować Jana Luksemburskiego „królem Polski”. Postanowienia trenczyńskie umocniono podczas zjazdu Wyszechradzkiego 19 listopada , podczas którego Kazimierz unieważnił niektóre niekorzystne dla niego zapisy poprzedniego zjazdu.

16
Od 19 listopada 1335 roku oficjalnie Kazimierz zaczął być uznawany za w pełni prawowitego króla Polski.

17
Kazimierz wypełniał postanowienia pokoju Wyszechradzkiego. Wspierał militarnie państwo czeskie, w 1343 roku zaatakował księcia Henryka Żelaznego, gdy ten nie złożył hołdu królowi Czech. Działania Kazimierza ostatecznie doprowadziły do zhołdowania ziemi żagańskiej w 1344 roku.

18
Podczas zjazdu w Wyszechradzie doszło również do sądu arbitrażowego z zakonem krzyżackim. Na mocy ustaleń sądu Krzyżacy mieli zobowiązać się do zwrócenia Polsce Kujaw i ziemi dobrzyńskiej.

Unieważniono zarazem nadanie tych ziem Krzyżakom przez Jana Luksemburskiego jako króla Polski w 1329 roku. Co do ziemi chełmińskiej to miała ona pozostać w rękach krzyżackich zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Zarówno Kazimierz Wielki jak i strona krzyżacka nie byli zadowoleni z ostatecznego brzmienia wyroku sądu arbitrażowego.

19
W lipcu 1339 roku podczas swojej wizyty w Wyszechradzie Kazimierz wyznaczył Ludwika Andegaweńskiego swym następcą jeśli dynastia Piastów nie zostanie przedłużona.

20
Po śmierci księcia halicko-wołyńskiego Bolesława Jerzego II, który został otruty Kazimierz zdecydował się na wyprawę na Ruś halicką. Miał ku temu powody gdyż przed śmiercią Jerzy obiecał mu tron na wypadek swojej bezpotomnej śmierci.

Kazimierz wkroczył więc na ziemie halickie, dotarł do Lwowa, w którym ogołocił kniaziowski skarbiec i paląc gród wrócił do kraju. W połowie 1340 Kazimierz znów wyprawił się na Rus, tym razem przejmując całkowitą kontrolę nad ziemiami halickimi. Podboje Kazimierza spowodowały lokalny bunt, ale królowi udał się go zażegnać poprzez ustanowienie lokalnego bojara Dymitra Detko swoim namiestnikiem.

21
Początkowo Detko nie był chętny do współpracy z Kazimierzem i dlatego poprosił o pomoc mongolski chanat. Doprowadziło to do najechania Małopolski przez Mongołów w 1341 roku.

Wojska Kazimierza spotkały się z wojskami Detki i posiłków mongolskich nad Wisłą gdzie nie dopuściły do przekroczenia rzeki. Najeźdźcy zmuszeni zostali do odwrotu, podczas którego próbowały jeszcze zdobyć Lublin jednak bezskutecznie. Po klęsce bojarów Detko uznał zwierzchnictwo Kazimierza i całkowicie mu się podporządkował.

22
Od początku lat 40 XIV wieku Kazimierz zabiegał o chrystianizację Litwy. Było to w jego interesie, gdyż katolicka Litwa znosiłaby jakikolwiek sens istnienia w tym rejonie państwa krzyżackiego.

Kazimierz toczył więc walki z Litwinami aby zmusić księcia Kiejstuta do przyjęcia Chrztu.

23
Litwini najechali ziemie polskie w 1350 roku paląc Warszawę i Czersk. Dotarli do ziemi łęczyckiej ale podczas odwrotu zostali zaatakowani pod Żukowem, gdzie wojska Kazimierza Wielkiego zadały im druzgocącą klęskę.

24
Konflikt polsko-litewski skrzętnie wykorzystali Krzyżacy, którzy odmawiając pomocy Kazimierzowi najeżdżali w międzyczasie Mazowsze i okupowali tamtejsze grody.

Zostali przez to nawet ostro upomnieni przez papieża Innocentego VI w bulli z 17 września 1356.

25
Pokój między Polską a Litwą został zawarty w 1356 roku.

Umocnienie więzi polsko-litewskiej zostało później poparte układem granicznym pomiędzy Mazowszem a Litwą oraz ślubem wnuka Kazimierza, Kaźkiem IV słupskim i córką wielkiego księcia Olgierda. Pokój trwał do roku 1366 a już dwa lata później Kiejstut wyprawił się na Mazowsze paląc Płońsk, Czerwińsk, Wyszogród i Pułtusk.

26
29 września 1341 roku siedemnastoletnia wtedy Adelajda Heska, córka Henryka II Żelaznego wzięła ślub z Kazimierzem Wielkim. Ślub i koronacja miała miejsce w Poznaniu.

27
Od 1356 roku Kazimierz i Adelajda żyli w separacji, której przyczyną był brak potomstwa oraz częste zdrady małżonka.

28
We wrześniu 1356 roku Kazimierz Wielki będąc w małżeństwie z Adelajdą Heską wziął bigamiczny ślub z Krystyną Rokiczanką.

29
W 1365 roku Kazimierz ożenił się bigamicznie po raz drugi, tym razem z Jadwigą żagańską. Z Kazimierzem miała 3 dzieci, córki: Annę, Kunegundę oraz Jadwigę.

30
W 1366 roku Kazimierzowi udał się podczas wyprawy zbrojnej na Ruś przyłączyć do Polski ziemię krzemieniecką. Ziemie chełmską i bełską oraz włodźmierską i część Podola przekazał w lenno.

31
Za panowania Kazimierza Wielkiego zreformowano siły zbrojne. Wprowadzono do użycia machiny bojowe takie jak katapulta, taran czy wieża oblężnicza.

32
Wojsko polskie za Kazimierza składało się z dobrze opancerzonej jazdy składającej się z „dobrze urodzonych” rycerzy.

33
Za Kazimierza Wielkiego wprowadzono wojskowy system chorągwiany. Istniały dwa rodzaje chorągwi: ziemskie, zarządzane przez wojewodów i kasztelanów oraz rodowe, zarządzane przez możnych.

34
Polityka obronna Kazimierza doprowadziła do ufortyfikowania 53 zamków i umocnienia 27 fortyfikacji miejskich.

35
Wprowadził reformę monetarną w 1338 roku.

Na mocy reformy wprowadzono monetę groszową zwaną groszem krakowskim. Ze względu na brak kopalń srebra do wyrobu monet korzystano z przetopionych groszy praskich. Dzięki pogorszeniu jakości monety udało się poprawić bilans skarbu królewskiego.

36
Za panowania Kazimierza założono prawie 100 nowych miast, setki nowych wsi oraz usprawniono wydajność produkcji już istniejących.

Dzięki lokowaniu miast na prawach niemieckich do kraju zaczęli przybywać bankierzy, kupcy i rzemieślnicy z zachodu.

37
Królestwo Polskie podczas rządów Kazimierza osiągnęło populację 1,8 – 1,9 miliona mieszkańców.

38
Był fundatorem Akademii Krakowskiej, która miała stać się nowoczesną szkołą wzorowaną na uniwersytetach w Padwie i Bolonii.

Kazimierzowi zależało przede wszystkim na kształceniu prawników, którzy mogli by zasilać szeregi administracji państwowej.

39
Pośrednią przyczyną śmierci króla były obrażenia jakich doznał podczas polowania na jelenie.

9 września przewrócił się na koniu i złamał nogę. Złamanie spowodowało nieustępującą gorączkę, na którą nikt z nadwornych medyków nie mógł zaradzić. Niemalże 2 miesiące później, 5 listopada Kazimierz Wielki zmarł na zamku wawelskim.

40
W 1869 roku otwarto grobowiec Kazimierza Wielkiego i potwierdzono złamanie lewej nogi. 8 lipca 1869 roku ponownie pochowano szczątki króla.